لندن- هم اکنون در گالری وایت چپل لندن نمایشگاهی برپاست یادآورخاطرۀ جشن‌های هنر شیراز.
در روز چهارشنبه ششم ماه مه، ولی محلوجی گردآورنده این نمایشگاه، بدین بهانه و به کوشش “بنیاد میراث ایران” در خانۀ آسیای لندن سخنرانی داشت و با نمایش اسلاید و فیلم‌های کوتاهی از جشن‌های هنر سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶ به تحلیل این پدیدۀ بحث‌برانگیز هنری پرداخت.
به گفته محلوجی مهم‌ترین ویژگی این جشنواره این بود که در جهان پس از استعمار آن روز، هنر کشورهای آسیائی و آفریقائی، با هنر کشورهای دیگر برابر قلمداد می‌شد و در کنار آنان قرار می‌گرفت. این جریان پیشرو فرهنگی، هنرمندان کشورهای شرق و غرب، از این سو و آن سوی پرده آهنین جماهیر شوروی را گرد هم می‌آورد و تلاش می‌کرد تا بر دیدگاه یک‌سونگر غربی در زمینۀ هنر غلبه کند. این حرکت به ویژه از این جهت قابل توجه است که ایران در آن زمان یکی از بازیگران مهم منطقه در جریان «جنگ سرد» بود.
گرچه جشنواره‌های دیگری نیز از جمله در کشورهای آفریقائی دست به تلاش‌هائی مشابه زدند اما هیچ کدام از آنها دوام چندانی نیاورد و عمر هیچ یک از یک سال فراتر نرفت.
از ویژگی‌های دیگر «جشن هنر شیراز» وسعت و تنوع مکانی آن است که در بین جشنواره‌های مشابه بی نظیر بود. در طول زمان جشنواره، هنر‌های گوناگون در اماکن مختلف شیراز به اجرا در می‌آمد: از تخت جمشید گرفته تا حافظیه و کوچه‌باغ‌های معروف شیراز و بازار شهر- و حتی در میان عشایر. هدف جشن هنر شیراز برداشتن مرز بین هنرمند، هنر او و مردم کوچه و بازار بود. انتخاب شیراز به عنوان پایگاه این جشنواره، به دلیل جایگاه ویژه این شهر در تاریخ و میراث فرهنگی- هنری ایران بود.
از اهداف اولیه جشن هنر شیراز باید از «آشنا ساختن ایرانیان– و به ویژه نسل جوان- با هنر پیشرو جهانی و موج‌های نو هنری» نام برد.
هدف دیگر این جشنواره «ارتقاء جایگاه هنر ایران در عرصه جهانی» بود. شهبانو فرح پهلوی– بنیان‌گذار و حامی این جشنواره در یک مصاحبه تلویزیونی، به ویژه به اهمیتؚ مطرح ساختن موسیقی سنتی ایران اشاره کرد. در راستای این هدف، موسیقی سنتی ایرانی بیشترین تعداد کنسرت‌ها را تشکیل می‌داد و نزدیک به دو سوم کنسرت‌های جشنواره به موسیقی ایرانی اختصاص داشت که اغلب به همت «مرکز حفظ و اشاعه موسیقی سنتی ایران» صورت می‌گرفت.
به نظر محلوجی می‌توان به جرأت گفت که یک نسل از هنرمندان ایران در فضای جشن هنر شیراز بالیدند و به اوج هنری خود رسیدند. از آن جمله می‌توان از پریسا، محمد رضا شجریان و محمد رضا لطفی در زمینه موسیقی، فرزانه تأییدی، علی نصیریان و عزت‌الله انتظامی در عرصه نمایش، و ناصر تقوائی و سهراب شهید ثالث در زمینه فیلم نام برد. جشن هنر شیراز دروازه‌ای بود برای راه‌یابی فیلم ایران به جشنواره‌های فیلم جهانی.
|
|
|
جالب اینجاست که این جشنواره که با ریاست کارگردان پر آوازۀ فیلم، فرخ غفاری اداره می‌شد، دارای دیدگاهی لیبرال بود و حتی به برنامه‌هائی که نسبت به رژیم آن زمان دید انتقادی داشتند امکان اجرا می‌داد. از آن میان می‌توان از اجرای نمایش معروف «شهر قصه» کار درخشان بیژن مفید نام برد.
سخنران سپس به پخش قطعات فیلم از برنامه‌های مختلف هنری مربوط به جشن هنر شیراز پرداخت. اجرای آثار هنری اروپائی، هندی، ژاپنی، آفریقائی و ایرانی با پس‌زمینۀ بناهای تاریخی ایران در حالی که شمع‌هائی سوزان صحنه را روشن می کردند، منظره‌ای شگفت‌انگیز بود.
در پایان این نشست، حاضران فرصت یافتند تا پرسش‌ها و نظرات خود را بیان کنند. یکی از پرسش‌های جالب در رابطه با نمایش برهنگی در اجراهای جشن هنر شیراز مطرح شد و اینکه آیا درست است که چنین برنامه‌هائی در ایجاد نارضایتی در جامعه سنتی ایران و نهایتأ پا گرفتن انقلاب ۵۷ نقش داشته است؟
محلوجی در پاسخ گفت که خبری که در مورد اجرای برهنه یک نمایش در بازار وکیل شیراز در رسانه‌ها منتشر شد، کاملأ دور از واقعیت بوده است. به گفته مهلوجی، اجرای نمایش مذکور صرفأ به دلیل وجود صحنه‌های خشونت‌آمیز در کشورهای اروپائی منع شده بود، نه برهنگی. وجود برهنگی در این نمایش، صرفأ یک شایعه بود که توسط نشریات آن زمان به نفع انقلاب بهره‌برداری شد.
ولی محلوجی نویسنده و مترجم است. او هم اکنون به عنوان گردآورنده آثار هنری با موزه بریتانیا همکاری دارد. کتاب جدید او به نام «نگاهی به جشن هنر شیراز» به زودی انتشار خواهد یافت.
نمایشگاه «جشن هنر شیراز» که از کارهای کاوه گلستان- عکاس، خبرنگار و فیلم‌بردار- الهام گرفته است، تا چهارم ماه اکتبر ۲۰۱۵ در گالری «وایت چپل» در لندن بر پا خواهد بود.
برای اطلاعات بیشتر درباره این نمایشگاه می‌توانید به سایت این گالری مراجعه کنید.
