پولِ کمی به قاچاقچیان انسان می‌دهند و به امید زندگی بهتر جان‌شان را کف دست‌شان می‌گذارند و دل به دریا می‌زنند. هر چقدر که جنگ٬ ناامنی و فقر خاورمیانه و کشورهای آفریقایی را بیشتر فرا می‌گیرد بازار قاچاقچیان انسان هم گرم‌تر می‌شود.
قایق‌های کوچکی که بذر امید را در دل خیلی‌ها می‌کارند٬ برای بسیاری هم پیام آور مرگ می‌شوند. آب‌های اندونزی برای آنهایی که راهی استرالیا می‌شوند و دریای مدیترانه برای مسافران ناخوانده اروپا سال‌هاست که بدل به گورستان شده. در تازه‌ترین نمونه‌اش در اواخر ماه آوریل یک قایق ۲۰ متری با ۷۰۰ مهاجر غیرقانونی که از طرابلس راهی ایتالیا بود غرق شد و تنها ۲۸ مسافر آن نجات یافتند. حادثه‌ای که کمیته پناهندگان سازمان ملل آن را یکی از بزرگ‌ترین تراژدی‌های سال‌های اخیر در دریای مدیترانه نامید و رهبران اتحادیه اروپا را بر آن داشت تا با تشکیل جلسات اضطرای به اما و اگرهای موضوع بپردازند.
رهبران این کشورها به راه حل‌هایی رسیدند از جمله معدوم کردن قایق‌های قاچاقچیان٬ اینکه اجازه ندهند پناهندگان از کشورهای خود خارج شوند و هم‌چنین ایجاد کمپ‌هایی در اطراف مناطق جنگ‌زده تا به وضعیت پناه‌جویان در همان مناطق رسیدگی شود. اینها اما تدبیرهایی است که بسیاری از کارشناسان و مدافعان حقوق پناه‌جویان با آن مخالف هستند از جمله احمد پوری کارشناس مسائل پناهندگی و مهاجرت که معتقد است: «هدف کشورهای اروپایی این است که به نحوی عمل کنند تا پای هیچ پناهنده‌ای به اروپا نرسد.»
آقای پوری که با تاسیس سازمان «پرایم» سال‌هاست بر روی مشکلات پناهندگان کار می‌کند در گفتگویی با کیهان لندن می‌گوید:
مطالعه وضعیت سه دهه اخیر پناهندگان در جهان نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد پناهندگان در کشورهای خودشان جا به جا می‌شوند و حتی پولی ندارند که از مملکت خود خارج شوند. به عنوان مثال در جنگ ایران و عراق آوارگان ایرانی از جنوب کشور به شهرهایی همچون تهران و مشهد مهاجرت کردند.
به گفته او از ۴۰ درصدی هم که از کشورهایشان خارج می‌شوند٬ بیش از ۹۰ درصد آنها به کشورهای همسایه روی می‌آورند و تنها ده درصد به کشورهای ثروتمند جهان مهاجرت می‌کنند و بنا بر این کشورهای اروپایی در این زمینه بزرگ‌نمایی می‌کند.
اما احمد پوری در حالی تیغ انتقاد خود را به سوی رهبران کشورهای توسعه یافته می‌گیرد که کم نیستند کسانی که می‌گویند این کشورها هم مشکلات خاص خود را دارند و چرا باید میزیان ناخواسته مهاجران غیرقانونی باشند٬ مهاجرانی که بیشتر آنها نه تخصص و حرفه‌ای دارند و نه وضعیت مالی مناسبی، و در بیشتر مواقع حتا قادر نیستند به زبان کشور مقصد صحبت کنند.
آقای پوری اما می‌گوید در این زمینه باید به ریشه‌ها و دلایل پناهندگی پرداخت. به عقیده وی پناهندگی در پدیده‌هایی چون جنگ٬ فقر٬ نظام‌های دیکتاتوری و بلایای طبیعی ریشه دارد.
این کارشناس امور پناهندگی می‌گوید: «کشورهای اروپایی و قدرت‌های جهانی، خود بسیاری از جنگ‌ها همچون جنگ لیبی را راه انداخته‌اند و بنا بر این باید مسئولیت پیامدهای بعدی آن را نیز بپذیرند.»
آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد که در سال میلادی گذشته، کشورهای ایتالیا٬ یونان و اسپانیا پذیرای بیشترین تعداد مهاجران بوده‌اند. کشورهایی که مداخله چندانی در جنگ های خاورمیانه و آفریقا نداشته‌اند و در عین حال خود درگیر شدیدترین بحران‌های اقتصادیِ سال‌های اخیر خود بوده‌اند. پرسش این است چرا این کشورها باید بر خلاف تمایل و میل‌شان مهاج ان غیرقانونی را بپذیرند؟
آقای پوری در این زمینه می‌گوید: «موضوع بحران اقتصادی که در چند سال اخیر کل جهان را درگیر خودش کرده است را نباید با مسئله پناهندگی مرتبط کرد. طبیعی است کشورهای اروپایی مجاور یا کشورهای بحران‌زده مانند لیبی مشکلات بیشتری را تحمل می‌کنند.»
به گفته این کارشناس امور پناهندگی٬ مشکل را با سخت‌گیری نمی‌شود حل کرد و بهتر است کشورهای اروپایی به صورت عادلانه پناهندگان را در کل اروپا تقسیم کنند تا مسئولیت تنها بر عهده یونان و یا ایتالیا نباشد.
در واکنش به مرگ صدها پناه‌جو در دریای مدیترانه وزیران امور خارجه و داخلی کشورهای اتحادیه اروپا هفته گذشته در لوکزامبورگ گرد آمدند و برنامه ای ۱۰ ماده‌ای را به تصویب رساندند.
گسترش امکانات و نیروهای امداد ساحلی و احداث کمپ در اطراف کشورهای بحران زده و رسیدگی به وضعیت بحران‌زدگان و آوارگان در مناطق خودشان از جمله برنامه‌های اتحادیه اروپا برای جلوگیری از ورود پناهندگان به کشورهای عضو این اتحادیه است.
اما مقامات ۲۸ کشور اروپایی در حالی به ترسیم خط و خطوط ٬ محدودیت‌ها و راهکارهای مقابله با موج پناهندگی بر روی کاغذ می‌پردازند که به گفته توماس دمزیر وزیر کشور آلمان هم اکنون تنها در لیبی یک میلیون نفر در انتظار آن هستند تا از راه دریا خود را به سواحل اروپا برسانند.
آقای پوری به شدت مخالف راه حل‌های در نظر گرفته توسط اتحادیه اروپا است و در مقابل می‌گوید: «هر کشوری که پناهنده نمی‌خواهد در درجه نخست باید صلح‌طلب باشد و کشورهایی که جنگ را دامن می زنند بیشترین مسئولیت را هم باید بر عهده بگیرند.»
به اعتقاد وی «ما در دوران جهانی شدن زندگی می‌کنیم و نمی‌توان جزیره خوشبختی خود را به بهای بدبختی بقیه جهان بخواهیم.»
آقای پوری اضافه می‌کند: «به نظر من کشورهای اروپایی باید ابتدا در سراسر اروپا کمپ‌های پناهندگی ایجاد کنند و در این کمپ‌ها به تقاضاها پناه‌جویان رسیدگی شود و در نهایت در صورت پذیرفته شدن درخواست آنها٬ این افراد بین کشورهای اروپایی به صورت عادلانه تقسیم شوند».
احمد پوری در پایان گفتگو با کیهان لندن یادآور می‌شود که اتحادیه اروپا هیچ پروایی ندارد که در پیشبرد سیاست‌های خود کشورهای اصلی پناه‌جویان را زیر فشار قرار دهد. وی در این باره می‌گوید: «در گروه کاری عالی High Level Working Group که یک مرکز وابسته به شورای اتحادیه اروپا است و جلسات آن در سطح نخست وزیر و رؤسای کشورهای عضو اتحادیه برگزار می‌شود٬ مطرح شده که هرگونه کمک نظامی٬ سیاسی٬ اقتصادی و… به کشورهای نیازمند مشروط به این شود که این کشورها با سیاست‌های پناهندگی و مهاجرت اروپا موافقت و در اجرای آن همکاری کنند. به عنوان مثال مسئولان مراکش نباید اجازه دهند هیچ پناهنده‌ای از این کشور به اسپانیا برود در غیر این صورت کمکی دریافت نخواهند کرد.»
به نظر می‌رسد با چنین سیاست‌هایی که نه اهداف انسان‌دوستانه بلکه حفظ مرزهای اروپا از به اصطلاح «انسان‌های زیادی» را دنبال می‌کند، مشکل عظیم مهاجرت و پناه‌جویی نه تنها حل نشود بلکه ابعاد تازه‌ای نیز بیابد. انسان‌هایی که در کشورهای خود امکانی برای یک زندگی امنِ اجتماعی و اقتصادی نمی‌یابند و کشورهای دیگر نیز درهای خود را به روی آنها می‌بندند.
