جدایی ۴ گروه از حشدالشعبی؛ ابوفدک می‌خواهد این گروه را به نهاد موازی مانند سپاه پاسداران در مقابل ارتش ملی عراق تبدیل کند

احمد رأفت – از ۴۰ گروه شبه‌نظامی عمدتا شیعه که در حشد‌الشعبی حضور دارند، چهار گروه به دعوت آیت‌الله علی سیستانی  از آن خارج شده و از دولت خواسته‌اند تا نیروهای آنها را در ارتش این کشور ادغام کند.

رهبران «فرقه العباس القتالیه»، «فرقه امام علی القتالیه»، «لوا انصار المرجعیه» و «لوا علی‌اکبر» در پایان یک نشست دو روزه در اوایل دسامبر به این تصمیم که مدت‌ها پیش گرفته بودند و در حال مذاکره با دولت مصطفى الکاظمی بودند، رسمیت بخشیدند. این گروه‌ها که از ابتدا به دعوت آیت‌الله سیستانی در سال ۲۰۱۴ به حشدالشعبی پیوسته بودند با عنوان گروه‌های «آستان‌های مقدس» شهرت دارند.

آیت‌الله علی سیستانی مدت‌ها پیش خواهان انحلال حشدالشعبی و ادغام این نیروها در ارتش و نیروهای امنیتی عراق شده بود. این مرجع شیعه همچنین از حشدالشعبی خواسته بود اسلحه‌های خود را در اختیار دولت رسمی قرار دهند. اکثریت احزاب سنی و کرد نیز تا کنون بارها از دولت مصطفی الکاظمی خواسته‌اند که حشدالشعبی را خلع سلاح کند و در مقابل عملیات غیر قانونی آنها مانند قتل‌ها و اقدامات فراقانونی، آدم‌ربایی و کوچ دادن اجباری غیرشیعیان قاطعانه بایستد.

قتل‌ها و آدم‌ربایی‌های بسیاری در یکسال گذشته به بخشی از نیروهای حشدالشعبی نسبت داده شده که می‌توان به ترور تحلیلگر سرشناس هشام هاشمی و ریهام یعقوب فعال حقوق زنان و از رهبران اعتراض‌های یکسال گذشته در جنوب عراق اشاره کرد. مازن لطیف و توفیق تمیمی دو نویسنده سرشناس عراقی نیز مدت‌ها پیش از سوی شبه‌نظامیان مورد حمایت جمهوری اسلامی ربوده شده‌اند و خبری از آنها در دست نیست.

نشانه‌های شکاف در نیروهای تشکیل دهنده حشدالشعبی برای اولین بار در جریان بازدید مصطفی الکاظمی از ستاد مرکزی این سازمان نمایان شد. رهبران گروه‌های هوادار جمهوری اسلامی در این دیدار در سمت راست نخست‌وزیر نشستند و گروه‌هایی که خود را وفادار به آیت‌الله علی سیستانی می‌دانند در سمت چپ وی جای گرفتند. تا زمانی که فرماندهی حشدالشعبی، ابومهدی المهندس، در ابتدای سال ۲۰۲۰ میلادی در حومه فرودگاه بغداد همراه با قاسم سلیمانی در حمله پهپادی آمریکا کشته نشده بود، وابستگی این گروه شبه‌نظامی و فرقه‌ای به جمهوری اسلامی و نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گسترده‌تر بود.

رندا سلیم پژوهشگر «مرکز مطالعات خاورمیانه» جدا شدن این چهار گروه از حشدالشعبی را «مشکلی اساسی و بنیادین» می‌داند که نتیجه‌ی «دخالت‌های گسترده و بی‌پروای جمهوری اسلامی در امور داخلی عراق است.» یکی از مسئولان «لوا انصار المرجعیه» به شرط اینکه نامی از او برده نشود به وبسایت خبری آلمونیتور می‌گوید «زمان آن رسیده که سازمان‌هایی که منافع عراق را در صدر فعالیت‌های خود قرار داده‌اند حساب خود را از احزابی که در جهت اهداف کشور دیگری گام برمی‌دارند جدا کنند.» اگرچه این مسئول عراقی از هیچ کشوری نام نمی‌برد، ولی مشخص است که اشاره‌ی وی به جمهوری اسلامی است.

یک منبع در دفتر ریاست جمهوری به کیهان لندن می‌گوید «انتخاب فرمانده جدید حشدالشعبی یکی از دلایل رسمیت بخشیدن به انشعاب است.» عبدالعزیز المحمداوی که با نام ابوفدک شهرت دارد، جانشین ابومهدی المهندس شده است. ابوفدک از رهبران نظامی «کتائب حزب‌الله» است و وابستگی‌ او به جمهوری اسلامی بر هیچکس پوشیده نیست. طرح بازنگری تشکیلاتی ابوفدک برای تبدیل حشدالشعبی به یک نهاد حرفه‌ای نظامی و گسترش حوزه‌های فعالیت آن، در عمل در نظر دارد این گروه شبه‌نظامی و فرقه‌ای را تبدیل به نهادی شبیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ایران کند تا به رقابت با ارتش ملی عراق بپردازد. این موضوع از جمله موارد اختلاف جدی نیروهای هنوز باقی مانده در حشدالشعبی با دولت و با گروه‌های هوادار علی سیستانی است.

در این میان، اسماعیل قاآنی اخیرا سفری محرمانه به عراق داشته و با مقامات این کشور از جمله نخست وزیر و رئیس جمهور و رهبران گروه‌های شبه‌نظامی دیدار کرده است. بنا بر اطلاعاتی که کیهان لندن به دست آورده  فرمانده نیروی قدس از طرح بازسازی حشدالشعبی پشتیبانی کرده ولی از جناح‌های تحت حمایت جمهوری اسلامی خواسته است علنی شدن آن را چند ماهی به تعویق بیاندازند. این سفر اسماعیل قاآنی گویا بدون اطلاع وزارت خارجه جمهوری اسلامی انجام گرفته است. سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه در زمان حضور فرمانده نیروی قدس در بغداد، این خبر را شایعه‌ای خواند که رسانه‌ها وقتی با «فقر خبر» روبرو می‌شوند اقدام به پخش آن می‌کنند. این در حالیست که ایرج مسجدی سفیر سپاهی جمهوری اسلامی در بغداد، نه تنها آن را تائید کرد بلکه جزئیاتی از ملاقات‌های فرمانده نیروی قدس را نیز برملا ساخت.

https://kayhan.london/1399/09/03/%d8%b3%d9%81%d8%b1-%d9%be%d9%86%d9%87%d8%a7%d9%86%db%8c-%d9%88-%d8%b9%d9%85%d9%84%db%8c%d8%a7%d8%aa-%d9%be%d9%86%d9%87%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%a2%d9%85%d8%b1%db%8c%da%a9%d8%a7

اسماعیل قاآنی در جریان این سفر در ازای توقف حملات خمپاره‌ای گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی به منطقه سبز و سفارت آمریکا در بغداد، توانست موافقت دولت مصطفی الکاظمی را برای اعزام یکی از فرماندهان نظامی عالی‌رتبه «عصائب اهل حق» برای دیدن دوره‌ای نظامی به مصر جلب کند. حسین فالح اللامی که با نام ابو زینب شهرت دارد، در تابستان آینده همراه با گروهی از فرماندهان ارتش ملی عراق برای شرکت در دوره آموزشی  یکساله راهی مصر خواهد شد. حسین فالح اللامی از دسامبر سال ۲۰۱۹ همراه با قیس خزعلی و برادرش لیث خزعلی، رهبران «کتائب حزب‌الله»، به اتهام رابطه با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و صدور فرمان تیراندازی به سمت معترضین، در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار دارند.

تلاش‌های جمهوری اسلامی برای کنترل نیروهای مسلح عراقی بسیار گسترده است. اخیرا هیأت نظامی عالی‌رتبه عراقی به ریاست جمعه عناد سعدون وزیر دفاع به دعوت همتای ایرانی‌اش امیر حاتمی، سفری به تهران داشته است. فرماندهان سه قوه ارتش عراق نیز جمعه عناد سعدون را در این سفر همراهی می‌کردند. در جریان دیدارهایی که هیأت عراقی با فرماندهان ارتش و سپاه پاسداران، وزیر دفاع و پشتیبانی از نیروهای مسلح و دبیر شورای عالی  امنیت ملی جمهوری اسلامی داشت، پیشنهاد فروش سلاح‌های ساخت جمهوری اسلامی نیز مطرح شده است.

هیأت عراقی البته در پاسخ به پیشنهاد امیر حاتمی مبنی بر آمادگی جمهوری اسلامی برای «ارتقاء قابلیت‌های دفاعی عراق و تامین احتیاجات تسلیحاتی» سکوت اختیار کرد. یک منبع در دفتر ریاست جمهوری عراق به کیهان لندن می‌گوید «از چند منظر این پیشنهاد برای ما قابل قبول نیست.  قبل از هر چیز چون کیفیت سلاح‌های ما برتر از تولیدات جمهوری اسلامی است. دوم، با وجود اینکه جمهوری اسلامی می‌تواند با به پایان رسیدن تحریم تسلیحاتی به کشورهای ثالت اسلحه بفروشد، ولی امکان پرداخت بهای آنها، به دلیل تحریم‌های بانکی، برای ما غیرممکن است. از سوی دیگر، ۹۰ درصد تسلیحات کنونی ما ساخت آمریکا و کشورهای غربی است، در حالی که تولیدات جمهوری اسلامی از تسلیحات روسیه و چین کپی‌برداری شده‌اند و با زرادخانه ما همخوانی ندارند.»