مهناز همدانیان – در گذشته، آموزش‌ها و باورها بر این استوار بود که دختران از کودکی باید برای خانه‌داری و همسرداری آموزش میدیدند و تاکید تربیت و پرورش کودکان دختر بر مبنای این عملکرد بود چرا که از نگاه آنها، دلیل خلقت زنان تنها در همسرداری، فرزندآوری و تولید مثل خلاصه می‌شد. البته متاسفانه، هنوز هم هستند افرادی که با این نگرش به مسئله آموزش و پرورش دختران نگاه می‌کنند و چنین رویکردی دارند. در این رویه به استعدادهای علمی و عملی زنان هیچگونه توجهی نشده و نمی‌شود.
امروزه شاغل بودن زنان یکی از موضوعات مهمی است که در اجتماع مطرح است. زنان به دلایل گوناگون به کار کردن به عنوان یک «شغل» روی می‌آورند. بدین منظور تعداد زنان با تحصیلات عالیه برای به دست آوردن جایگاه شغلی بهتر و بالاتر، بیشتر از مردان است.
چرا علاقه زنان به کار کردن بیشتر شده است؟ آیا زنان در گذشته نیز به کار کردن علاقه داشته‌اند؟ چرا جمعیت زنان شاغل تا همین چند دهه پیش بسیار کم بوده است؟
واقعیت این است که موضوع کار زنان در طول تاریخ، از جمله مسائلی‌ست که کمتر به آن توجه شده است. تقریبا تمامی زن‌ها در طول تاریخ به کار کردن مشغول بودند اما تا همین چند دهه اخیر کمتر زنی «شاغل» نامیده می‌شد.
زن‌ها در طول تاریخ کار می‌کردند، اما تقریبا اکثریت آنها از حقوق یا استقلال مالی برخوردار نبودند. هرچند که مواردی استثنایی یا در دوره‌های تاریخی متفاوت و در جوامع متفاوت، زنانی نیز وجود داشتند که از حقوق و شغل رسمی برخوردار بودند اما در اغلب موارد و در اکثر دوران‌ها اینگونه نبود.
https://kayhan.london/1378/02/02/%d8%b9%d8%ac%db%8c%d8%a8-%d8%aa%d8%b1%db%8c%d9%86-%d8%b4%d8%ba%d9%84-%d8%af%d9%86%db%8c%d8%a7%d8%9b-%d8%aa%d9%82%d8%af%db%8c%d9%85-%d8%a8%d9%87-%d9%87%d9%85%d9%87-%d8%b2%d9%86%d8%a7%d9%86-%d8%ae%d8%a7
از گذشته تا امروز، تقریبا همیشه، بیشترِ زنان خانه‌دار بوده‌اند. زنان روزانه ساعات بسیار طولانیای را به کار کردن در خانه، اعم از نظافت خانه، آشپزی، شستن ظرف‌ها، شستن لباس‌های همسر و فرزندان و … مشغول بوده‌اند. هرچند این کارها بدون دریافت حقوق و مزایا، و یا مرخصی و تعطیلات بود؛ اما بخش زیادی از زن‌ها در تمام طول تاریخ بشریت تا به امروز، تقریبا تمام روزهای عمرشان را به آن مشغول بوده و هستند. اما این زنان هرگز زنان «شاغل» نامیده نشدند و کارشان برای آنها ارزش اجتماعی و مادی در پی نداشته و هنوز هم ندارد.
علاوه بر این در گذشته برخی از زن‌ها به عنوان برده، بدون دستمزد و مزایا و یا بدون داشتن هیچگونه مرخصی و تعطیلات؛ کار می‌کردند. اما حتی ایندسته از زنان هم جزو زنان شاغل محسوب نمی‌شدند.
برخی از زن‌ها به عنوان خدمتکار مشغول به کار بودند که این گروه از زن‌ها در ظاهر از حقوق مادی هم برخوردار بودند. اما این حقوق اغلب بسیار اندک بود. دستمزدی بسیار ناچیز در ازای حجم بسیار زیادی از کارهای روزانه که بعضا حتا تا پاسی از شب نیز طول می‌کشید، به این زنان پرداخت می‌شد. در حقیقت، این کار به نوعی استثمار زن‌ها بود.
اوضاع برای زنان روستایی به مراتب متفاوتتر و سختتر بود. این گروه از زن‌ها علاوه بر خانه‌داری و کارهای روتین خانه که گاهی تا پاسی از شب نیز طول می‌کشید (درمواقع میهمان‌داری، جشن‌ها، مناسبت‌ها و…) به کار مزرعه و کشاورزی نیز مشغول بودند. تقریبا تمامی این زن‌ها وظیفه نگهداری و مراقبت از حیوانات خانگی از قبیل گاو، گوسفند، مرغ، خروس، اردک، غاز و… را نیز بر عهده داشتند.
بافندگی و ریسندگی، تهیه و پخت نان روزانه، دوشیدن شیر حیوانات خانه، تهیه و فروش لبنیاتی از قبیل ماست، کره، پنیر و… نیز برعهده این زنان بود. اغلب، وظیفه دوخت و تهیه لباس همسر و فرزندان نیز بر عهده این زنان بود.
به تعبیر دیگر، در بیشتر مواقع، تبدیل مواد اولیه و خام به وسایل قابل استفاده بر عهده زنان بوده است. درواقع هر یک از این زنان به نوعی شبیه به کارخانه‌های کوچکی بودند که پشم را به نخ، پارچه و لباس تبدیل می‌کردند. و یا خوشه‌های گندم را به آرد، خمیر، و سپس نان تبدیل می‌کردند.
برخی از زنان علاوه بر انجام کارهای روزانه در خانه خود، به کار خیاطی و یا آرایشگری برای زن‌های محل میپرداختند. این گروه از زنان در ازای انجام این کارها و خدمات هزینه دریافت می‌کردند؛ اما باز هم کار و خدمات این زن‌ها در زمره مشاغل اجتماعی به شمار نمی‌رفت. معمولا دستمزد و درآمدشان نیز تا حدی نبود که برای آنها استقلال مالی به وجود آورد.
نمونه‌های بسیار دیگری از کار زنان در طول تاریخ وجود داشته که هرگز به آنها بهایی داده نشد و درواقع نظام مردسالار با استثمار زن‌ها، این زنان- که حتی از خودِ آنان (مردان) به مراتب بیشتر کار می‌کردند- را ضعیفه، ناقص عقل و… می‌خواند.
حتی تا به امروز نیز زن‌ها تقریبا در هیچ جای جهان، در ازای کار برابر، از دستمزد برابر با مردان برخوردار نیستند.
باید به تمام این کارها بارداری، زایمان، فرزندپروری، همسرداری و حتی پرستاری و نگهداری از بزرگان خانواده را هم اضافه کنیم. اما انجام تمام اینها سبب نشد که این کارها برای زنان «شغل» محسوب شوند.
https://kayhan.london/1377/08/28/%d8%b2%d9%86-%d9%87%d9%85%d8%a7%d9%86-%d9%85%d8%a7%d8%af%d8%b1%d8%8c-%d8%ae%d9%88%d8%a7%d9%87%d8%b1-%d9%88-%d9%87%d9%85%d8%b3%d8%b1-%d9%86%db%8c%d8%b3%d8%aa
با ورود به عصر صنعتی و نیاز به نیروی کار بیشتر، کار زنان نیز بیشتر شد. در این عصر زنان وارد اجتماع شدند و به کار بیرون از خانه مشغول شدند. آنها در ازای انجام این کار دستمزد دریافت کردند. این گروه از زنان «شاغل» نامیده شدند. این یک دستاورد خوب برای زنان محسوب می‌شود چرا که تا حدود زیادی امکان استقلال مالی زنان را به وجود آورد. اما زنان شاغل علاوه بر کار و مسئولیت اجتماعیشان در بیرون از خانه، همچنان به مسئولیتهای درون خانه و تربیت فرزندان، رسیدگی به امور خانه و حتی کارهایی که با عنوان «وظایف همسرداری»، توسط نظام مردسالارانه، برای زن‌ها تعریف شده است، می‌پردازند.
متاسفانه زن‌ها با اینکه در مجموع بیشتر از مردها کار می‌کنند، اما اغلب، همچنان از استقلال مالی کمتر و پایینتری برخوردارند چرا که نخست، زن‌ها در ازای انجام کارهای درون خانه حقوقی دریافت نمیکنند. و دوم، برای کاربیرون از خانه و شغل‌شان هم از مردان همرده و همتراز خود که به یک کار مشابه مشغول هستند، حقوق پایینتر و کمتری دریافت می‌کنند.
شاید باورکردنی نباشد که حتی امروزه هم زن و مرد همکاری که هر دو به انجام یک کار مشغولند، از حقوق برابر برخودار نیستند. زن از حقوق پایینتری نسبت به مرد همکار خود برخوردار است، نه به این دلیل که آن مرد کار بیشتری انجام میدهد و یا توانایی بیشتری دارد؛ بلکه تنها به دلیل «نرینگی» و جنسیتش است که در ازای کار مشابه حقوق بیشتری دریافت می‌کند.
هنوز هم یک زن، «تنها به دلیل جنسیت»، در ازای کار مشابه؛ دستمزد پایینتر و کمتری از یک مرد دریافت می‌کند. و یا یک زن، تنها به دلیل جنسیت، و تنها به این دلیل که یک «زن» است؛ پس از انجام کار بیرون از خانه و بازگشت به خانه باید کارهای نظافت، آشپزی و رسیدگی به کلیه امور خانه، و گاهی مهمانداری و پذیرایی از میهمانان را نیز انجام دهد. اما همسر همین «زن»، پس از بازگشت به خانه ملزم به انجام هیچ کاری نیست و وظایف وی تنها در انجام کارهای خارج از خانه خلاصه می‌شود. تنها به این دلیل که او یک «مرد» است. و به این دلیل که فرهنگ جنسیت‌زده مردسالار، کار خانگی را زنانه تعریف کرده است.
هنوز تا تقسیم عادلانه کار و دستمزد راه بسیار درازی مانده است.
