خروج آمریکا از برجام نهادهای حکومتی را در برابر یکدیگر قرار داده است و هر یک دیگری را متهم به شکست و بیمسئولیتی و ارتکاب اشتباه میکند.
در همین زمینه مجلس خبرگان یکشنبه، ۲۳ اردیبهشت، با صدور بیانیهای رسما از دولت خواست ضمن عذرخواهی از ملت نوع «تعامل» یا معاملهی خود را با غرب تغییر داده و بیش از این به کشورهایی که «سابقه تاریکی در بدعهدی» دارند اعتماد نکند.
در این اطلاعیه تاکید شد که در مواردی خطوط قرمز مورد نظر علی خامنهای در توافق اتمی که تیر ۱۳۹۴ میان جمهوری اسلامی و کشورهای ۱+۵ امضا شد رعایت نشده و تضمین لازم از طرف مقابل دریافت نگردیده و زمینه را برای خروج آمریکا از برجام فراهم نموده است.
مجلس خبرگان در این بیانیه تأکید کرده بود لازم است حسن روحانی و وزرایش «صادقانه» و «با صراحت»، نسبت به خسارتهای ناشی از برجام که به خاطر «عدم رعایت خطوط قرمز ترسیمی توسط رهبر معظم انقلاب از جمله اخذ تضمینهای لازم از ۱+۵ و نیز عدم رعایت اقدام متناظر و گام به گام، پدید آمد، از مردم عزیر ایران عذرخواهی کرده، تجربه توافق برجام را چراغ راه آینده قرار دهند.»
دولت حسن روحانی به اطلاعیه مجلس خبرگان واکنش نشان داده و در نامهای که به دبیرخانه این نهاد ارسال کرد نوشته است: «آنهایی که باید عذرخواهی کنند طلبکار شدهاند» و از خبرگان خواسته است که اعلام کنند نه خسارت برجام بلکه خسارت تحریم چه میزان بوده؟! و همچنین گفته شده که خبرگان و منتقدان برجام «هم دلواپس حضور آمریکا در برجام هستند و هم شاکی خروج آمریکا از برجام!»
نامه علی مطهری به جنتی: دخالت نکن!
در این بین تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم وارد معرکه شدهاند از جمله علی مطهری نایب رییس مجلس که در خطاب به جنتی رییس خبرگان نوشته است «در این نامه [اطلاعیه خبرگان علیه دولت] از طرفی پذیرفتهاید که برجام با نظر مقام رهبری امضا شده است و از طرف دیگر از رییسجمهور خواستهاید که به خاطر خسارتهای وارده ناشی از برجام از مردم عذرخواهی کند. آیا این دو سخن تناقض و احیاناَ تعریض ناخواسته به مقام رهبری نیست؟»
مطهری پرسیده «آیا تکلیف شرعی دستگاه دیپلماسی را جنابعالی تعیین میکنید یا مقام رهبری؟ همچنین آیا تکلیف قانونی دستگاه دیپلماسی را جنابعالی تعیین میکنید یا مجلس؟»
او با اشاره به اینکه «یکی از معضلات کشور دخالت نهادهای مختلف در کار یکدیگر است» تأکید کرده وظیفه مجلس خبرگان رهبری طبق قانون اساسی، گذشته از انتخاب رهبر در زمان خاص، نظارت بر بقای شرط عدالت در مقام رهبری و نظارت بر دستگاههای زیرمجموعه رهبر است و به جنتی توصیه کرد «ورود به مسائلی مانند برجام و تعیین تکلیف برای رییسجمهور و مجلس شورای اسلامی از وظایف آن مجلس نیست».
دیوار بلندِ حاشا و بازار داغ مالهکشی
دخالت خبرگان در کار دولت با واکنشهای تندی مواجه شده است. به ویژه آنکه برای همه روشن است پذیرفتن برجام از صفر تا صد تحت ارادهی علی خامنهای بوده است و اساسا دولت روحانی و ظریف برای عملی کردن توافق اتمی بر اساس «نرمش قهرمانانه»ی خامنهای روی کار آمدند.
درست به همین دلیل است که بعضی از اعضای خبرگان مصلحتی از یک سو زیر پای جنتی را خالی کردند و از سوی دیگر برای اینکه از زیر بار اطلاعیهای که از دولت طلبکار شده شانه خالی کنند دست به کار شدند. احمد خاتمی عضو هیات رئیسه مجلس خبرگان رسما اعلام کرده است «بیانیه اخیری که در ارتباط با برجام صادر شده است بیانیه خبرگان رهبری نبوده و آیتالله جنتی به عنوان رئیس خبرگان از جایگاه حقیقی خودشان این بیانیه را صادر کردند.»
خاتمی افزوده «این بیانیه حتی به هیات رییسه مجلس خبرگان رهبری هم ارتباطی ندارد و این بیانیهای است که آیتالله جنتی از جایگاه ریاست مجلس خبرگان با سربرگ رئیس مجلس خبرگان صادر کرده است ولی در رسانهها منعکس شد که این بیانیه مربوط به مجلس خبرگان رهبری است که این انعکاس درستی نبود.» این ادعا در حالیست که بارها جنتی با همان سربرگ و به همین شیوه با امضای خود بیانیههای مختلف و به اسم مجلس خبرگان صادر کرده و هیچ یک از «خبرگان» در مورد فردی بودن آن حرفی نزده است.
احمد خاتمی حتی تلویحی به جنتی توصیه کرده «در مسائل سیاسی حرفهای خود را بزنیم و از رهبری خرج نکنیم»! خاتمی گفته « انتظار میرود طرفین در سخنان خود از رهبری خرج نکنند زیرا که سخنان رهبری مشخص است و ایشان در این ارتباط هم تایید هم تذکر و هم گله داشتند و نباید گزینشی با فرمایشات رهبری روبرو شد و در مسائل سیاسی باید حرفهای خودمان را بزنیم و از رهبری خرج نکنیم.»
البته گرفتاری بزرگ «نظام مقدس» این است که انجام مذاکرات با چراغ سبز و نظارت خود خامنهای قابل انکار نیست. حالا نیز شکست آن را نه میشود کاملا به گردن تیم ظریف و دولت انداخت و نه میتوان بیان کرد که «نرمش قهرمانانه» و نظارت «داهیانه» علی خامنهای ناکام مانده و باد هوا شده است! این تناقض از صحبتهای احمد خاتمی نیز پیداست به ویژه وقتی میگوید: «رهبری عنوان کردند زحمات مذاکرهکنندگان جای انکار ندارد و رهبری در سخنانشان مذاکرهکنندگان را امین دانستند و این یک معنا دارد که مذاکرهکنندگان میخواستند چنین تعهدی را بگیرند ولی نتوانستند. نخواستن در کار نبوده بلکه نتوانستند.»
اتفاقاَ در جوابیه دولت نیز خطاب به خبرگان آمده است که «تمامی مراحل مذاکرات و توافق، در چارچوب قانون اساسی، اختیارات و مسئولیتهای رییس جمهور و مصوبات شورایعالی امنیت ملی بوده» و «از همه شخصیتها و گروههای وفادار به انقلاب اسلامی انتظار میرود که با پیروی از رهنمودهای مقام معظم رهبری، به انسجام و وحدت ملی مدد رسانند.» در جریان مذاکرات اتمی نیز هم دولت و تیم ظریف و هم رسانهها تأکید میکردند که هیچ قدمی بدون نظر و نظارت «رهبر» برداشته نمیشود و همه چیز به «مقام معظم رهبری» گزارش داده میشود!
ولی بیانیه خبرگان علیه برجام و انداختن تقصیرات به گردن دولت روحانی و تیم ظریف او را وادار به دفاع کرد. البته دولت در پاسخ خود خیلی کم بر خط قرمزها دست گذاشت و تلاش کرد به نوبهی خود برای گرفتن پاسخ، آدرس علی خامنهای را بدهد. در کنار دولت، علی مطهری نیز که با توجه به جایگاهش در نظام از حاشیه امن برخوردار است مسئولیت خامنهای را مورد تأکید قرار داد و به این ترتیب اعضای خبرگان مجبور شدند کاسه و کوزهها را سر جنتی بشکنند و مدعی شوند که به تنهایی اقدام به صدور آن بیانیه علیه دولت کرده است. در واقع جنتی با تملقگویی مزمن خود قربانی حیثیت خامنهای در شکست مفتضحانه برجام شد، اما یک نکته را هم چندان بیجا یادآوری نکرده است و آن اینکه ظریف و تیم مذاکرهکننده جمهوری اسلامی نتوانست تضمینهای لازم برای ماندن و یا خسارات احتمالی در صورت نماندن طرفین در برجام را بگیرد و فقط دل به وعدههای جان کری بست! درست همانگونه که الان در «تور برجامی» خود از پکن و مسکو تا بروکسل دلش را به وعدههای فدریکا موگرینی خوش کرده است که عین جان کری سال آینده دیگر در این مقام خود نیست!
اگر هزاران جنتی و هزاران خامنه ای را روی هم بگذارند و فدای هم شوند یا به جهنم بروند ارزش یک موی نتانیاهو در اسرائیل یا بن سلمان عربستان را ندارند چه برای دنیا وچه برای ملتشان