شمیلا شیرزاد کودک کار افغان بازیگر فیلم «خورشید» در مراسم پایانی این جشنواره «فجر» که از سوی بسیاری از هنرمندان تحریم شد، گفت: «من یک دختر افغانی‌ام که در کشورم صلح و آرامش نیست. من کودک کارم و در مترو برای گذراندن زندگی کار می‌کنم. امیدوارم روزی برسد که در جهان هیچ کودک کاری وجود نداشته باشد.»
جشنواره حکومتی فیلم «فجر» در حالی به کودکان کار و خیابان، جایزه‌ی ویژه‌ی اهدا کرد که شهرداری تهران به عنوان اسپانسر مالی و تأمین‌کننده ۸ میلیارد تومان هزینه‌ی آن، یکی از بزرگترین متهمان سودجویی و به کار گرفتن کودکان در جریان جمع‌آوری زباله و تفکیک آن است.
شامگاه دیروز شمیلا شیرزاد یکی از کودکان کار و خیابان که در فیلم «خورشید» ایفای نقش کرده بود، در مراسم پایانی جشنواره فیلم «فجر» گفت که در مترو کار می کند و زندگی‌اش را از این طریق می‌گذراند. وی گفت: «من یک دختر افغانی‌ام که در کشورم صلح و آرامش نیست. من کودک کارم و در مترو برای گذراندن زندگی کار می‌کنم. امیدوارم روزی برسد که در جهان هیچ کودک کاری وجود نداشته باشد.»
سخنان این دختربچه افغان درباره شرایط زندگی خود و خانواده‌اش بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشته است.
پس از فیلم سینمایی «مغزهای کوچک زنگ‌زده» ساخته هومن سیدی که از یک زن کارتن‌خواب به عنوان بازیگر استفاده شد و به موضوع حاشیه‌نشینی در ایران پرداخت، اکنون مجیدی موضوع کودکان کار را به سینما آورده است. با اینکه، نه تنها روند رو به رشد کودکان کار در ایران از سوی نهادهای مسئول مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد، بلکه شهرداری‌ها از جمله شهرداری تهران که اسپانسر و حامی مالی جشنواره فیلم «فجر» هم هست، از این کودکان به عنوان نیروی کار ارزان سود می‌برد و خودش یک پای باند سوء استفاده از کودکان به ویژه کودکان افغان است.
صحبت های تلخ کودک کار #هموطن در اختتامیه #فیلم_فجر .
از هر بازیگری جایزه اش را زیباتر دریافت کرده
بیبینید چی زیبا پیام خیلی از کودکان را همگانی ساخته است. pic.twitter.com/CH1261HpsU— Naser Faqeri (@nasir_faqiri) February 11, 2020
پیروز حناچی شهردار تهران در تیرماه امسال گفته بود، شهرداری تهران وظیفه‌ای در قبال کودکان کار ندارد ولی «در حوزه نگهداری و آموزش کودکان در کنار سازمان‌های دولتی و مردم نهاد، تلاش خود را برای حل این نقیصه به کار بسته است.»
سوء استفاده شهرداری‌ها از کودکان کار و خیابان برای اجرای طرح‌های تفکیک زباله تا حدی بی‌پروا پیش رفته که شهریورماه امسال، شهرداری کرج از تهیه لباس یک شکل برای کودکانی خبر داد که در امر تفکیک زباله کار می‌کنند!
بر اساس آمارهای رسمی، جمعیت کودکان کار حدود نیم میلیون کودک ۱۰ تا ۱۷ سال است که بیش از ۴۱۰ هزار نفر بطور رسمی کار می‌کنند و حدود ۹۰ هزار نفر هم در جستجوی کار هستند. مقامات شهرداری مدعی‌اند: بطور قانونی وظیفه‌ای در قبال کودکان کار ندارد ولی تلاش کرده‌ایم در کنار مراکز دولتی و سازمان‌های مردم‌نهاد فعال باشیم.
اما این همه‌ی ماجرا نیست. با وجود موجی از ابراز تأسف و همدری که سخنان این کودکان در شبکه‌های اجتماعی به همراه داشته، ولی مخالفت‌هایی هم نسبت به به کار گرفتن کودکان و «سوء استفاده» از آنان توسط مجید مجیدی کارگردان حکومتی این فیلم نیز مطرح شده است.
منتقدان معتقدند استفاده‌ی مجید مجیدی از این کودکان کار و خیابان، با توجه به عدم امنیت شغلی و روانی برای ادامه‌ی فعالیت آنان در حرفه‌ی سینما و بازیگری، قطعا تأثیر منفی در آینده‌شان خواهد داشت.
این منتقدان با اشاره به اینکه کودکان معمولی و عادی که پیشتر در پروژه‌های مجیدی و دیگر کارگردانان سینما بازی کرده‌اند، به نوعی قربانی شده‌اند، نوشته‌اند که به دلیل عدم توانایی این کودکان در هضم ابعاد گسترده‌ی شهرت و اعتبار و همچنین تضاد و شکاف عمیق واقعیت زندگی‌شان با شرایط پیش‌آمده، آنها دچار مشکلات روحی و روانی می‌شوند.
اینکه سه کودک کار و حالا بازیگران فیلم «خورشید» که با کت و شلوار و پیراهن سنتی افغان مقابل دوربین عکاسان در جشنواره قرار گرفتند، در آینده‌ی نه چندان دور، دوباره پشت چراغ قرمز هنگام فروش فال و گُل دیده می‌شوند یا نه، پرسشی است بی‌پاسخ.
حضور این کودکان در نشست مطبوعاتی، نیز تناقض بزرگی را پیش روی حاضرین قرار داد و موجی از خنده و گریه به همراه داشت. روح‌الله زمانی بازیگر اصلی این فیلم که مادرش نیز در نشست حضور داشت، با اشک و زاری از مادرش برای تمام زحماتی که برایش کشیده و او را به این عرصه رسانده قدردانی کرد. این کودک در این نشست از تصمیم برای ادامه‌ی حرفه‌ی بازیگری خبر داد، اتفاقی که به راستی مشخص نیست تا چه حد برای این کودکان امکانپذیر است و اگر هم ممکن شد، تا چه اندازه در این راه مورد سوء استفاده‌های گوناگون قرار می‌گیرند! چنانکه در همین جلسه مطبوعاتی نیز استفاده از کلمات کوچه و خیابان توسط این کودکان برای مجری و حاضرین، عجیب بود و حتی به آن می‌خندیدند!
از سوی دیگر، روند انتخاب بازیگران این فیلم، که گفته می‌شود از بین ۴ هزار نفر صورت گرفته است به خودی خود ابعاد گسترده و هولناک وضعیت کودکان کار در ایران را به نمایش می‌گذارد.
