مراسم یادبود و بزرگداشت دکتر عباس نیرى سفیر پیشین ایران در مصر و مراکش در روزهاى آغازین این هفته در پاریس برگزار گردید. شهرى که وى در چهار دهه گذشته زندگى را در آنجا سپرى کرد و در همانجا نیز چشم از جهان فرو بست.
شمارى از بستگان، دوستان نزدیک، وزیران و سفراى اسبق، استادان برجسته دانشگاه، مؤلفین، نویسندگان و اهالى قلم در بدو ورود به این مراسم از سوى خانم درخشنده خواجه نوری همسر، نازنین، فرحناز و گلناز دختران آن شادروان مورد استقبال قرار گرفتند.
از حاضران درخواست شده بود به دلیل پاندمى با ماسک در این مراسم که در محل سابق هتل هیلتون پایتخت فرانسه که اکنون «پول من برج ایفل» نام گرفته حضور پیدا کنند.
در شروع برنامه و در فضایى گرم و صمیمانه چند تن از شخصیتهاى حاضر در این جمع از ویژگىهاى دکتر نیّرى، تجربه و توانایىهاى وى در زمینه سیاست خارجى و دیپلماسى، وفادارى، رفتار مهربانانه و گشادهدستى او سخن گفتند.
دکتر ایرج امینى سفیر پیشین ایران در تونس گفت: «در ایامى که دکتر نیّرى در ردههاى بالاى وزارت خارجه مصدر کار بود، خدمت خود را در این وزارتخانه شروع کرد و پس از نخستین دیدار با دکتر نیّرى در مراسم نوروزى که از سوى اردشیر زاهدى سفیر وقت ایران در بریتانیا در ماههاى پایانى ١٩۶٠ در هتل هیلتون لندن برپا شده بود، به جمع دوستان وى پیوست.
دکتر نیّرى در آن هنگام در سفارت ایران در لندن خدمت مى کرد و از آن پس رفاقت ما ادامه یافت.»
ایرج امینى سپس از سالهایى که به عنوان عضو هیئت اعزامى به همراه دکتر نیّرى در کنفرانس بینالمللى حقوق بشر سازمان ملل متحد حضور داشته و عِرق ملى و احساسات میهنى و قدرت و مهارت او در امور دیپلماسى و اینکه سرانجام نیز هر دو آنها بعد از انقلاب اسلامى جلاى وطن کردند و در پاریس سکنى گزیدند، سخن گفت و یادآور شد که آن دو گهگاه در کافهاى در پاریس با یکدیگر به صحبت مىنشستند. وی افزود «من از سفرم به ایران صحبت مى کردم و دکتر نیّرى هم در مورد نگرانىهایش درباره آینده و سرنوشت کشور و مردم ایران درددل مىکرد.»
امینى گفت: «من امروز در دو مورد افسوس مىخورم، یکى اینکه دوستى که پنجاه سال یار و یاور و غمخوار یکدیگر بودهایم را از دست دادهام و دیگر آنکه از دیدار و معاشرت با دیپلماتى برجسته، خوشفکر و توانمند محروم شدهام.»
دکتر نیّرى در سال ١٩٧٩ سفیر ایران در قاهره بود. همان زمان نیز محمدرضا شاه و ملکه فرح ایران را براى ادامه زندگى در تبعید ترک کردند. اولین توقف آنها در اسوان مصر بود و دکتر نیّرى در آن چند روز در کنار آنان بسر برد.
دومین سخنران مراسم دکتر شاهین فاطمى استاد اقتصاد دانشگاه آمریکایى پاریس و دانشگاه اکرون بود. او گفت: «دکتر نیّرى و شمار دیگرى از وزرا و دیپلماتهاى پیشین، هفتهاى یکبار در پاریس گرد مىآمدند و درباره مسائل سیاسى ایران و جهان به بحث و گفتگو مىنشستند و ما در آن جلسات از تجربیات، اطلاعات و معلومات دکتر نیّرى بسیار بهره مىبردیم.»
او افزود: «دکتر نیّرى از چند ویژگى ممتاز برخوردار بود که شهامت و شجاعت از آن جمله بودند و کمتر کسى ممکن است در شرایط آن روز کارى را که او کرد انجام دهد.»
فاطمى توضیح داد: «هنگامى که شاه در اوج قدرت قرار داشت، بسیارى از مسئولان به او تعظیم و تکریم مىکردند. اما دکتر نیّرى در ده روزى که شاه در مصر بسر مىبرد، با شهامت نسبت به وى اداى احترام مىکرد.»
پس از پروفسور فاطمى، سیروس آموزگار وزیر اطلاعات و جهانگردى در سالهاى پیش از انقلاب در صحبتهاى خود به ایامى که دکتر نیّرى در مصر بسر مىبرد، اشاره کرد و گفت: «در طول ده روزى که شاه در مصر اقامت داشت، دکتر نیّرى نزدیکترین فرد مورد اعتماد پادشاه سابق ایران بود.»
او ادامه داد: «تصور کنید شخصى مانند شاه فقید با انبوهى از مشکلات و مسائل سیاسى که ذهن او را در خود غرق کرده بود، چه مقدار درددل و حرفهاى گفتنى براى کسى مانند دکتر نیّرى که امانتدار اسرار وى بود داشت. من تردید ندارم که شاه بخش بزرگى از زندگى سیاسى خود را در آن مدت با دکتر نیّرى در میان گذاشته بود. اما دکتر نیرى هرگز کلمهاى از شنیدههایش را از شاه در صحبت با هیچیک از ما به زبان نیاورد.» او در وزارت خارجه مدتى معاون بینالمللی و اقتصادی و چندى نیز مدیرکلى آسیا، آفریقا و اقیانوسیه را به عهده داشت.»
دکتر نیّرى در سال ١٩٢۵ در تهران به دنیا آمد و ایام نوجوانى را در مشهد جایى که جدّ او شاهزاده نیرالدوله، نوهی فتحعلی شاه قاجار، والی آنجا بود، سپرى نمود و بعد از اخذ درجه لیسانس از دانشگاه تهران به استخدام وزارت خارجه درآمد و سپس راهى اولین ماموریت سیاسىاش در بروکسل شد و چهار سال در سفارت ایران در آنجا خدمت کرد و همزمان دکتراى خود را در حقوق بینالملل با درجه ممتاز از دانشگاه پاریس دریافت نمود.
وى در سال ١٩۶١ به عنوان مستشار در سفارت ایران در لندن سرگرم کار شد. پنج سال بعد پس از بازگشت به ایران، در موقعیت مسئول هیات اعزامى به سازمان ملل متحد، سفرهاى متعددى به نیویورک و حضور در اجلاس عمومى این سازمان داشت.
در سال ١٩٧٢ دکتر نیّرى به عنوان سفیر ایران در مراکش برگزیده شد و این اولین ماموریت او در یک کشور خارجى به عنوان سفیر بود. او در دوران خدمت در وزارت خارجه ایران به دریافت نشانهای چهار «تاج» و سه «همایون» مفتخر شده بود.
آذر پژوهش گوینده سرشناس رادیو تلویزیون ملی ایران نیز در مراسم یادبود دکتر نیّرى در ستایش از شخصیت و خصوصیات انساندوستانه وى سخنانى ایراد نمود.
در این مراسم پس از سخنان یکى از افراد خانواده، فرح دختر آن زندهیاد که روزنامهنگار است ضمن اداى احترام و ستایش از پدر، گفت: چندین مصاحبه از پدرم در اختیار دارم و امیدوارم به زودى آنها را به عنوان خاطرات خانوادگى منتشر کنم.
از ملک ادب کارگزاران همه رفتند….
بزرگان جاودانه می مانند.
قایق کوچک تنهایی من
صبر کن حادثه ها می گذرند
شب فرو میریزد
پشت آن موج بلند
سحری نزدیک است …