صفحه ویژه کاخ‌ سفید: مفاد اصلی توافق‌ جامع و بلندمدت هسته‌ای

کاخ سفید در صفحه‌ ویژه‌ خود درباره برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران، لحظاتی پس از اعلام توافق‌ هسته‌ای، بخشی از دستاوردها و تعهدات آن را منتشر کرد. متن کامل توافق در سایت اتحادیه اروپا در دسترس است.

در این صفحه آمده است:

بعد از ماه‌ها دیپلماسی اصولی گروه ۱+۵ (ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) همراه با اتحادیه اروپا، به توافقی جامع و بلندمدت با ایران دست پیدا کردند.
توافقی که قابل نظارت خواهد بود تا مطمئن شویم که راه‌های دست‌یابی ایران به بمب اتم مسدود شده و برنامه اتمی ایران صرفا صلح آمیز خواهد بود.

این توافق بر پایه و اساس برنامه اقدام مشترک که در نوامبر ۲۰۱۳ به دست آمده بود و چهارچوب‌های آن بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در ۲ آپریل ۲۰۱۵ در لوزان که الزامات مورد نیاز برای تنظیم این موافقت‌نامه میان گروه ۱+۵ و [جمهوری اسلامی] ایران به همراه داشت، به دست آمده است.

با این توافق ایالات متحده آمریکا، متحدانش و جامعه بین‌الملل به خوبی می‌دانند که چگونه می‌توانند از دستیابی ایران به سلاح اتمی جلوگیری کنند.

مسدود کردن چهار مسیر دستیابی به سلاح هسته‌ای

ساخت سلاح اتمی به پلوتونیوم یا اورانیوم نیاز دارد. با این توافق چهار مسیر ممکن برای دسترسی ایران به مواد مورد نیاز تسلیحات اتمی مسدود خواهد شد.

ایران برای ساخت سلاح اتمی به ۲ عنصر کلیدی نیاز داشت: ده‌ها هزار سانتریفیوژ و اورانیوم غنی شده با غلظت بالا برای تهیه مواد اولیه سلاح.

مسیر غنی‌سازی در نظنر و فردو

در حال حاضر دو تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم در این کشور وجود دارد: تاسیسات نظنز و تاسیسات فردو.

اگر به ذخیره اورانیوم این کشور نگاه کنیم مشاهده خواهیم کرد که آنها ذخیره لازم برای تهیه ۸ تا ۱۰ بمب را در اختیار دارند. اما به لطف این موافقت‌نامه ایران باید ۹۸ درصد ذخائر خود را کاهش داده و سطح غنی‌سازی اورانیوم را تا سقف ۳/۶ درصد حفظ کند. (که به طور قابل توجهی پایین‌تر از سطح لازم برای تولید سلاح اتمی است)

 ایران هم‌چنین برای ساخت سلاح اتمی به ده‌ها هزار اورانیوم با غلظت بالا نیاز دارد. همین امروز آنها نزدیک به ۲۰ هزار سانتریفیوژ بین تاسیسات نطنز و فردو در دست دارند. اما بر اساس این موافقت‌نامه، ایران تا ده سال آینده باید تعداد این سانتریفیوژها را به ۶۰۱۴ عدد کاهش دهد. هم‌چنین هیچ غنی‌سازی در تاسیسات فردو انجام ندهد و در نطنز نیز آنها تنها مجاز به غنی‌سازی در قدیم‌ترین و کارآمدترین مدل ممکن خواهند بود.

به طور خلاصه تفاوت شرایط قبلی با شرایط پس از  این توافق تاریخی چنین است:

مسیر پلوتونیوم در راکتور اراک

راه سوم برای دستیابی به سلاح اتمی استفاده از پلوتونیوم با درجه تسلیحاتی است. راکتور اراک و راکتور آب سنگین تنها تأسیساتی است که امکان پیمودن این مسیر را در حال حاضر دارد. اما بر اساس این توافق‌نامه این راکتور بازطراحی خواهد شد تا امکان تولید پلوتونیوم با درجه تسلیحاتی در آن امکان‌پذیر نباشد.

تمام میله‌های سوخت مصرف شده (که می‌تواند مواد مورد نیاز برای تهیه پلوتونیوم با درجه تسلیحاتی را تامین کند) تا زمانی‌که این راکتور مشغول به‌کار است به خارج از ایران منتقل خواهند شد. هم‌چنین ایران اجازه ساخت تاسیسات آب سنگین تا ۱۵ سال آینده را نخواهد داشت. بنا بر این موافقت‌نامه انها دیگر نمی‌توانند یک منبع برای تولید پولوتونیوم با درجه تسلیحاتی داشته باشند.

مسیر‌های مخفی برای ساخت برنامه اتمی پنهانی

سه مسیر قبل در مراکز اعلام شده ایران انجام می‌پذیرد. اما اگر آنها به دنبال یک برنامه مخفی باشند چه باید کرد؟ به همین دلیل این توافق‌نامه بسیار مهم است. تحت قرارداد جدید هسته‌ای آنها به صورتی فوق‌العاده و قوی به نظارت، بازرسی و تایید متعهد شدند. بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نه تنها به صورت مداوم بر تمام عناصر برنامه اتمی ایران نظارت خواهند کرد بلکه  آنها تایید خواهند کرد که هیچ عملیاتی به روی مواد شکاف‌پذیر به صورت مخفیانه انجام نخواهد شد. در صورت آگاهی این بازرسان از مکانی مشکوک، ایران متعهد شده است بر اساس پادمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه بازرسی آن مکان را صادر کنند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند بر تمام مراحل استخراج تا تولید نظارت داشته باشد.

برنامه‌ هسته‌ای ایران بدون این موافقت‌نامه

امروز ایران با دارا بودن یک ذخیره بزرگ اورانیوم غنی‌شده و نزدیک به ۲۰ هزار سانتریفیوژ امکان تولید ۸ تا ۱۰ بمب اتمی را دارد. ایران بدون این موافقت‌نامه امکان تولید آن را بین ۲ تا ۳ ماه داشت. بدون نظارت بر این چرخه آنها امکان افزایش این ذخائر را داشتند.

اما بر اساس این توافق اگر ایران تعهدات خود را بشکند، زمان گریز آنها از این ۲ تا ۳ ماه به ۱ سال و بیشتر افزایش پیدا می‌کند. هم‌چنین تنها در صورت تایید گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که تحریم‌های ایران رفع خواهد شد. در هر مرحله‌ای اگر این موافقت‌نامه دچار اخلال شود، تحریم‌های فلج‌کننده به صورت ناگهانی به جای خود خواهند بازگشت.

این تعهدات [جمهوری اسلامی] ایران است:

*متن کامل توافق اتمی در سایت اتحادیه اروپا