فیروزه رمضان زاده- نرخ مسکن در کلانشهر تهران در طول ۲۵ سال گذشته ۱۰۶ برابر شده است. برپایه گزارشی که خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، در اردیبهشت‌ماه جاری منتشر کرده است: «تراکم‌فروشی که بیش از دو دهه در شهر تهران رواج داشته، به اعتقاد کارشناسان نه تنها منجر به کاهش قیمت مسکن نشده بلکه باعث شده قیمت مسکن شهر تهران از میانگین ۵۲ هزار تومان در سال ۱۳۷۲ به متری ۵ میلیون و ۵۳۰ هزار تومان در سال ۱۳۹۷ برسد.»
آخرین گزارش بانک مرکزی جمهوری اسلامی نیز نشان داده است که قیمت هر متر زیربنای مسکونی در اسفندماه ۹۶ روند صعودی داشته است به گونه‌ای که متوسط قیمت خرید و فروش یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران دراین ماه، نزدیک به ۵میلیون و ۷۶۰ هزار تومان بوده که نسبت به ماه مشابه سال قبل ۲۶.۱ درصد افزایش نشان می‌دهد.
باتوجه به افزایش نرخ دلار، شرایط خرید و فروش مسکن در تهران و سایر شهرها چگونه است؟ دغدغه اجاره‌نشین‌ها چیست؟
شخصی که با او صحبت می‌کنم مجرد است و از کارکنان شرکت سایپا. چند سال پیش در نزدیک خانه پدری‌اش در منطقه جنت‌آباد تهران، آپارتمان کوچکی اجاره کرد. می‌گوید: «ملک، تقریبا ۲۰ درصد گران شده، البته در تمام مناطق تهران گران شده، یعنی یک آپارتمان خوب و قابل سکونت، حتی چند سال ساخت را در تهران با قیمت شاید کمتر از متری ۵، ۶ ملیون نمی‌توانی پیدا کنی، حالا در یک سری مناطق تهران تا ۱۴میلیون، ۲۰ میلیون و بالاتر هم هست که جزو آپارتمان‌های لوکس به شمار می‌روند. در مناطق غربی تهران، یک جایی مثل جنت‌آباد که ما زندگی میکنیم آپارتمان‌های نوساز الان شده متری حدود ۱۰ میلیون تومان که البته قیمت جاهای مختلف جنت‌آباد هم فرق می‌کند.»
حسام عقابی، نایب رییس اتحادیه املاک استان تهران زمستان سال گذشته در گفتگو با خبرگزاری کار ایران( ایلنا) از احتمال افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی بهای مسکن در نیمه اول سال ۹۷ خبر داد. در آن زمان، قیمت مسکن در برخی از مناطق تهران حتی تا ۳۰ درصد نیز افزایش پیدا کرده بود.
باوجود این دولت حسن روحانی و مدیرانش ادعا میکنند بازار مسکن از رکود خارج شده است؛ حامد مظاهریان، معاون وزیر راه و شهرسازی همان زمان با اشاره به رشد ۱۰ درصدی قیمت مسکن در سال ۹۷ این افزایش قیمت را نشان‌دهنده «رونق بازار مسکن» دانسته و گفته بود: «توصیه می‌شود که مالکان این رشد قیمت را داشته باشند، زیرا این افزایش نشان‌دهنده رونق و زنده بودن بازار مسکن است.»
پای صحبت یک جوان پیک موتوری، ساکن شرق تهران می‌نشینم، با لحنی عصبانی درباره رونق بازار مسکن می‌گوید: «کدام رونق؟ به من بگویید چه کسی پول دارد تا خانه بخرد؟ الان یک آپارتمان در جای دورافتاده‌ای مثل هشتگرد متری یک میلیون تومان است، تصورش را بکنید من کارگر چقدر باید کار و پس‌انداز کنم تا بتوانم حداقل در جایی مثل هشتگرد خانه بخرم. خانم، کسی در این مملکت صاحب خانه نمی‌شود. من کارگر با حقوق ماهی حداکثر یک میلیون تومان باید نیمی از حقوق خودم را برای اجاره آپارتمان ۶۰ متری فکسنی‌ام کنار بگذارم. تازه هزینه‌های ماهانه خورد و خوراک هم از یک طرف قوزبالاقوز.»
یک شهروند بازنشسته هم به تلخی در جوابم می‌گوید: «کی گفته بازار مسکن رونق دارد؟! بروید پای صحبت بسازبفروش‌ها بنشینید، آنها دائم می‌نالند چون تمام زندگی‌شان را در آپارتمان‌سازی سرمایه‌گذاری کرده‌اند اما مجبورند ساختمان خود را با سودی ناچیز بفروشند و یا به اجاره گرفتن قناعت کنند. اوضاع بنگاه‌های معاملات ملکی هم اسفناک است. مثل قارچ تعدادشان زیاد است اما به سراغشان بروید مگس می‌پرانند.»
یک جوان که در یک سوپرمارکت در غرب تهران کار می‌کند از وضعیت اجاره‌ها گلایه می‌کند: «دو سال است نامزد کرده‌ام اما نمی‌توانم در این منطقه نزدیک پدر و مادرهایمان یک آپارتمان ارزان اجاره کنم، در این منطقه نرخ اجاره از ۷۰۰ هزارتومان شروع می‌شود تا یک میلیون و ۵۰۰ هزارتومان، تابستان هم که شروع می‌شود مرتب قیمت تعیین میکنند و املاکی‌ها هم اجاره‌ها را بالا می‌برند. من با این شرایط باید دنبال اجاره یک آپارتمان در یک جای پرت تهران باشم.»
کارمند یک شرکت خصوصی هم می‌گوید: «تهرانپارس، محله ما جای خفن تهران نیست. اما مثلا یک آپارتمان سه خوابه ۱۵۰ متری ۲۰ سال ساخت شده متری نزدیک ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومن است چند کوچه بالاتر به متری ۱۰ میلیون هم می‌رسد.»
او در ادامه تاکید می‌کند: «از زمستان سال گذشته قیمت اجاره و خرید مسکن به طرز سرسام‌آوری بالا رفته و با این شرایط خرید ملک برای کسانی که قصد خانه‌دار شدن داشتند عملاً ناممکن شده است.»
نرخ‌هایی که سر به فلک می‌کشند
فقر، بیکاری، گرانی و وضعیت بد معیشتی شرایط اجاره‌نشینی را برای مزدبگیران و کارگران که برای تامین هزینه‌های ماهانه خود با مشکل روبرو هستند سخت‌تر از گذشته کرده است.
خانمی که چادر بر سر دارد و طبق گفته خودش در یک شرکت تولیدی پوشاک کار می‌کند با عصبانیت می‌گوید: «ای خانم، انگار نفست از جای گرم بلند می‌شود، آخر ما دلار به چه کارمان می‌آید، از گوشت و مرغ بپرسید که خوراک سال به سال ماست و خواب و خیال همه ما مزدبگیرها، خیلی از کارگرها مثل من شش هفت ماه دستمزد عقب‌افتاده دارند.»
او با بغض ادامه می‌دهد: «هنوز تابستان نشده، نرخ رهن و اجاره هر روز سر به فلک می‌کشد، الان من کارگر در محله شاپور زندگی می‌کنم ولی اجاره همین آپارتمان کوچک یک‌خوابه در این جای پرت، با شوهر و دو تا بچه ماهی یک میلیون تومان است، جاهایی مثل مولوی یا خزانه بخارایی صاحبخانه‌ها اجاره کمتر مثلاً ۱۵۰ هزارتومان می‌گیرند ولی پول پیش زیاد از ۶ تا ۹ میلیون می‌خواهند، واقعا این پول‌ها از پول دیه کمتر نیست آخر من کارگر چطور می‌توانم این پول پیش را جور کنم؟»
مردی میانسال، اهل قزوین و پدر دو فرزند ضمن تأیید نظر این خانم کارگر می‌گوید: «در محله‌هایی مثل دانشگاه، وزرا و مدنی قیمت‌ها ساعتی تغییر میکنند، مثلا در خیابان دانشگاه برای یک آپارتمان ۱۳۰ متری صاحبخانه‌ها ۲۰ میلیون پول پیش و نزدیک به ۳ میلیون تومان اجاره می‌گیرند.در حالی که تا چند سال پیش اجاره این ساختمان‌ها نزدیک ۸۰۰ هزارتومان بود.»
یک دانشجوی کرمانی ساکن تهران هم که با مادرش در غرب تهران زندگی می‌کند می‌گوید: «قرار بود با مادرم به مهرشهر نقل مکان کنیم، مادرم چند ماه پیش ارث پدریش را گرفت و با پس‌اندازی که داشت می‌خواست بعد از سی سال اجاره‌نشینی یک خانه بخرد. با هم توافق کردیم به مهرشهر برویم که نزدیک دانشگاه من است.»
بعد از مدتی لحن کلامش تغییر می‌کند: «۱۰ روز پیش یک آپارتمان ۱۵۰ متری دیدیم ۲۷۰ میلیون تومان، خیلی از جا و موقعیت‌اش راضی بودیم اما وقتی دیشب مادرم با بنگاهی صحبت کرد گفت صاحبخانه به این مبلغ راضی نیست و قیمت را کشیده بالا و می گوید ۴۰۰ میلیون!»
ناظران اقتصادی تاثیر روانی خروج امریکا از برجام و تشدید تحریم‌های اقتصادی امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران را به طور خاص در بازار مسکن امری انکارناپذیر و محسوس می‌دانند.
در عید نوروز در یک جمع مهمانی بودم و از بین حاضرین که چند فرد متخصص و تحصیل کرده تنها تلفن یک نفر همیشه زنگ میخورد و در حال معامله و توضیحات کار و برنامه اش بود و ان فرد یک معاملات املاکی بود که کار و بارش سکه است .
مملکت فعلا دست دلالها و واسطه ها و یک مشت دهاتی است که باعث این اوضاع و شرایط بهم ریخته شده اند . وزیر مسکن و شهرسازی دولت انگار هیچ مسئولیتی نسبت به تامین مسکن و کمک به انها بخصوص طبقه ضعیف نمی بیند و بازار این بخش را صدها هزار دلال اداره میکنند . زمانی که به شمال کشور مسافرت میکنیم میبینیم که در قسمت هایی دکان خرید و فروش ملک و زمین بیشتر از سایر حرفه ها میباشد .