با شیوع ویروس کرونا که تقاضای نفت خام را تحت فشار قرار داده، قیمت نفت به پایین‌ترین سطح خود در بیش از یک سال گذشته رسیده است. این بحران در حالی با توجه به شرایط تحریمی برای ایران اهمیت بیشتری می‌یابد که اعلام شده است دور زدن تحریم فروش نفت موجب می‌شود تنها ۳۲ تا ۳۴ دلار از هر بشکه نفت صادراتی عاید کشور شود.
پس از کاهش شدید تقاضای نفت از سوی چین به دلیل شیوع کرونا و همچنین به دلیل شرایط تحریم و حیاتی بودن فروش حتی یک بشکه نفت، بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت جمهوری اسلامی پس از بیش از ده روز از بروز بحران بالاخره به آن واکنش نشان داد.
چین بزرگترین واردکننده نفت خام جهان و دومین مصرف‌کننده بزرگ آن در دنیاست. یکی از مهمترین پیامدهای اقتصادی شیوع ویروس کرونا و اعلام حالت آماده‌باش در این کشور، اثرات آن بر قیمت جهانی نفت بوده است.
به گزارش رویترز همزمان با ادامه نگرانی‌ها درباره کاهش تقاضای نفت در چین، قیمت نفت خام در روز دوشنبه ۱۴ بهمن پس از دو هفته روند کاهشی خود را از سر گرفت.
بر اساس این گزارش، قیمت هر بشکه نفت برنت امروز با ۷۹ سنت معادل ۱.۴ درصد کاهش به ۵۵ دلار و ۸۳ سنت رسید. در ماه ژانویه قیمت نفت برنت حدود ۱۲ درصد کاهش داشت و بدترین نرخ ماهانه را از نوامبر ۲۰۱۸ به ثبت رساند.
قیمت نفت خام آمریکا نیز پس از رسیدن به رقم ۵۰ دلار و ۴۲ سنت در اوایل جلسه امروز، با اندکی تعدیل و افت ۵۰ سنت نسبت به رقم پایانی هفته گذشته به ۵۱ دلار و ۶ سنت رسید. قیمت نفت خام آمریکا در ماه ژانویه با ۱۵.۶ درصد افت بدترین عملکرد ماهانه از می ۲۰۱۹ را به ثبت رساند.
مایکل مک کارتی، تحلیلگر موسسه سی‌ام‌سی مارکتس به خبرگزاری رویترز گفته است که «تعطیلی فرودگاه‌ها نشان می‌دهد که تقاضا برای انرژی به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت.»
سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش ممکن است برای بحث در خصوص تأثیر ویروس کرونا بر بازار نفت، نشست خود را از ماه مارس به فوریه موکول کنند. میزان تولید نفت اوپک در ماه ژانویه به پایین‌ترین رقم خود از سال ۲۰۰۹ رسیده است.
از سوی دیگر برخی خبرها از کاهش قابل توجه قیمت نفت سنگین ایران دارد. پدرام سلطانی رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و اتریش گفته است: «نفت سنگین ایران به ۴۶ دلار برای هر بشکه رسیده، با تخفیف و دور زدن تحریم عملاً کمتر از ۴۰ دلار فروخته می‌شود. هزینه جابجایی پول نفت ۱۵ تا ۲۰ درصد است، پس ۳۲ تا ۳۴ دلار نصیب کشور می‌شود. هزینه استخراج نفت ١٢ دلار است. اگر روزی ۳۰۰ هزار بشکه نفت بفروشیم تنها شش میلیون دلار درآمد نفت است.»
کاهش قیمت نفت ایران و همچنین تقاضای پایین برای آن با وجود بحران ایجاد شده در کشور چین چندان عجیب به نظر نمی‌رسد. جمهوری اسلامی با وجود تحریم صد درصدی نفت ایران با کمک گرفتن از قاچاقچیان و دلالان نفت و با پیشنهاد قیمت‌هایی پایین‌تر از قیمت جهانی و به صورت مخفیانه اقدام به فروش نفت می‌کند.
یکی از مشتریان نفت قاچاق جمهوری اسلامی هم کشور چین است که اکنون با توجه به بحران ایجاد شده کار فروش نفت تحریمی برای جمهوری اسلامی بیش از پیش دشوار شده است. حکومت ایران که تا پیش از اعمال تحریم‌های ایالات متحده مدعی فروش دو و نیم بشکه نفت در روز بود، اکنون آمار فروش روزانه ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار بشکه نفت را ارائه می‌کند. بر اساس برخی گزارش‌ها این رقم نیز درست نیست و طی ماه‌های گذشته جمهوری اسلامی توانسته روزانه حدود ۱۰۰ هزار بشکه نفت صادر کند. درباره اینکه درآمد همین میزان نفت هم به کشور می‌رسد یا نه ابهاماتی وجود دارد و احتمال ذخیره نفت بی‌مشتری جمهوری اسلامی در انبارهایی در شرق و جنوب شرقی آسیا مطرح شده است!
در چنین شرایطی می‌توان گفت ویروس کرونا نه تنها برای اقتصاد چین که برای اقتصاد به کما رفته ایران نیز بحران‌ساز است و کار جمهوری اسلامی برای فروش نفت در ماه‌های آینده دشوارتر می‌شود.
در چنین شرایطی بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت جمهوری اسلامی پس از گذشت چندین روز از بحران به وجود آمده در بازار جهانی نفت، درباره این موضوع اظهار نظر مشعشعانه‌ای کرده و گفته است: «باید تلاش شود بازار نفت به تعادل برسد!»
«شیخ الوزرای» جمهوری اسلامی افزوده است: «در صحبتی که با رئیس دوره‌ای اوپک داشتم عنوان کردم اگر قرار باشد پیش از نشست از پیش تعیین شده در ماه مارس نشستی برگزار شود، باید درباره کاهش تولید توسط همه اعضا آمادگی و اطمینان وجود داشته باشد، اما اگر قرار باشد در نشستی فوق‌العاده مذاکره کنیم و بعد تصمیم بگیریم، ضرورتی برای برگزاری نشست پیش از موعد مقرر وجود ندارد و نشست ۱۷۸ در همان تاریخ چهارم و پنجم مارس ۲۰۲۰ (۱۵ و ۱۶ اسفندماه) برگزار شود.»
اشاره زنگنه به احتمال برگزاری پیش از موعد نشست اوپک به دلیل بحران کاهش قیمت جهانی نفت است. محمد عرقاب وزیر انرژی و معادن الجزایر که اکنون ریاست اوپک را به عهده دارد هفته گذشته از احتمال برگزاری زودهنگام اوپک خبر داده بود.
پیش از این الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه و سپس محمد عرقاب، وزیر انرژی و معادن الجزایر و رئیس دوره‌ای نشست‌های اوپک از احتمال زیاد برگزاری نشست ۱۷۸ فوق‌العاده وزیران نفت و انرژی اوپک و نشست مشترک اوپک و غیراوپک در ماه فوریه خبر داده بودند.
وزیران نفت و انرژی اوپک در نشست پیشین این سازمان در وین به همراه تولیدکنندگان غیرعضو این سازمان، بر سر افزایش ۵۰۳ هزار بشکه و در مجموع یک میلیون و ۷۰۳ هزار بشکه کاهش عرضه توافق کردند.
سهم اعضای اوپک در توافق برای تعمیق کاهش تولید نفت روزانه ۳۷۲ هزار بشکه و سهم کشورهای غیرعضو اوپک ۱۳۱ هزار بشکه بوده است، بر این اساس ۱۰ عضو اوپک باید روزانه یک میلیون و ۱۷۰ هزار بشکه از تولید خود بکاهند، ایران، لیبی و ونزوئلا از توافق کاهش عرضه مستثنا شده‌اند.
