یوری آلکسیویچ دمیتریف سال‌های زندگی خود را صرف پژوهش و یافت اسناد درباره قربانیان سرکوب‌های دوران استالین کرده است. او سه سال گذشته به اتهامی واهی درزندان بسر می‌برد.
جلسه محاکمه مورخ و فعال حقوق بشری یوری دمیتریف در پایتخت روسیه از سر گرفته شده است. به دنبال جلسه دادرسی روز دوشنبه که پشت درهای بسته صورت گرفت، هم هواداران دمیتریف و هم وکلای وی نسبت به گذشته خوشبین‌تر بودند چرا که وضعیت اولیه این پرونده چندان خوب به نظر نمی‌رسید.
در ماه دسامبر ۲۰۱۶ دمیتریف را به عنوان مظنون به داشتن عکس‌های پدوفیلی (هرزه‌نگاری از کودکان) دستگیر کردند. او در آوریل ۲۰۱۸ آزاد ولی پس از دو ماه دوباره دستگیرشد آنهم با اتهامی که ممکن است ۲۰ سال زندان به دنبال داشته باشد.
جلسه بعدی دادگاه دمیتریف که در حال حاضر در سلوی در یک بازداشتگاه زندانی است، قرار است روز ۲۰ فوریه برگزار شود. ویکتور آنوفریژف وکیل وی می‌گوید احتمال دارد حکم وی در ماه مارس صادر شود.
ماجرا از چه قرار است؟
یکاترینا کولت دختر این پژوهشگر تاریخ می‌گوید، من فقط می‌توانم به یک قضاوت عادلانه امیدوار باشم و پدر بتواند به زودی به خانه بازگردد. من تمام عمر با او زندگی کرده‌ام و می‌دانم آنچه به آن متهم شده کاملاً غیرمنطقی است.
وی به «اخبار روز» در سوئد می‌گوید، ناتالیا فرزندخوانده‌ای که طبق ادعای دادستان گویا مورد سوء استفاده قرار گرفته، پس از آزادی این پژوهشگر در آوریل ۲۰۱۸ به او نوشته است که پدرشان بی‌گناه است. اما از آن زمان تا کنون، ناتالیا تحت کنترل مادربزرگش دور از دسترس قرار گرفته. یکاترینا کولت معتقد است که تمام این نمایش‌ها و آبروریزی‌ها برای آن است که دمیتریف قادر به ادامه تحقیقات خود درباره قربانیان دوره استالین نباشد.
یکی از حامیان این پژوهشگر که در دادگاه حضور پیدا کرده، آلکسی چسنوکوف است که بطور فعال برای اثبات بی‌گناهی یوری دمیتریف در طی تقریباً سه سالی که بازداشت شده مبارزه و تلاش کرده است. وی می‌گوید: تقریباً در هر خانواده‌ای درمنطقه کارلیا، کسانی یافت می‌شوند که قربانی سرکوب‌های استالین هستند. وی معتقد است که اتهامات علیه دمیتریف به کلی جعلی است.
در روسیه امروز، امکان پژوهش در بخش‌های تاریک تاریخ اتحاد جماهیر شوروی وجود ندارد. امروز بسیاری از پرداختن به این موضوع می‌ترسند. دلیل هم این است که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور این کشور از کا.گ.ب خواسته است مانع این پژوهش‌ها شود. پوتین اعتقاد ندارد که سرکوب‌های تروریستی دوران استالین آنقدر بزرگ بوده باشد که باعث شود نقش استالین به عنوان یک رهبر بزرگ خدشه‌دار شود!
آلکسی چسنوکوف می‌گوید حاکمان از دادگاه‌ها فقط برای سکوت دمیتریف استفاده نمی‌کنند بلکه آنها تلاش می‌کنند این واقعیت تاریخی را که گورستان دستجمعی «ساندارموخ» و سایر گورستان‌های دستجمعی که پر از بقایای قربانیان ترور و کشتار استالین هستند را وارونه جلوه دهند. واقعیتی که دمیتریف به گونه‌ای انکارناپذیر و با اسناد اثبات کرده است.
اکنون برخی از مورخان دولتی، بدون هیچگونه مدرکی ادعا می‌کنند که هزاران نفر اعدام شده در گورهای دستجمعی استالینی، اسیران جنگی روسی هستند که به دست فنلاندی‌ها اعدام شده‌اند!
این ادعایی به غایت پوچ است چرا که همه اجساد نشانی آشکار از کشته شدن با شلیک به سر و گردن دارند، روشی معمول توسط سرویس امنیتی اتحاد جماهیر شوروی «ن کا و د» که در آن دوران استفاده می‌شده است.
یکی از افرادی که در راهروهای دادگاه برای حمایت از دمیتریف منتظر است، آناتولی رازوموف مورخ اهل سن‌پترزبورگ است که به تازگی با یوری دمیتریف کتاب تازه‌ای درباره قربانیان سرکوب در کارلیا منتشر کرده است.
این کتاب با عنوان «یادگار قربانیان ساندارموخ» طی چند روز کمیاب شد، در حال تجدید چاپ است.
رازومف می‌گوید: «ما این کتاب را بین همه کسانی که در کارلیا قربانی جنایات استالینی در دهه ۱۹۳۰ هستند توزیع می‌کنیم. آنها بسیار زیاد هستند، شاید صدها هزار نفر. این کتاب شامل اسنادی از سرویس امنیتی «ن کا و د » است و فقط شامل نام ۱۰۰۰ نفری است که نامشان با «آ» و «ب» آغاز می‌شود! اما این فقط آغاز راه است.»
رازوموف معتقد است که برای تهیه کامل لیست ۷ جلد دیگر نیز نیاز است تا نام ۱۰۰۰۰ قربانی باقیمانده نیز که طبق اسناد در کارلیا اعدام شده‌اند درج شود.
به گفته رازوموف، سرکوب و قتل عام به ویژه در کارلیا شدید و وحشتناک بوده است. در اینجا که در دهه ۱۹۳۰ یک منطقه مرزی علیه فنلاند بوده، کانالی توسط ده‌ها هزار کارگر برده ساخته شد. علاوه بر این، اسناد و موارد بسیار بیشتری وجود دارد که هنوز مورد کاوش قرار نگرفته‌اند.
در سراسر روسیه بیش از ۱۰۰ گورستان اعدام دستجمعی از دوره استالین وجود دارد، اما تنها ۶۶ مورد از آنها مشخص شده است.
رازوموف ادامه می‌دهد، حتی در کارلیا چندین مورد دیگر نام برده شده که ما هنوز آنها را پیدا نکرده‌ایم. یک مانع مهم در این کار این است که اکنون مهمترین بایگانی «ن کا و د» بسته شده است.
رازوموف می‌گوید که وی به همراه یک مورخ دیگر اخیراً به رئیس جمهور روسیه نامه‌ای نوشته و از ولادیمیر پوتین خواستار باز کردن این بایگانی شده‌اند تا میلیون‌ها نفر از بستگان قربانیان سرکوب این فرصت را بیابند که گور خویشاوندان به قتل رسیده‌شان را پیدا کنند.
به گفته رازوموف، پوتین باید دستور می‌داد که این خواست انجام پذیرد. وی خاطرنشان می‌کند که برخورد روسیه‌ی امروز با تاریخ و ترس از دوران استالین بسیار متناقض است. از یکسو، رویکردهایی دیده می‌شود که اغلب تحت فشار آشنایان قربانیان برای افشای آنچه اتفاق افتاده است صورت می‌گیرد. از سوی دیگر، «نیروهای ناسیونالیست» تلاش می‌کنند از جمله از طریق روندهای حقوقی و قانونی مانند تشکیل دادگاه با اتهامات موهوم علیه پژوهشگران روند تحقیقات را متوقف کنند.
رازوموف درباره یوری دمیتریف می‌گوید: واقعا شرم‌آور است؛ او افتخار کشور ماست. من خوشحالم که دادگاه می‌خواهد درباره تحقیقات مهمی که دمیتریف زندگی خود را وقف آن کرده است به شواهد تازه گوش فرا دهد.
*منبع: روزنامه سوئدی اخبار امروز Dagens Nyheter
*ترجمه و تنظیم: فرامرز نوروزی
