در شرایطی که بازار اتومبیل در ایران به دلیل شیوع کُرونا با رکود شدیدی روبروست قیمت اتومبیل بویژه محصولات شرکتهای اتومبیلسازی «ایران خودرو» و «سایپا» با افزایش روبرو شده است. برخی کارشناسان علت افزایش اتومبیل در بازار رکودزده و بیمشتری را «کاهش تولید و افزایش قیمت قطعات یدکی اتومبیل» ارزیابی میکنند و برخی دیگر سیاستهای ناکارآمد دولت را دلیل افزایش قیمتها در این بازار میدانند.
در روزهای گذشته قیمت پراید که یکی از ارزانترین اتومبیلهای ایران به شمار میرود به ۶۷ میلیون تومان رسید. این در حالیست که ستاد ملی مدیریت مبارزه با کُرونا، نمایشگاههای ماشین را جزو مشاغل پرخطر در رابطه با ابتلا به کُرونا تعیین کرده بود و همین موضوع بازار آگهیهای فروش اتومبیل در کشور را در آخرین روزهای اسفند و پس از تعطیلات رسمی نوروز داغ کرد.
این روند موجب شده بود قیمت اتومبیل فارغ از روند واقعی عرضه و تقاضا در بازار و با قیمتهای غیرواقعی افزایش پیدا کند برای نمونه قیمت اتومبیل پراید در آگهیهای فروش اینترنتی تا ۷۲ میلیون تومان افزایش یافت.
تعطیلی مراکز شمارهگذاری یا پلاکگذاری اتومبیل نیز از جمله دیگر دلایلی است که برای افزایش قیمت در بازار ارزیابی میشود چرا که فروش اتومبیلهای «کارتکسی» توسط شرکتهای اتومبیلسازی موجب تندتر شدن شیب افزایش قیمت شده است.
فروش «کارتکسی» یا «ویرایشی» یعنی اینکه اتومبیل تولید شده از سوی شرکت اتومبیلساز دارای نام مالک نیست و هنوز اتومبیل پلاک نشده است. فروش این اتومبیل به فروش «کارتکسی» یا «ویرایشی» معروف است؛ حوالهاش بابت خرید اتومبیلی که تولید شده اما هنوز فاقد پلاک است و باید فرد خریدار با ارائه مدارک هویتی خود برای گرفتن پلاک، شناسنامه، سند و فاکتور فروش اتومبیل اقدام کند.
اکنون کارشناسان بازار اتومبیل میگویند که شرکتهای اتومبیل سازی با قیمتهایی بالاتر از قیمت بازار اقدام به فروش کارتکسی اتومبیلهایشان کردهاند و همین موضوع موجب جهش قیمت بازار شده است. برای نمونه پژو ۲۰۶ تیپ ۲ که در اواخر اسفند حدود ۱۰۲ میلیون تومان قیمت داشت توسط بعضی نمایندگیهای فروش ایران خودرو تا ۱۲۰ میلیون تومان به صورت کارتکسی فروخته شد. در واقع قیمت اتومبیل صفر در بازار ۱۰۲ میلیون تومان بود اما از سوی کارخانه ۸ میلیون تومان گرانتر فروخته شد و قیمت این اتومبیل در بازار به همین نسبت جهش کرد.
در حال حاضر در فروشهای کارتکسی شرکتهای اتومبیلسازی، اتومبیل پژو پارس سفید ۱۳۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، اتومبیل دنا پلاس سفید ۱۸۰ میلیون تومان، اتومبیل پژو ۲۰۶ تیپ ۵ سفید با قیمت ۱۴۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به مشتریان عرضه میشود این در حالیست که قیمت این خودروها در بازار حدود ۱۰ درصد ارزانتر است و بدون شک به همین نسبت افزایش خواهد یافت.
سعید موتمنی رئیس اتحادیه نمایشگاهداران و فروشندگان خودرو تهران درباره گران شدن اتومبیل گفته است که «بررسی قیمتها نسبت به ۲۸ و ۲۹ اسفند ماه سال گذشته نشان میدهد که افزایش حدود ۱۰ درصدی ایجاد شده است. برخی از نمایندگیهای شرکتهای خودروساز از حدودا هفت یا هشت روز گذشته، کار خود را آغاز کردهاند. این نمایندگیها تعدادی از خودروهای کارتکسی را برای افرادی که بیش از ۱۸ ماه است که ثبت نام خودرو نداشتند، با قیمت بالا عرضه کردهاند.»
موتمنی افزوده «زمانی که فروشندگان خودرو میبینند که نمایندگیهای رسمی خودروسازان به طور مثال خودروی پژو ۲۰۶ را پیش از سال جدید، کارتکسی ۹۵ میلیون تومان عرضه میکرده است، اکنون در حدود ۱۱۶ میلیون تومان میفروشد و به همین دلیل قیمتهای خود را افزایش میدهند.»
به گفته این فعال صنفی «همیشه قیمت خودروهای کارتکسی برای مشتریان بازار، پایه قیمتی به حساب میآید. هر زمان که به طور مثال خودروی ویرایشی،۹۰ میلیون تومان باشد، در بازار آزاد حدود ۵ میلیون تومان بالاتر به فروش میرسد، زیرا این نمایندگیها به عنوان تریبون خودروساز شناخته میشوند و مبنای قیمتگذاری در بازار آزاد خودرو قرار میگیرند. متاسفانه فروش کارتکسی خودرو باعث التهاب بازار و افزایش قیمتها شده است.»
از سوی دیگر به دلیل تعطیل بودن بخش شمارهگذاری دو شرکت اتومبیلسازی «ایران خودرو» و «پارس خودرو» هیچ اتومبیلی در این دو شرکت شمارهگذاری نمیشود و خودروهای موجود در بازار که شمارگذاری شده اند مربوط به سال گذشته هستند.
رئیس اتحادیه نمایشگاهداران و فروشندگان خودرو تهران افزوده که «خرید و فروشی در بازار خودرو اتفاق نمیافتد و بازار در رکود قرار گرفته است» او اما امیدوار است در روزهای آینده با شروع رسمی معاملات، بازار به حال عادی بازگشته و قیمتها کاهش یابد.
با این وجود برخی کارشناسان دیگر بازار اتومبیل معتقدند در شرایط رکود و تورم ناشی از کُرونا قیمتها در بازار اتومبیل ایران افزایشی خواهد بود.
فربد زاوه کارشناس صنعت اتومبیل در اینباره معتقد است در کشوری که تورم ۴۰ درصدی دارد چطور انتظار میرود قیمتها ثابت بماند و افزایش قیمت را نداشته باشیم و در خوشبینانهترین وضعیت کاهش قیمت داشته باشد؟
فربد زاوه گفته است که «تشدید تورم در راه است، شاخص اقتصاد کلان نشان میدهد که کشور دچار تورم بسیار سنگین است و با توجه به شیوع کرونا ویروس این تورم در حال رشد است. دولت به انضباط مالی هیچ اعتقادی ندارد و در برنامه دولت اتفاقی نیفتاده است، از سوی دیگر بودجه امسال نسبت به سال گذشته ۲۰ درصد منبسطتر شده است. به نظر میرسد اقتصاد در سال جاری ۳۰ درصد نسبت به سال ۹۸ افزایش تورم خواهد داشت. با توجه به تورم ۴۱ درصدی سال گذشته، انتظار میرود در سال جاری این رقم به ۵۰ درصد برسد. این بدان معنی است که اگر پراید ۷۰ میلیون تومان است باید ۳۵ میلیون گرانتر شود. البته مقصر این گرانی خودروساز نیست؛ مقصر اصلی دولت و بانک مرکزی است.»