با آنکه رهبر رژیم، رئیس جمهور اسلامی و دادستان کل کشور اصرار دارند شورش اخیر مردم به ستوه آمده ازفقر، گرسنگى، بیکارى، تبعیض، فساد رایج، سرکوب و خفقان توطئه خارجى بوده است، استادان جامعه‌شناسى، روانشناسى و علوم سیاسى دانشگاه در نشستى تحت عنوان «آتش زیر خاکستر؛ بررسى لایه‌هاى زیرین و چشم‌انداز اعتراضات آبان» که در این هفته در تهران برپا بود، توطئه بودن حوادث و اعتراضات اخیر را در ایران تحلیل نادرست خواندند.
دکتر مهدى مجاهدى استاد علوم سیاسى دانشگاه مى‌گوید: حتى اگر فرض کنیم رویدادهاى اخیر ایران توطئه باشد باید بسترى در نارضایتى‌هاى اجتماعى داشته باشد. اگر جامعه را واجد ساخت طبقاتى بدانیم، طبقات آن با یکدیگر ارتباط و مناسباتى دارند و با هم کار مى‌کنند. اما در شرایط غیرطبیعى بخشى از طبقات میانى شروع به ریزش به سطوح پایین‌تر مى‌کنند. یعنى اینکه درآمد و وضع مالى آنها دیگر مانند سابق نیست و بر این اساس مجبورند سبک زندگى و عادت‌هاى خود را تغییر دهند و به طبقه کم درآمد بپیوندند و مشکل وقتى شدیدتر مى‌شود که بخش بزرگ یا کل طبقه متوسط سقوط کند که مى‌تواند بستر انتقاد و تحریک و اعتراض باشد.
به گفته این استاد دانشگاه، یکى از دلایلى که اتفاقات اخیر موجب هراس حکومت جمهورى اسلامى شد، همزمان شدن آن با بیقرارى در کشورهاى عراق، لبنان، ونزوئلا، هنگ کنگ و شیلى است. برخى جامعه‌شناسان معتقدند این رویدادها جهانى است. یعنى به آستانه‌اى رسیده‌اند که فضا و شرایط به وجود آمده براى آنان قابل زندگى نیست.
او بیقراران را به سه گروه تقسیم کرده است: اولین گروه گذشته‌اى را که داشته‌اند از دست داده‌اند بنابراین نه حال دارند و نه آینده. طبقه متوسط را نیز که ریزش کرده مى‌توان نماد این گروه دانست.
گروه دوم شامل کسانى است که در حال ساختن موقعیت زندگى خود بوده‌اند که ناگهان به دلیل اوضاع اقتصادى، آینده خود را از دست داده‌اند. این گروه بیشتر از طبقات جوان و تحصیلکرده تشکیل شده است. گروه سوم، کارگران و محرومانى هستند که گذشته‌اى نداشته‌اند و با درآمدى بخور و نمیر زندگى مى‌کرده‌اند و با سرمایه‌گذارى در صندوق بازنشستگى امیدوار بودند حداقل سال‌هاى آخر عمر را با عزت و آرامش زندگى کنند. ولى در شرایط کنونى مى‌بینند که چنین آینده‌اى را از دست داده‌اند، چون این صندوق‌ها پر از فساد بوده‌اند و به این ترتیب شرایط زندگى براى این دسته از مردم غیرقابل تحمل شده است چون نه حال دارند و نه آینده. این ویژگى طبقه بیقرار است که به عنوان طبقه خطرناک شناخته مى‌شود زیرا برخلاف طبقات دیگر منافع خود را از طریق حفظ و تثبیت منافع‌اش دنبال نمى‌کند بلکه خواهان نابودى خویش و کسانى است که زندگى را از آنها گرفته‌اند.
در همین حال محمدجعفر منتظرى دادستان کل جمهورى اسلامى روز یکشنبه در مراسم معرفى دادستان جدید کرج براى چندمین بار اعتراضات خودجوش مردم به تنگ آمده از بیکارى، ندارى، فقر، سرکوب و خفقان را توطئه خارجى دانست و گفت: سلاح‌هایى که در دست معترضین بود، خارجى‌ها به آنها داده بودند! او افزود: کرج و اطراف آن هم از نقاطى بودند که دشمن روى آن سرمایه‌گذارى کرده بود! او مشکلات اقتصادى را نیز تقصیر دولت دانست.
وى در پایان صحبت‌هایش گفت: باید اقتصاد را از دولت گرفت و به مردم داد. ضمنا وقتى نیروهاى نظامى و انتظامى در اینگونه اتفاقات کشته، معلول و مجروح مى‌شوند، هیچکس انتقاد نمى‌کند اما هنگامى که ۴ نفر از معترضین کشته مى‌شوند همه انتقادها متوجه حکومت مى‌شود!
