زنان ایران؛ همواره علیه سرکوب، همیشه برای آزادی

۴۰ سال از آغاز فعالیت انواع و اقسام‌ نهادهای مغزشویی نظام در دستگاه‌های آموزشی و تبلیغی می‌گذرد تا اصول و خطوطی را به نام «ارزش»، «اخلاق» و «امنیت اجتماعی» در نسل‌های رو به زایش و و در حال پرورش تزریق کنند. از دیوارنوشته‌هایی در مدح حجاب تا تصاویر زنانی که هویت‌شان در پس چادری سیاه پنهان است و باید زن «خوب» ایرانی را به عنوان زن مسلمان، محجبه و بی‌چهره تعریف کند.

اما سال‌هاست پس از آنکه نخستین صدای اعتراض زنان علیه حجاب اجباری در ۱۷ اسفند ۱۳۵۷ از سوی حکومت و همه‌ی گروه‌های مدعی سیاست ناشنیده ماند، زنان راه خود را می‌روند.

مدت‌هاست که با وجود تمام تبلیغات گسترده و فشارهای جانفرسا، زنان ایران در پی حقوق بدیهی خویش هستند. اگرچه تلاش زنان برای کسب آزادی‌، برابری حقوقی با مردان، و بیرون رستن از اسارت ایدئولوژی‌ و جنسیت‌زدگی حاکم، همواره وجود داشته، ولی از دی‌ماه سال ۹۶ حرکت زنان ایران برای گذشتن از سدِ «باید» حجاب، نه در پستوی گفتمان و سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان بلکه بطور علنی بر سکوها توسط «دختران خیابان انقلاب» فریاد زده می‌شود.  حالا مبارزان این عرصه نه صرفا فعالان حقوق بشر و حقوق زنان بلکه توده‌ی زنان هستند که در تلاش‌اند حجاب اجباری را از زندگی خود و جامعه حذف کنند.

دین یا سیاست؟!

حجاب یا پوشش سر و تن زنان از بنیان‌های اساسی نظام اسلامی و همراه با ضمانت‌نامه‌ای از احکام فقهیِ  مراجع حاکم بر ایران است. از این روست که اعتراض به حجاب اجباری، ریشه سست «نظام مقدس» را به لرزه می‌اندازد و برای حفظ آن از نیروهای سرکوبگر بهره می‌برد.

در این بین، استراتژی حکومتی مجالی برای نگاه نقادانه به محق بودن «دین» در تفسیر و ارائه بایدها در انتخاب پوشش و لباس را برنمی‌تابد و سعی می‌کند تا با تکیه بر دستگاه قضایی و استفاده از اهرم‌های فشار شامل نیروی انتظامی، گشت ارشاد، نیروهای بسیج و سپاه، دلواپسان و حالا آتش‌ به اختیاران، فقط تحمیل کند.

اما در دو سال اخیر و پس از آنکه ویدا موحد به عنوان اولین «دختر خیابان انقلاب» روسری خود را بر چوب کرد، اعتراض به حجاب اجباری در بافت‌های مختلف جامعه‌ی زنان و همچنین مردان نفوذ یافته و کمپین‌های گسترده‌ای که عمدتا توسط مسیح علینژاد روزنامه‌نگار پارلمانی سابق و فعال حقوق زنان کنونی، راه‌اندازی شده‌اند، مورد قبال بسیار قرار می‌گیرند. زنان بی‌حجاب و با حجاب که معتقد به آزادی پوشش هستند در «دوربین ما اسلحه ما»، «چهارشنبه‌های سفید» و «پیاده‌روی بدون حجاب» مشارکت کرده‌اند.

در چنین کارزارهایی «دین» حرفی برای گفتن ندارد بلکه سیاست و اسلام سیاسی است که وارد میدان شده و تنها حربه‌اش برای تحمیل خود، سرکوب است.

در حالی ‌که تصور میشد این کارزارها علیه حجاب اجباری بر اثر سرکوب، مانند «آزادی‌های یواشکی» به تدریج کمرنگ و بی‌رنگ شود، ولی نه تنها بر شمار زنانی که به دنبال آزادی یواشکی نیستند افزوده شد بلکه تلاش‌های فردی آنها اکنون به یک خواست جمعی بدل شده و تماشاچیان دیروز را به همراهان امروز بدل کرده است. با این حال، مقامات و نهادهای مربوطه از جمله نیروی انتظامی سعی می‌کنند اینطور نشان دهند که فقط بخش اندکی از زنان ایران خواهان آزادی پوشش هستند. جانشین فرمانده نیروی انتظامی حتی ادعا کرد که  ۹۰درصد زنان به حجاب و پوشش اسلامی اعتقاد دارند و پلیس فقط با ۱۰ درصد باقی‌مانده برخورد می‌کند!

این در حالیست که به اعتبار تحقیقات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، بانوان جوان و تحصیلکرده با حجاب مخالفند و ۵۵ درصد زنان ایرانی حجاب عرفى را به حجاب شرعى ترجیح مى‌دهند.

سرکوب هیچ  تأثیری ندارد

بعد از سال‌ها سرکوب و تحقیر مداوم که بلافاصله پس از انقلاب ۵۷ با «یا روسری یا توسری» شروع شد، جنبش زنان ایران دوباره برای آزادی قد علم کرده است. جنبشی که می‌تواند نیمی از جمعیت جامعه را فرا گیرد. امروز این جنبش را می‌توان به نوعی پیوند دوباره بین بافت سنتی زنان و زنان امروزی نیز تعبیر کرد که بر بستر آن، زنان چادری نیز از پوشش اختیاری حمایت می‌کنند. چنانکه پیش از انقلاب نیز زنان با هر فکر و عقیده‌ای در کنار هم زندگی مسالمت‌آمیزی داشتند و داشتن یا نداشتن «حجاب» هیچ سدی در برابر رشد زنان نبود مگر آنچه از سوی خانواده‌های سنتی و مذهبی بر دختران و زنان آنها تحمیل می‌شد! نظام حقوقی و قانون، تفاوتی بین باحجاب و بی‌حجاب قائل نبود!

این روزها قوه قضاییه‌ی متکی بر شرع و شیعه و فقه اسلامی از حرکت زنان چنان به وحشت افتاده که «کشف حجاب» را حتی در اتومبیل و واگن‌های زنانه‌ی مترو «جرم» اعلام کرده و برای انتشار فیلم و عکس بی‌حجابی در شبکه‌های اجتماعی و ارسال آن به خارج کشور از جمله به مسیح  علینژاد مجازاتی تا ۱۰ سال زندان تعیین کرده است!

این در حالیست که ویدا موحد که مدتی پس از ایستادن بر سکویی در «خیابان انقلاب» ناپدید شده بود، برای دومین ‌بار بر گنبد فیروزه‌ای میدان انقلاب با بادبادک‌های رنگی دیده شد. او به اتهام «تشویق مردم به فساد و فحشا از طریق کشف حجاب» به یک سال حبس تعزیری محکوم شده است. دیگر «دختران خیابان انقلاب» نیز با احکام طولانی  زندان ۲۰ ساله روبرو شدند که از آن میان مریم شریعتمداری و شاپرک شجری‌زاده ایران را ترک کردند.

به تازگی، یاسمن آریانی، منیره عربشاهی و مژگان کشاورز از معترضان به حجاب اجباری که در مترو تهران به مناسبت روز جهانی زن به زنان محجبه گُل داده بودند، در مجموع به ۵۵ سال زندان محکوم شدند. ، فرشته دیدنی، صبا کردافشاری و راحله احمدی از دیگر معترضان به مقررات تحمیلی حجاب اجباری که از فروردین‌ماه سال جاری بازداشت شده‌اند، با موارد اتهامی چون «تشویق و فراهم نمودن موجبات فساد و فحشا»، «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی» در زندان بسر می‌برند.

حکومت هارتر می‌شود

اگر تا دهه ۷۰ خورشیدی، «بی‌حجابی» و «بدحجابی» مجازات شلاق داشت، حالا در بحرانی‌ترین دوران عمر جمهوری اسلامی اسلامی، زنان به جرم آزادیخواهی در انتخاب پوشش خود، به زندان‌های طولانی محکوم می‌شوند و در کوچه و خیابان توسط اعوان و انصار حکومت مورد تهدید، تحقیر و تعقیب قرار گرفته و حتی در زندان مورد ضرب و جرح قرار می‌گیرند.

در این میان، نیروی انتظامی تلاش کرده است با صدور مجوز برای فعالیت ایذایی آتش‌ به اختیاران در مزاحمت و اعمال خشونت علیه زنان و عمومی اعلام کردن حریم خصوصی اتومبیل و حتی تراس خانه‌ها، عرصه را برای فعالیت زنان علیه حجاب اجباری تنگتر کند. نهادهای سرکوب حتی بر آن شدند تا مردم را علیه خود به «جاسوسی» و «خبرچینی» وادارند! آنها مخاطبان را  تشویق کردند تا از زنان «بدحجاب» فیلم و عکس بگیرند و درباره آنها گزارش بدهند! اما صفحه‌ی «دادسرای ارشاد» با گزارش همین مردم در اینستاگرام مسدود شد!

سپس نیروی انتظامی تلاش کرد با ارسال پیامک اخطار به رانندگان «بدحجاب» و همچنین تاکسی‌ها و آژانس‌های حامل «بدحجاب»، اهرم فشار و سرکوب‌ را بیرون از سیستم خود طراحی کند و رانندگان سرویس‌های رفت و آمد را تحت فشار قرار دهد تا از سوار کردن زنان «بدحجاب» خودداری کنند!

با اینهمه تعیین زندان از یک تا ده سال به جرم ارسال فیلم و عکس به خارج و برای مسیح علینژاد را می‌توان نقطه‌ی اوج حقارت و بیچارگی نظام جمهوری اسلامی و دستگاه‌های عریض و طویل قضایی و تبلیغاتی آن در مقابله با زنانی دانست که فقط حقوق اولیه‌ی خود را می‌خواهند!‌ حقوقی که یکی از آنها پیش از انقلاب اسلامی در ایران حتی یک امر کاملا بدیهی و پیش پا افتاده بوده است: پوشش اختیاری!

حالا حکومت انتظار دارد با اینهمه تجارب ناکام در سرکوب و اینهمه فشار علیه زنان، چه پاسخی از آنها بشنود؟! تسلیم شوند؟! نه! آنها یک گام فراتر رفته و انگشت بر نقطه‌ی حساس نظام گذاشته‌اند: رأی بی رأی!

انتخابات استصوابی مجلس شورای اسلامی که قرار است اسفندماه ۹۸ برگزار شود چنان برای نظام اهمیت حیاتی دارد که مقامات از مدت‌ها پیش تبلیغ زودرس برای آن را شروع کرده‌ و حتی از مخالفان خواسته‌اند که در آن شرکت کنند! بخش مهمی از این مخالفان اما زنان هستند! بخش مهمی از موافقانش هم زنانی هستند که مخالف حجاب اجباری‌اند! این زنان نه تنها می‌توانند آرای خود را از نظام دریغ کنند بلکه این ظرفیت را دارند که مردان جامعه را نیز با خود همراه نمایند.
آزاده کریمی

[کیهان لندن شماره ۲۲۲]