بیژن فرهودی- در حالی که توافق هستهای وین بین ایران و کشورهای ۱+۵ همچنان با سرنوشت مبهمی هم در آمریکا و هم در ایران روبروست ولی فقیه در سخنرانی روز دوشنبه خود در تهران هرگونه تلاش آمریکا برای نفوذ در ایران از طریق این توافق را مردود دانست.
آیتالله خامنهای که در دیدار با شرکت کنندگان در دو اجلاس مجمع جهانی اهل بیت و اتحادیه رادیو و تلویزیونهای اسلامی سخن میگفت با همان طرز تفکر ضد آمریکایی مرسوم خود مدعی شد که نیت آمریکاییها این است که از این توافق راهی برای نفوذ در کشور پیدا کنند. وی افزود ما این راه را بستیم و این راه را به طور قاطع خواهیم بست.
ولی فقیه توضیح بیشتری در مورد چگونگی تلاش آمریکاییان برای نفوذ در ایران و نیز چگونگی بستن این راه از سوی جمهوری اسلامی نداد. اما از سخنان او چنین بر میآید که نگران است توافق وین زمینه را برای همکاری دو کشور در عرصههای دیگر به ویژه مبارزه با داعش وجنگهای داخلی در سوریه و یمن، که در دو مورد اخیر تهران و واشنگتن مواضعی کاملا متفاوت دارند، فراهم سازد. رهبر جمهوری اسلامی که همواره از دیرباز سیاست خصمانهای نسبت به آمریکا داشت و در مقاطعی رابطه دو کشور را به رابطه گرگ و میش تشبیه کرده اظهار داشت که جلوی نفوذ اقتصادی، سیاسی و فرهنگی آمریکا را خواهد گرفت.
بی شک یکی از بزرگترین نگرانیهای آقای خامنهای و طیف همفکر او احتمال عادی شدن روابط با واشنگتن و بازگشایی احتمالی سفارتخانههای آمریکا و ایران در پایتختهای یکدیگر است . اگرچه به گفته تحلیلگران این سناریو تا زمانی که خامنهای به عنوان ولی فقیه در قید حیات باشد بعید به نظر میرسد، ولی با توجه به تحول مثبتی که در مناسبات آمریکا و دشمن دیرینهاش کوبا پدیدار شده و دو کشور بعد از ۵۴ سال پرچمهای خود را بر فراز سفارتخانههای خویش در هاوانا و واشنگتن به اهتزاز درآوردهاند وی نمیتواند دلواپس تحول مشابهی در مناسبات ایران با آمریکا نباشد.
خامنهای در حالی نسبت به نفوذ آمریکا در ایران هشدار میدهد که توافق هستهای وین در دست بررسی قانونگذاران آمریکایی است و این احتمال وجود دارد که به خاطر مخالفت جمهوریخواهان و حتی برخی از دموکراتها نتواند مهر تایید کنگره را کسب کند. آقای خامنهای نیز در سخنرانی خود به سرنوشت مبهم توافق وین اشاره کرد و گفت تکلیف آن معلوم نیست- نه معلوم است در اینجا تصویب بشود و نه معلوم است آنجا تصویب بشود. البته پرزیدنت اوباما عهد کرده است که در صورت رد توافق از سوی کنگره از حق وتوی خود استفاده کند.
در ایران نیز با وجود مخالفتهایی که از سوی فرمانده سپاه و برخی از اصولگرایان و به اصطلاح دلواپسان از توافق وین به عمل آمده بیشتر کارشناسان براین باورند که این توافق مورد تایید شورای عالی امنیت ملی ایران قرار خواهد گرفت. آیتالله خامنهای تا کنون هیچ موضعگیری نسبت به این توافق نکرده و تنها به مسوولان هشدار داده که مواظب باشند طرف مقابل عهدشکنی نکند.
با این حال حسین شریعتمداری مدیر مسوول کیهان تهران روز شنبه مدعی شد که رهبر از متن تهیه شده به هیچ وجه راضی نیست. وی مبنای سخن خود را سخنرانی ولی فقیه در عید فطر عنوان کرده است. در آن سخنرانی خامنهای ضمن تشکر مجدد از تیم هستهای در مذاکرات وین گفت: «چه این متنی که تهیه شده است در مجاری قانونی خود تصویب بشود یا نشود اجر آنها محفوظ است.»
اما در نشانهای دیگر از سنگین شدن کفه ترازو به سود موافقان توافق وین، حسن فیروزآبادی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی از «برجام» و آخرین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در مورد ایران استقبال کرده است. وی اما از مجلس ایران خواسته توافق اتمی وین را تصویب نکند تا تعهدی برای ایران ایجاد نشود. این در حالیست که مجلس شورای اسلامی و شورای عالی امنیت ملی قرار است طی روزهای آینده نتیجه بررسیهای خود از توافق وین برای تایید یا رد آن را اعلام کنند.
در این میان روزنامههای ایران نیز با توجه به خواست دولت برای تصویب و اجرای توافق وین روز دوشنبه در صفحات نخست خود با تیترهای درشت به بازتاب خبر تظاهرات گروهی از حامیان این توافق در شهرهای مختلف جهان پرداختند. از جمله روزنامه «دنیای اقتصاد» با تیتر «حمایت جهانی از توافق با ایران» عکسی از برخی ایرانیان شرکت کننده در یکی از این تظاهرات را چاپ کرده که در آن حضور ابراهیم نبوی طنزنویس دگراندیش و چند زن با آرایش و بدون پوشش اسلامی جلب توجه میکند.