با موافقت رهبر جمهوری اسلامی در مورد «عفو» و تخفیف «مجازات» تعدادی از محکومان قضایی به مناسبت نوروز و تولد پیامبر مسلمانان، تعدادی از زندانیان سیاسی از جمله شهناز اکملی، عبدالرضا کوهپایه و ۱۸ درویش گنابادی آزاد شدند. اما عدم اعطای این «عفو» به محکومان سیاسی بالاتر از پنج سال با انتقادهای بسیاری مواجه شده است، تا حدی که سهیل عربی از زندانیان سیاسی با شرایط جسمانی نامناسب از حق درمان نیز محروماند.
در پی موافقت علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی با «عفو» و تخفیف «مجازات» تعدادی از محکومان قضایی به مناسب نوروز و تولد پیامبر مسلمانان، کسری نوری، شهناز اکملی و عبدالرضا کوهپایه از زندانیان سیاسی آزاد شدند.
آنگونه که خبرگزاری دولتی ایرنا گزارش کرده، شهناز اکملی زندانی سیاسی و مادر مصطفی کریمبیگی از کشتهشدگان اعتراضات سال ۱۳۸۸ که روز ۱۲ اسفند ماه از زندان اوین به مرخصی اعزام شده بود، مشمول «عفو» نوروزی قرار گرفته است.
عبدالرضا کوهپایه از فعالان محیطزیست که روز ۱۷ اسفندماه بطور موقت به مرخصی رفته بود، در شمار «عفوشدگان» است. همچنین، کسری نوری از زندانیان سیاسی که در روزهای اخیر به همراه ۱۷ تن دیگر از دراویش گنابادی به مرخصی آمده، همگی به دلیل حکم کمتر از پنج سال زندان، مشمول «عفو» شدند و به زندان بازنمیگردند.
بر مبنای این موافقت، سیدابراهیم رئیسی رئیس قوهقضاییه روز چهارشنبه ۲۸ اسفندماه ۱۳۹۸ شرایط و ضوابط «عفو» یا تخفیف مجازات زندانیان را اعلام کرد که شامل زندانیان سیاسی با بیش از پنج سال حکم زندان نمیشود.
این درحالیست که برخی زندانیان سیاسی از جمله سهیل عربی با شرایط نامناسب جسمانی حتی از مرخصی موقت هم برخوردار نیستند.
سهیل عربی زندانی عقیدتی روز چهارشنبه ۲۸ اسفندماه از زندان تهران بزرگ به بیمارستان «امام خمینی» تهران اعزام شد ولی به دلیل عدم پذیرش توسط بیمارستان بدون رسیدگی کافی پزشکی به زندان بازگردانده شد. این اقدام مسئولان بیمارستان به دلیل بدهکاری سارمان زندانها به بیمارستان و عدم تقبل هزینهها از سوی زندان تهران بزرگ اعلام شده است.
عدم آزادی زندانیان سیاسی بالاتر از حکم پنج سال زندان با انتقاد خانوادههای آنان از جمله حسین دائمی پدر آتنا دائمی قرار گرفته است.
او در توئیترش نوشته که مقامات قضایی حتی با مرخصی فرزندش هم مخالفت کردهاند.
حسین دائمی نوشت: «جرم فرزندان ما حمایت از مردم است. حمایت از کارگر، حمایت از کودکان کار، اعتراض به نابرابری، اعتراض به حق تدریس، اعتراض برای نان و داشتن حق شهروندی و حقوق انسانی. جای چنین انسانهای شریفی زندان نیست.»
غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوهقضاییه روز سهشنبه ۲۶ اسفندماه گفته بود که نیمی از زندانیان امنیتی به مرخصی رفتهاند. وی تعداد آزادشدگان را حدود ۸۵ هزار نفر اعلام کرد.
اسماعیلی روز چهارشنبه درباره جزئیات مشمولان «عفو» گفته بود: «این عفو با کارشناسیهای حقوقی بر مبنای یافتههای رییس قوه قضاییه در بازدید از زندانها صورت گرفته است.»
سخنگوی دستگاه قضا درباره کسانی که مشمول این «عفو» نشدهاند، گفته است: «محکومین خطرناک که امنیت کشور را به خطر میاندازند و آنهایی که در گذشته مشمول عفو شدهاند، اما باز هم اقدامات مجرمانهای انجام دادهاند از عفو بهرهمند نخواهند بود.»
به گفتهی اسماعیلی، «۱۰ هزار نفر مشمول این عفو خواهند بود. جمع زیادی از محکومان امنیتی مشمول این عفو شدهاند و حدود یک دوم زندانیان امنیتی مشمول عفو خواهند بود و امیدواریم تمام این مشمولان قدردان لطف رهبر معظم انقلاب باشند.»
سخنگوی قوه قضائیه درباره مرخصی به زندانیان، بیان کرد: «این عفو شامل گروههای مختلف زندانیان میشود و تعداد زیادی از افرادی در مرخصی هستند از این عفو برخوردار میشوند و دیگر نیاز به بازگشت مجدد به زندانها ندارند و به عبارتی محکومیت آنها تمام شده تلقی میشود.»
در نامهی رئیس قوهقضاییه زندانیان با حکم ۱۰ سال زندان در صورت گذراندن یک سوم دوره محکومیت و زندانیان با حکم بیش از ۱۰ سال با شرط گذراندن یک دوم دوره محکومیت مشمول عفو میشوند. زندانیان با بیماریهای سخت، زندانیان زن سرپرست خانواده، محکومان جرائم غیرعمد، محکومان مرد بالای ۷۰ سال و زنان بالای ۶۰ سال، اتباع خارجی با جرم اقامت غیرقانونی، و برخی از محکومان با جریمه نقدی مشمول «عفو» و تخفیف شدهاند.
زندانیان امنیتی با محکومیت بیشتر از ۵ سال زندان، متجاوزان به عنف، محکومان دایر کردن مراکز فساد و فحشاء، سارقان مسلح و اختلاسکنندگان برخی از افرادی هستند که مشمول «عفو» نمیشوند.