آیا ایرانی‌ها بدون واکسن کُرونا نخواهند ماند؟ واکسن چه زمانی به ایران می‌رسد؟ آیا جمهوری اسلامی واکسن قابل اطمینانی را تهیه خواهد کرد؟ اینها بخشی از پرسش‌های جدی مردم ایران درباره واکسنی است که چشم‌انداز امید را در برابر ابتلا و مرگ و میر روزافزون گشوده است.
در نهمین ماه اعلام ورود کُرونا به ایران آمار ابتلا و به ویژه مرگ و میر بیش از پیش افزایش یافته است. بحران و رکود اقتصادی و ناتوانی و سستی ساختار حاکم و همچنین ماه‌ها هراس از ابتلا و مرگ، امید میلیون‌ها ایرانی را تنها در استفاده از واکسن کُرونا خلاصه کرده است. به ویژه اینکه تازه مقامات دست به مقابله شده و محدودیت‌های نرم و نازکی را برای بخش اندکی از مشاغل وضع کرده‌اند که آنهم به درستی اجرا نمی‌شود.
ناکارآمدی داخلی در یک بحران جهانی
پاسخ سعید نمکی وزیر بهداشت به پرسشی درباره تهیه‌ی واکسن کُرونا در حال حاضر این است که از سه طریق بنیاد کوواکس، تولید داخلی و تولید مشترک اقدام و برای ۲۰ تا ۲۱ میلیون نفر، ۴۰ میلیون دوز واکسن تهیه میشود. به این ترتیب میلیون‌ها تن از جمعیت کشور دست‌کم در مرحله اول که معلوم نیست کی و توزیع آن چگونه خواهد بود، به واکسن دسترسی نخواهند داشت. ضمن اینکه پیشتر جلیل سعیدلو رئیس انجمن داروسازان ایران پس از اعلام موفقیت شرکت فایر- بیونتک در تست انسانی گفته بود «اگر واکسن کُرونا تأییدیه‌های جهانی برای تولید انبوه را بگیرد در بهترین حالت یک سال زمان می‌برد تا به دست ما برسد.»
دانشمندان و شرکت‌های تولیدکننده دارویی بزرگ دنیا که از همان ژانویه ۲۰۲۰ فعالیت برای تولید واکسن کُرونا را شروع کردند، تا کنون خبر موفقیت ۳ واکسن را به دنیا داده‌اند. شرکت‌های فایزر- بیونتک، مُدرنا و دانشگاه آکسفورد- آسترازنکا در یکماه اخیر اعلام کردند که واکسن آنها تا ۹۵ درصد در بدن ایمنی ایجاد می‌کند و برای استفاده از این واکسن‌ها به مردم دنیا اطمینان دادند.
همچنین شرکت‌های مختلف برای ۵۵ واکسن در مرحله آزمایش‌های بالینی انسانی و دست‌کم ۸۷ واکسن در مرحله آزمایش‌های حیوانی قرار دارند. چین، کُره جنوبی، تایلند، ایتالیا، کانادا، هند، استرالیا، اسرائیل و ژاپن از جمله این کشورها هستند.
دکتر نامدار بقائی یزدی میکروبیولوژیست از بریتانیا در این زمینه به کیهان لندن می‌گوید که ۴۸ واکسن کُرونا در مراحل مختلف در رصد سازمان بهداشت جهانی قرار دارد و سه واکسن فایزر-بیونتک، مدرنا و دانشگاه آکسفورد آسترازنکا با اعلام موفقیت ۹۰ تا ۹۵ درصد گوی سبقت را از بقیه ربوده‌اند. دکتر بقائی در مورد واکسنهای چین و روسیه معتقد است که روس‌ها ادعا می‌کنند که واکسن‌شان روی انسان نیز تست مثبت داشته ولی اینکه تا چه اندازه بتواند اعتماد مردم را برای استفاده جذب کند، جای سوال دارد.
کشورهای توسعه‌یافته و دارای اقتصاد قدرتمند، همزمان که برای تحقیقات و تولید واکسن کُرونا در کشورشان سرمایه‌گذاری کردند، در فهرست خرید واکسن از دیگر کشورها نیز ثبت‌نام کردند. آنان با پاسخ مثبتی که از دانشمندان گرفته‌اند، مشغول برنامه‌ریزی برای آماده‌سازی تجهیزات لجستیک و عرضه واکسنی هستند که در ادامه بتواند اقتصادشان را ترمیم کرده و به شهروندان اطمینان و امنیت دوباره ببخشد.
توزیع واکسن در کشورهای پیشرفته و تنگدست
مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که در ماه دسامبر در صورت کسب مجوز، واکسن فایزر و مدرنا را از طریق اداره غذا و دارو در اختیار ۲۰ میلیون نفر قرار خواهند داد. اگر فایزر این مجوز را بگیرد، آماده است تا پایان سال ۲۰۲۰، پنجاه میلیون دوز واکسن کُرونا روانه بازار جهان کند. انگلستان نیز ۱۰درصد واکسن تولیدشده دنیا را رزرو کرده و خود را برای تابستانی آرام آماده می‌کند.
وضعیت برای سه میلیارد انسان درکشورهای توسعه‌نیافته و فقیر اما همچنان تیره و تار است. هزینه تأمین هر دوز واکسن کُرونا حدود ۲۰ دلار است و برای تهیه واکسن که باید در دو مرحله تزریق شود، نیاز به بودجه‌های میلیارد دلاری است. گذشته از اینکه بسیاری از کشورها از جمله ایران فاقد زیرساخت‌های فنی مورد نیاز جهت انتقال و نگهداری واکسن کُرونا در دمای استاندارد هستند.
با اینهمه، کشورهایی چون آلمان، سوئد، کانادا بطور جداگانه و همچنین در قالب اتحادیه بین‌المللیِ تأمین واکسن «کوواکس» برای کشورهای ضعیف دنیا، این اطمینان را داده‌اند تا بخشی از واکسن را برای مردم این کشورها تأمین کنند و یا مازاد واکسن خود را در اختیار آنها قرار دهند.
ایران یکی از ۱۸۰ کشور عضو کوواکس سازمان بهداشت جهانی و در فهرست کشورهای ضعیف دنیا برای تهیه واکسن قرار دارد.
سعید نمکی پنجم آذرماه گفت که از کوواکس «۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن کُرونا» دریافت میشود که حدود ۱۰درصد جمعیت کشور را با توجه به دو مرحله‌ای بودن تزریق پوشش می‌دهد.
سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت، مبلغ پیش پرداخت به کوواکس را «حدود ۵۲ میلیون دلار» اعلام کرده بود که به گفته‌ی وی «در حال انجام است».
وزیر بهداشت همچنین نحوه تأمین «حدود ۵.۵ میلیون دوز» را در قالب قرارداد تولید مشترک با «یکی از کمپانی‌های صاحب‌نام دنیا» اعلام کرده که اگرچه نام این کمپانی را نگفته اما سیما لاری سخنگوی وزارت بهداشت از تولید مشترک واکسن ایران و روسیه خبر داده است. همزمان روسیه با هند بر سر تولید واکسن اسپوتنیک در این کشور به توافق رسیده است. همچنین سخنگوی وزارت بهداشت پیشتر مسیر تأمین واکسن را یک شرکت هندی معرفی کرده بود که «۱۰درصد نیاز ما را تأمین می‌کند» و «۲۰درصد جمعیت ما را پوشش می‌دهد.»
سعید نمکی وزیر بهداشت نیز قبلا در ۲۹ شهریورماه یک شرکت هندی به ریاست یک ایرانی‌تبار زرتشتی به نام کوروش پوناوالا را نشانی داده و گفته بود که این شرکت «۱۰۰ میلیون دوز واکسن به آمریکا پیش‌فروش کرده» و «قول داده ۲۰ میلیون دوز واکسن کُرونا را با قیمت پایین‌تر به ما بفروشد.» رسانه‌های داخلی در این ارتباط نوشتند، منظور وزیر تهیه واکسن از «انستیتو هندی سروم» بوده است. اما هنوز هیچ گزارش تازه‌ای از خریداری واکسن از هند و یا مجاری دیگر برای تهیه واکسن کُرونا منتشر نشده است.
تبلیغات پوچ و بی‌اعتمادی عمیق مردم
وزارت بهداشت همزمان تبلیغات گسترده‌ای با ادعای تولید واکسن اثرگذار کُرونا در داخل نیز به راه انداخته. به گفته‌ی نمکی تولید این واکسن توسط ۱۲ شرکت دانش‌بنیان از جمله ستاد اجرایی «فرمان امام» در حال اجراست! وزیر بهداشت از شهریورماه تا کنون بارها «هفته‌ی آینده» را برای آغاز تست انسانی واکسن کُرونای داخلی اعلام کرده اما با اینکه هنوز آن «هفته» نرسیده ولی نمکی تبلیغ می‌کند که با این واکسن «یکی از طلایی‌ترین ایام سرزمین در زمینه تأمین نیازها در داخل رقم زده میشود!»
این تبلیغات در حالیست که دکتر رضا ملک‌زاده معاون مستعفی تحقیقات وزارت بهداشت، در استعفانامه‌اش واکسن داخلی را در «مراحل اولیه» دانسته و این اظهارات را «غیرعلمی و شتابزده» خوانده است.
مهم‌تر این است که مردم هیچ واکنش مثبتی به این ادعاها نشان نمی‌دهند. کاربران در شبکه‌های اجتماعی نه تنها درباره واکسن ادعایی وزیر بهداشت می‌نویسند بهتر است آن را روی مقامات جمهوری اسلامی تست کرد بلکه در مورد واکسن روسی اسپوتنیک نیز معتقدند بهتر است روی مسئولان رده بالای نظام آزمایش شود تا دست‌کم شعارهای ضدغربی‌شان را ثابت کنند!
عدم اطمینان مردم به نظام به اندازه‌ای عمیق و گسترده است که آنها به صرف بودجه‌های مربوط به مقابله با کُرونا و همچنین تهیه واکسن با تردید نگاه می‌کنند! برخی حتی این احتمال را مطرح می‌کنند که پیش‌پرداخت خرید واکسن کُرونا از سازمان بهداشت جهانی همان محموله پولی جمهوری اسلامی است که شامگاه چهارشنبه ۵آذرماه با هواپیما به سوریه فرستاده شد و حین تخلیه توسط حزب‌الله، هدف جنگنده‌های اسرائیلی قرار گرفت!
با این حال، تلاش‌هایی نیز برای راه‌اندازی «کانال بشردوستانه» جهت خریداری واکسن کُرونا شده. شریف نظام مافی رئیس اتاق مشترک ایران و سوئیس ۲۷ آبان‌ماه اوایل تابستان ۱۴۰۰ را زمان رسیدن واکسن کُرونا به ایران اعلام کرد. وی گفت «با توجه به راه‌اندازی کانال مالی بشردوستانه سوئیس» این کار «با آمدن جو بایدن در ۶۰ روز آینده و تاثیر آن بر مکانیسم آزادسازی منابع مالی بانک مرکزی» اجرا خواهد شد.
در این میان، مقامات وزارت بهداشت اولویت تزریق واکسن کُرونا را بنا بر استانداردهای سازمان بهداشت جهانی، سالمندان، افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و کادر پزشکی و درمان اعلام کرده‌اند. اما افکار عمومی در ایران به این اعلام نیز اعتمادی ندارد و بر این باور است که واکسن نیز نخست به خودی‌ها خواهد رسید و سپس به منبع درآمد از جمله در بازار سیاه و یا با قاچاق به کشورهای دیگر تبدیل خواهد شد! هنوز هم تردیدهای جدی وجود دارد که چه بر سر تجهیزات پزشکی و کیت‌های تشخیص که از سوی کشورها و همچنین نهادهای بین‌المللی به ایران ارسال شدند آمد و در کجا استفاده شدند.
به نظر می‌رسد وضعیت کشورهای منطقه از نظر واکسن از ایران بهتر باشد. عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی خود را برای واکسیناسیون گسترده و حتی رایگان با استفاده از ظرفیت واکسنهای مُدرنا آماده می‌کنند. کشورهایی با امکانات کمتر مانند گرجستان، پاکستان، عراق و ترکیه برنامه‌های جدی برای تولید مشترک واکسن با چین و حتی توزیع رایگان آن ارائه کرده‌اند. یمن و افغانستان نیز در میان ۹۲ کشور دریافت‌کننده‌ی واکسن کُرونا قرار دارند و صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) ۲ میلیارد دوز واکسن کُرونا و یک میلیارد سرنگ برایشان ارسال خواهد کرد.
در ایران اما امید به پایان وضعیت کنونی با واکسن کُرونا نیز مانند هر امید دیگری با بیم و بی‌اعتمادی همراه است. آیا برای واکسن کُرونا نیز مانند تهیه مرغ یخی باید در صف بایستند؟!
آزاده کریمی
دستگاه تشخیص کرونا از ۱۰۰متری – مستعان ۱۱۰
تولید داخلی، بزودی مونتاژ و صادر میشود.
صدور خارجی به همه کشورهای دوست، به جز اسرائیل و آمریکا و عربستان.
تخفیف ویژه برای کشورهای برادر و مسلمان.
نمایندگی خارجی میپذیریم.
استخدام فروشنده مجرب (و مجرد). حجاب الزامی. سبیل اشکال ندارد.
پیش‌خرید واکسن کُرونا؟
با کدام پول؟
شما انسولین بیماران را برای ارز خارجی به عراق صادر کردید…
واکسن کُرونا توسط کفار تولید شده؛ منتظر واکسن اسلامی هستیم.
فعلن، با یه مقدار روغن بنفشه، شاش شتر، و چند حبه عنبر نسارا معالجه می‌کنیم و منتظر واکسن اسلامی میمانیم. واکسن کافر نمیخواهیم.
توضیح: تجویز روغن بنفشه برای درمان کُرونا – آیت‌الله تبریزیان