گزارش ویژه؛ «فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران»، «میز ایران» و روح‌الله زم؛ حق تعلق صنفی و سیاسی ما به عنوان «روزنامه‌نگار» و انسان ایرانی!

الاهه بقراط، روشنک آسترکی- اعدام روح‌الله زم روزنامه‌نگار، فعال رسانه‌ای و سیاسی و مؤسس و مدیر کانال تلگرامی «آمدنیوز» که پیش از آن نیز با رسانه‌های داخلی از جمله «سحام‌نیوز» همکاری می‌کرد، با واکنش‌های گسترده‌ی نهادها و سازمان‌های دفاع از آزادی بیان و حقوق بشر روبرو شد. با اینهمه بر اساس گزارش‌هایی که به تازگی منتشر شده است، آنچه «میز ایران» در فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران نام دارد، روح‌الله زم را روزنامه‌نگار ارزیابی نکرده و با وجود محکوم کردن اعدام وی توسط این نهاد بین‌المللی، اما «میز» مربوطه مانع صدور بیانیه از سوی این نهاد بین‌المللی حامی روزنامه‌‎نگاران در محکوم کردن اعدام روح‌الله زم به عنوان یک روزنامه‌نگار شدند.

روح‌الله زم که نام «نیما» را بجای «روح‌الله» برای خود انتخاب کرده بود در سال ۱۳۹۰ از کشور خارج شد و به مالزی و ترکیه رفت و سپس در فرانسه پناهنده شد.

افشای بیش از ۶۰ حساب بانکی قوه قضائیه به اسم صادق لاریجانی رئیس پیشین قوه قضائیه نخستین بار توسط زم و کانال خبری «آمدنیوز» منتشر شد.

روح‌الله زم در مهرماه ۹۸ توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی به عراق کشانده شد و در آنجا توسط اطلاعات سپاه ربوده و به ایران و زندان منتقل گشت. او طی شش جلسه دادگاه از بهمن ۹۸ تا خرداد ۹۹ با ۱۳ عنوان اتهامی توسط قاضی ابوالقاسم صلواتی محاکمه و در نهایت تیرماه امسال به اعدام محکوم شد.

با وجود اینکه روح‌الله زم برخی اتهامات عنوان شده در پرونده‌اش از جمله «جاسوسی» را رد کرده و با صراحت در دادگاه اعلام کرده بود که صرفاً به کار خبری مشغول بوده است اما درخواست فرجام‌خواهی او نادیده گرفته و حکم اعدام او در دیوان عالی کشور تأیید شد. در بازجویی تلویزیونی که از زم در سیمای جمهوری اسلامی منتشر شد، وی همچنان از اعتراضات مردم دفاع کرد و به بازجوی مربوطه در این اعتراف‌گیری که تظاهرات مردم را «اغتشاش» قلمداد می‌کرد یادآوری کرد که «اعتراض» است و نه «اغتشاش»!

روح‌الله زم پس از آنکه چند بار خبر تأیید حکم اعدام وی در دیوان عالی کشور طرح و تکذیب شد، بامداد روز شنبه ۲۲ آذر ۱۳۹۹ بدون اطلاع خود و خانواده‌اش درباره زمان اجرای حکم به دار آویخته شد.

https://kayhan.london/1399/09/22/%d8%ac%d9%85%d9%87%d9%88%d8%b1%db%8c-%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c-%d8%b1%d9%88%d8%ad%e2%80%8c%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b2%d9%85-%d8%b1%d8%a7-%d9%86%db%8c%d8%b2-%d8%a7%d8%b9%d8%af%d8%a7

پدر وی حجت‌الاسلام محمدعلی زم که از مقامات فرهنگی جمهوری اسلامی است، تیرماه امسال صدور حکم اعدام برای فرزندش را «غیرقانونی» خواند و اعلام کرد که فرزندش در جریان محاکمه «از ابتدایی‌ترین حقوق خود» محروم مانده بود.

محمدعلی زم افزوده بود که فرزندش در جریان دادگاه «هیچ اختیاری برای دفاع کامل و جامع» از خود نداشته و این حق با «بخشنامه یک مقام قضایی به نفع تحقیقات جانبدارانه ضابطان و بازپرسان سلب گردیده است.»

در این میان سازمان اطلاعات سپاه (ساس) و صداوسیمای جمهوری اسلامی به خیال خود نهایت استفاده تبلیغاتی را از روح‌الله زم که زندانی و در دست آنها اسیر و گروگان بود کردند و چند «مستند» ویدئویی از زمان بازداشت او در عراق و انتقال به ایران، اعترافات و مصاحبه با علی رضوانی یکی از بازجوخبرنگاران جمهوری اسلامی منتشر کردند بدون آنکه بتوانند در افکار عمومی نسبت به خود مقبولیتی به وجود بیاورند بلکه برعکس! هر چه از این بازجویی‌های تبلیغاتی در سیمای جمهوری اسلامی پخش می‌شود، به خشم و انزجار مخاطبان نسبت به رژیم بیشتر دامن می‌زند. حتا دو روز پیش از اجرای حکم اعدام زم نیز به اصطلاح «مستند» دیگری پخش شد که بر اساس گفته‌ روح‌الله زم به پدرش در آخرین دیدارشان (۱۲ ساعت پیش از اعدام) این «مستند» توسط سازمان حفاظت اطلاعات قوه قضائیه تهیه و ضبط شده است.

https://kayhan.london/1399/09/23/%d8%b1%d9%88%d8%ad%e2%80%8c%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b2%d9%85-%d8%af%d8%b1-%d8%a2%d8%ae%d8%b1%db%8c%d9%86-%d9%85%d9%84%d8%a7%d9%82%d8%a7%d8%aa-%d8%a8%d9%87-%d8%b1%d9%88%d8%a7%db%8c%d8%aa-%d9%be

بسیاری از نهادهای حقوق‌بشری و حامیان روزنامه‌نگاران و آزادی بیان، ربودن زم از عراق، اعتراف‌گیری تلویزیونی و صدور حکم اعدام برای روح‌الله زم را در اعتراضاتی گسترده محکوم کرده بودند و حتی این احتمال مطرح شده بود که به دلیل پناهندگی روح‌الله زم در فرانسه، جمهوری اسلامی شاید بخواهد وی را با مقامات سرکوبگر و تروریست خود که در کشورهای دیگر گرفتار آمده‌اند، مانند حمید نوری در سوئد و اسدالله اسدی در بلژیک معاوضه کند.

واکنش‌ها به اعدام از نهادهای مدافع حقوق بشر تا سردبیر دیپلماتیک روزنامه گاردین

پس از اعدام روح‌الله زم نیز سازمان‌های حقوق‌بشری زیادی واکنش نشان داده و اقدام غیرانسانی جمهوری اسلامی را محکوم کردند. گزارشگران بدون مرز، کانون نویسندگان ایران، انجمن قلم آلمان از جمله نهادها و سازمان‌هایی بودند که علیه اعدام زم واکنش نشان دادند.

همچنین تعدادی از مقامات سیاسی در دنیا از جمله جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مایک پمپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده، جک سالیوان مشاور امنیت ملی کابینه جو بایدن و تئو فرانکن نماینده پارلمان بلژیک اعدام روح‌الله زم را محکوم کردند.

یکی از مهمترین واکنش‌ها به اعدام روح‎‌‌الله زم لغو نشست تجاری اروپا و جمهوری اسلامی در هفته پایانی آذرماه ۹۹ بود که بیش از ۳۰۰۰ نفر از ۴۰ کشور برای شرکت در آن که قرار بود به صورت آنلاین برگزار شود، ثبت‌نام کرده و سفرای فرانسه، ایتالیا، اتریش و آلمان در تهران، جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمد جواد ظریف از سخنرانان آن بودند.

لغو این نشست پس از آن صورت گرفت که پاتریک وینتور سردبیر دیپلماتیک روزنامه گاردین که قرار بود مجری و گرداننده این نشست باشد، از این کار کنار کشید و با انتشار توئیتی اعلام کرد که علت این کناره‌گیری «اعدام نفرت‌انگیز روح‌الله زم خبرنگار مخالف حکومت جمهوری اسلامی» است.

وی نوشت: «جهت اطلاع علاقمندان: پس از اعدام نفرت‌انگیز روح‌الله زم روزنامه‌نگار توسط [رژیم] ایران، من گفتگوی فردا با نمایندگان اعزامی اتحادیه اروپا به تهران درباره روابط اقتصادی با ایران را مدیریت نمی‌کنم. بر این باورم که گفتگوی نمایندگان در مورد چگونگی روابط اقتصادی [با ایران] باید مشروط به احترام به حقوق بشر باشد.»

For those interested: after Iran's abhorrent execution of fellow journalist Ruhollah Zam, I am not chairing tomorrow's discussion with EU envoys based in Tehran on economic relations with Iran. I'm sure envoys will discuss how trade must be contingent on respect for human rights.

— Patrick Wintour (@patrickwintour) December 13, 2020

در همین ارتباط، وزارت خارجه فرانسه نیز در توئیتی دلیل لغو این نشست را اعدام «روح‌الله زم روزنامه‌نگار» اعلام کرد و نوشت: «در پی اعدام وحشیانه و غیرقابل قبول روح‌الله زم روزنامه‌نگار، کشور فرانسه در کنار آلمان، اتریش و ایتالیا حضور سفیر خود را در جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در نشست تجاری ۱۴ دسامبر لغو می‌کند.»

#Iran | En raison de l’exécution barbare et inacceptable du journaliste #Rohollah_Zam, la 🇫🇷, aux côtés de 🇩🇪/🇦🇹/🇮🇹, annule la participation de son ambassadeur en 🇮🇷 au #EuropeIranBusinessForum prévu le 14 décembre.#nobusinessasusual @EUIranBizForum @FranceenIran

— France Diplomatie🇫🇷🇪🇺 (@francediplo) December 13, 2020

در این میان، عدم صدور بیانیه از سوی فدراسیون بین‌المللی خبرنگاران (IFJ) که ظاهرا نهاد صنفی بین‌المللی در دفاع از حقوق طیف وسیع روزنامه‌نگاران و خبرنگاران جهان است درباره روح‌الله زم سبب واکنش‌های گسترده‌ای شد. به ویژه پاسخ این نهاد که به اصطلاح «میز ایران‌» روح‌الله زم را نه «روزنامه‌نگار» بلکه یک «فعال پروپاگاندا» می‌داند، این موضوع را به یکی از اصلی‌ترین بحث‌های توئیتر فارسی در روزهای اخیر تبدیل کرده است.

ماجرا از پرسشی آغاز شد که کامبیز غفوری روزنامه‌نگار در صفحه توئیترش منتشر کرد: «فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران از صدور بیانیه محکومیت اعدام روح‌الله زم خودداری کرد. فدراسیون در پاسخ به همکارانم در اسکاندیناوی، گفت بخش فارسی، روزنامه‌نگار بودن زم را تایید نکرده و او را فعال پروپاگاندا نامیده. لاجرم عمومی می‌پرسم: داستان چیست همکاران؟» 

فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران @IFJGlobal از صدور بیانیه محکومیت اعدام #روح‌الله_زم خودداری کرد. فدراسیون در پاسخ به همکارانم در اسکاندیناوی، گفت بخش فارسی @IFJFarsi، روزنامه‌نگار بودن زم را تایید نکرده و او را فعال پروپاگاندا نامیده. لاجرم عمومی می‌پرسم: داستان چیست همکاران؟ https://t.co/MKNeMaxyC4

— Kambiz Ghafouri (@KambizGhafouri) December 21, 2020

این پرسش بلافاصله مورد توجه وسیع کاربران قرار گرفت و موجی از واکنش‌های حمایت از حقوق صنفی فردی را برانگیخت که در دوران حیات خود در عرصه‌ی خبرنگاری و روزنامه‌نگاری به فعالیت مشغول بوده و به همین دلیل نیز ربوده و زندانی و اعدام شده است!

کاربران شبکه‌های اجتماعی به اصطلاح «میز ایران» در فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران را مسئول «روزنامه‌نگار» ندانستن روح‌الله زم می‌دانند چرا که زم به باور آنها علیه جمهوری اسلامی افشاگری می‌کرده و «میز ایران» به دلیل وابستگی‌ به رژیم ایران حاضر نیست وی را روزنامه‌‌نگار معرفی کند تا چنین قلمداد نشود که جمهوری اسلامی یک «روزنامه‌نگار» را اعدام کرده است! حال آنکه این موضوع، نقشی در سرنوشت زم و همچنین پرونده‌های سنگین جنایات و تباهکاری‌های جمهوری اسلامی بازی نمی‌کند!

پس آیا موضوع بر سر نداشتن یک «روزنامه‌نگار اعدامی» مخالف و افشاگر جمهوری اسلامی در میان «خودی»های نهادیست که بند ناف آن به اصلاح‌طلبان جمهوری اسلامی وابسته است؟!

مسئول «میز ایران» فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران کیست؟ 

«میز ایران» فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران در کشور بلژیک مستقر است و مدیریت و سردبیر آن حنیف مزروعی فرزند رجبعلی مزروعی از مقامات سابق جمهوری اسلامی است.

رجبعلی مزروعی از ابتدای انقلاب عناوین و مسئولیت‌های حکومتی زیادی در جمهوری اسلامی داشته و در کنار «سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی» از مؤسسان حزب «جبهه مشارکت ایران اسلامی» به عنوان نخستین حزب اصلاح‌طلبان ایران نیز هست. رجبعلی مزروعی جدا از مسئولیت‌های اجرایی و نمایندگی دوره ششم مجلس شورای اسلامی در حوزه مطبوعاتی در نظام هم فعال بوده. او از جمله معاون مدیرکل اداره مطبوعات و رسانه‌های خارجی (۱۳۶۸–۱۳۷۰)، مدیرکل مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها (۱۳۷۰–۱۳۷۱) و مشاور مدیرکل مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها (۱۳۷۱–۱۳۷۴) و همچنین عضو هیئت مدیره «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران» بود.

رجبعلی مزروعی پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ به همراه خانواده‌اش از ایران به بلژیک رفت و مقیم این کشور شد. حنیف مزروعی که پیشتر در ایران سردبیر وبسایت «جبهه مشارکت» بود و در برخی روزنامه‌های اصلاح‌طلب مطلب می‌نوشت، با خروج از ایران وبسایت «ندای سبز آزادی» را راه‌اندازی کرد. این وبسایت مدت زیادی دوام نیاورد و تعطیل شد اما بلافاصله نام حنیف مزروعی به عنوان مسئول «میز ایران» فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران مطرح شد که از پدرش دریافت کرد. او در حال حاضر روزنامه‌نگار و تحلیلگر شبکه بی‌بی‌سی فارسی نیز هست.

حمایت از «فعال پروپاگاندا»ی جمهوری اسلامی

یکی از انتقادهایی که به «میز ایران» فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران می‌شود اینست که با «فعال پروپاگاندا» خواندن روح‌الله زم از صدور بیانیه برای او دریغ کرده اما برای مرضیه هاشمی خبرنگار پرس‌تی‌وی که یکی از سیماهای تبلیغاتی جمهوری اسلامی در خارج کشور بوده، بیانیه صادر کرده است.

ملانی ایوت فرانکلین با نام مستعار «مرضیه هاشمی» روزنامه‌نگار پرس‌تی‌وی (رسانه انگلیسی‌زبان و برون‌مرزی صدا و سیمای جمهوری اسلامی) هنگام ورود به ایالات متحده برای ۱۱ روز بازداشت و سپس آزاد شد.

مقام‌های قضایی آمریکا اعلام کرده بودند که هیچ اتهامی بطور مستقیم متوجه مرضیه هاشمی نیست بلکه او به عنوان «شاهد»، بایستی در یک پرونده قضایی مربوط به فعالیت‌های رسانه‌ای حکومت ایران در ایالات متحده شهادت بدهد.

این خبرنگار پس از آزادی به ایران بازگشت و در مراسمی مورد استقبال مقامات جمهوری اسلامی قرار گرفت. حتا غلامعلی حداد عادل عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و رؤسای صداوسیمای جمهوری اسلامی در مراسم استقبال او در فرودگاه حاضر شدند.

پس از بازداشت مرضیه هاشمی در آمریکا، بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی با محکوم کردن بازداشت این کارمند صداوسیما در ادعای مضحکی گفته بود آمریکا به کشور خطرناکی برای خبرنگاران تبدیل شده است!

همزمان «میز ایران» فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران به بازداشت مرضیه هاشمی به عنوان «روزنامه‌نگار» واکنش نشان داد و خواستار «توضیح» ایالات متحده شد. در توئیت منتشر شده از سوی بخش فارسی فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران آمده بود: «روزنامه‌نگار شاغل در شبکه پرس‌تی‌وی ایران بدون هیچ توضیحی در خصوص اتهام‌اش در ایالات متحده آمریکا دستگیر شده است. فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران با اعلام نگرانی نسبت به این بازداشت، از مقامات آمریکا می‌خواهد در این خصوص توضیح دهند.»

مرضیه هاشمی، روزنامه‌نگار شاغل در شبکه پرس‌تی‌وی ایران بدون هیچ توضیحی در خصوص اتهام‌اش در ایالات متحده آمریکا دستگیر شده است. فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران با اعلام نگرانی نسبت به این بازداشت، از مقامات آمریکا می‌خواهد در این خصوص توضیح دهند. https://t.co/YxXRxoLIgc

— فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران (@IFJFarsi) January 17, 2019

کاربران شبکه‌های اجتماعی در توئیتر با یادآوری اینکه فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگار که خود را «مروج معیارهای اخلاق روزنامه‌نگاری» و «حامی آزادی و حقوق روزنامه‌نگاران در سراسر جهان» می‌داند، بر اساس چه معیاری ملانی ایوت فرانکلین با نام مستعار «مرضیه هاشمی» را که کارمند رسمی پرس‌تی‌وی، یکی از رسانه‌های پروپاگاندای جمهوری اسلامی است، «فعال پروپاگاندا» ارزیابی نکرده اما روح‌الله زم را که به خبررسانی می‌پرداخته و از جمله افشاگر بیش از شصت حساب بانکی صادق لاریجانی رئیس پیشین قوه قضائیه بوده، «فعال پروپاگاندا» می‌خواند تا مانع صدور بیانیه در محکوم کردن حکم اعدام او شود؟!

قابل توجه است که محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نیز روح‌الله زم را خبرنگار نمی‌داند! او به تازگی در گفتگو با تلویزیون «طلوع» افغانستان به لطف‌الله نجفی‌زاده که با وی مصاحبه‌ کرده است گفته که فعالیت زم روزنامه‌نگاری نبود!

آیا واقعا روح‌الله زم روزنامه‌نگار نبود؟!

«میز ایران» با مسئولیت حنیف مزروعی در فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران در حالی روح‌الله زم را پس از اعدام وی روزنامه‌نگار ارزیابی نکرده است که زم با پیشینه‌ی فعالیت خبری در «سحام‌نیوز»، پس از خروج از کشور با تأسیس رسانه «آمدنیوز» («آمد» ساخته شده از حروف اول آگاهی و مبارزه و دمکراسی) وبسایت و کانال تلگرامی این رسانه را نیز همزمان به راه‌ انداخت. اما بعدها وبسایت «آمدنیوز» تعطیل شد و فعالیت این رسانه و روح‌الله زم از طریق کانال تلگرامی و حضور زم به عنوان خبرنگار در گفتگوهای تلویزیونی ادامه پیدا کرد.

کانال خبری «آمدنیوز» در کنار اطلاع‌رسانی و انتشار اطلاعات و ضداطلاعات، از یکسو به حدس و گمان درباره ارتباطات زم با محافل اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی دامن می‌زد (نکته‌ای که خود وی نیز در لفافه آن را پنهان نمی‌کرد) و از سوی دیگر به دلیل انتشار برخی خبرهای «پشت پرده» از جمله فساد صادق آملی لاریجانی رئیس وقت قوه قضائیه و پرونده فساد اخلاقی و آزارهای جنسی کودکان توسط سعید طوسی قاری قرآن نزدیک به «بیت رهبری» و  علی خامنه‌ای مورد توجه قرار گرفت و بیش از یک میلیون مخاطب جذب کرد.

روح‌الله زم اما، همانگونه که در بالا اشاره شد، صرف نظر از  اینکه روش خبررسانی و خبرنگاری وی مورد پسند باشد یا نباشد، پیشتر نیز به عنوان روزنامه‎‌نگار فعالیت می‌کرد. او در جریان انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ با ستاد مهدی کروبی و وبسایت «سحام نیوز»  همکاری می‌کرد. این موضوع روز گذشته از سوی مسئولان «سحام نیوز» در اکانت توئیتر این رسانه که وبسایت آن دیگر فعال نیست، مورد تأیید قرار گرفته است: «بنا به درخواست و پرسش برخی از فعالین و روزنامه‌نگاران پیرامون فعالیت آقای روح‌الله زم در این رسانه، تأیید می‌شود که ایشان به عنوان عضوی از این مجموعه طی دوره حضور، در نگارش خبر، تهیه گزارش و محتوا و انجام مصاحبه با سایت سحام همکاری داشته‌اند.» 

بنا به درخواست و پرسش برخی از فعالین و روزنامه نگاران پیرامون فعالیت آقای #روح_الله_زم در این رسانه، تایید می شود که ایشان به عنوان عضوی از این مجموعه طی دوره حضور، در نگارش خبر، تهیه گزارش و محتوا و انجام مصاحبه با سایت #سحام همکاری داشته اند.

— Sahamnews- سهام نیوز (@sahamnewsorg) December 22, 2020

مهدی پرپنچی روزنامه‌نگار نیز با انتشار توئیتی از همکاری چهار ساله روح‌الله زم با وبسایت «سحام نیوز» خبر داده و تأکید کرده مدیر «میز ایران» فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران از فعالیت‌های رسانه‌ای زم کاملاً آگاهی داشته است.

Zam was the founding editor of SahamNews, based in London, for nearly four years before establishing AmadNews. It is not clear if IFJ is aware of Zam's full background, although the head of its Iran section must have been well aware of his media activities https://t.co/LdzyBq7mBd

— Mehdi Parpanchi (@Parpanchi) December 22, 2020

عقب‌نشینیِ ناکافی فدراسیون بین‌المللی روزنامه‎‌نگاران

با وجود واکنش‌های زیادی که در توئیتر نسبت به «روزنامه‌نگار» ندانستن روح‌الله زم و عدم صدور بیانیه در محکومیت اعدام وی به عنوان روزنامه‌نگار صورت گرفته است، این نهاد با برداشتن یک گام به عقب بیانیه‌ای در محکومیت اعدام زم صادر کرده اما همزمان تأکید کرده است که او روزنامه‌نگار نبوده است!

در این بیانیه آمده که «فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران با اشاره به سابقه این نهاد در محکوم کردن دستگیری، اعدام و شکنجه روزنامه‌نگاران و فعالان شبکه‌های اجتماعی، اعدام روح‌الله زم را یک «جنایت وحشتناک» خوانده و حکومت ایران را به عنوان «مسئول» آن محکوم می‌کند. با این حال، فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران باید یادآوری کند که بر اساس قوانین این نهاد، مدیران رسانه‌های اجتماعی به عنوان روزنامه‌نگار شناخته نمی‌شوند و روح‌الله زم نیز مدیر «محترم» یک کانال رسانه اجتماعی بوده است.»

این بیانیه رسمی فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران دو ویژگی این نهاد را آشکار می‌کند:
یک- این نهاد صنفی مستقل نیست (اشاره به استعلام از انجمن صنفی روزنامه‌نگاران داخل ایران)
دو- نهادی واپس‌گراست است که خود را با مفاهیم نوین خبررسانی تطبیق نداده و شبکه‌های اجتماعی را قبول ندارد. https://t.co/ccNXSgULBu

— Shahram Bahraminejad (@S_Bahraminejad) December 22, 2020

این بیانیه در ادامه می‌افزاید: «فدراسیون به نایب ‌رئیس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران که روزنامه‌نگار نبودن روح‌الله زم را تأیید کرده ارجاع داده و اعلام می‌کند با توصیه این نهاد وابسته به فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران، مدیر کانال تلگرامی «آمدنیوز» را روزنامه‌نگار اطلاق نمی‌کند. فدراسیون از لحظه دستگیری روح‌الله زم، پرونده وی را دنبال کرده و چندین‌ بار در مذاکرات داخلی فدراسیون آن را مورد بحث قرار داده است و با ادای احترام به فعالیت‌های خبری روح‌الله زم در رسانه‌های اجتماعی، وی را مدیر کانال رسانه اجتماعی اطلاق می‌کند.»

در پایان هم بار دیگر بر روزنامه‌نگار نبودن زم تأکید شده و معلوم نیست بر اساس کدام معیار به برخی رسانه‌های فارسی‌زبان خارج کشور «اقتدا» می‌کند آنهم بدون آنکه نظر آنها را بپرسد چرا که این ادعا نیز مورد اعتراض برخی از این رسانه‌ها قرار گرفته است: «فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران اشاره می‌کند رسانه‌های فارسی‌زبان مانند یورونیوز فارسی، ایران اینترنشنال، بی‌بی‌سی فارسی، رادیو فردا و دیگر رسانه‌ها مثل لوموند و دویچه‌وله در بیشتر گزارش‌هایشان روح‌الله زم را روزنامه‌نگار خطاب قرار نمی‌دهند و مدیر کانال تلگرام می‌دانند.»

ایران اینترنشنال با توجه به فعالیت‌های رسانه‌ای روح‌الله زم، او را روزنامه‌‌نگار به حساب می‌آورد و همواره از هر دو عنوان روزنامه‌نگار و مدیر کانال تلگرام آمد‌نیوز درباره او استفاده کرده است. ما به اهمیت تلگرام به عنوان یکی از پلتفرم‌های اصلی اطلاع‌رسانی بین مخاطبان ایرانی آگاهیم

— ایران اینترنشنال (@IranIntl) December 22, 2020

این بیانیه موج دیگری از اعتراض مخاطبان را برانگیخت و برخی رسانه‌های فارسی‌زبان نیز به آن واکنش نشان دادند. اکانت توئیتری رادیو فردا و ایران اینترنشنال که از آنها در بیانیه «میز ایران» این فدراسیون نام برده شده، اعلام کردند که روح‌الله زم را روزنامه‌نگار می‌دانند.

Radio Farda has been calling Mr. Ruhollah Zam by his official media affiliation as "Director of Amad News Telegram Channel". Regardless of the journalistic accuracy or editorial quality of the content, any head of a media outlet, in a broad term is regarded as a journalist by us.

— RadioFarda‌|‌رادیو فردا (@RadioFarda_) December 22, 2020

همزمان نامه‌ای خطاب به هیئت امنای فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران تنظیم و برای امضا در اختیار روزنامه‌نگاران قرار گرفته تا بر اساس آن روزنامه‌نگار بودن روح‌الله زم را تأیید و از حق تعلق صنفی وی که جان خود را نیز بر سر آن از دست داده است، دفاع کنند. در این نامه به این فدراسیون توصیه و پیشنهاد شده که «شایسته است در این‌باره از یک فرد بی‌طرف مسلط به زبان فارسی بهره بگیرید.»

در بخش دیگری از این نامه آمده «آیا می‌توانیم بپرسیم کسی که در وبسایت شما به عنوان مسئول میز ایران و سردبیر بخش فارسی معرفی شده است بر اساس چه مکانیسمی به این سمت منصوب شده‌ است؟ سمتی که به آنان صلاحیت می‌دهد بدون مشورت با همکاران‌شان در مورد روزنامه‌نگار بودن یا نبودن دیگران نظر بدهند، از کجا آمده است؟ ماشالله شمس‌الواعظین- جانشین دبیر بخش ایران فدراسیون- که شما به توئیت او استناد کرده‌اید، از سال ۲۰۰۳ روزنامه‌نگاری را کنار گذاشته است. شما چگونه به توئیت او برای تشخیص روزنامه‌نگار بودن یا نبودن زم استناد کرده‌اید اما نظر بسیاری از روزنامه‌نگاران فعال و باسابقه و نیز همکاران او در تلویزیون بیان را نادیده گرفته‌اید؟»

ماشاالله شمس‌الواعظین در اکتبر ۲۰۱۹ که روح‌الله زم از عراق ربوده و به زندان در ایران منتقل شده بود معلوم نیست بر اساس  چه جایگاهی، در توئیتی نوشت: «در مورد هویت شغلی روح‌الله‌ زم از هر عنوانی» استفاده شود «بجز روزنامه‌نگار»! وی «فتوا» داد: «روح‌الله زم روزنامه‌نگار نیست!»

از همکاران ام تقاضا دارم در مورد هویت شغلی روح الله زم از هر عنوانی که می خواهند استفاده بکنند، آزاد هستند به جز روزنامه نگار.حرفه روزنامه نگاری والاتر و پاکیزه تر از تجارت برسر افکار عمومی است.JOURNALISM IS NOT A CRIME روزنامه نگاری جرم نیست و روح الله زم روزنامه نگار نیست!

— Mashallah Shamsolvaezin (@shamsolvaezin) October 14, 2019

مشکل اصلاح‌طلبان با روح‌الله زم چیست؟

حاشیه‌های به وجود آمده درباره اقدام عجیب و تنگ‌نظرانه‌ و انحصارطلب «میز ایران» در فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران بار دیگر شبکه اصلاح‌طلبان در خارج از ایران و روند «خودی و ناخودی» کردن توسط وابستگان و دلبستگان جمهوری اسلامی را مورد توجه قرار داد و زیر ذرّه‌بین برد.

فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران در بیانیه خود در حالی نظر یکی از اعضای انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران را مورد توجه قرار داده که نگاهی به فهرست اعضای هیئت مدیره این انجمن ظاهرا صنفی، از جمله رئیس آن، عباس عبدی، نشان از آن دارد که این نهاد «صنفی» که به دست رجبعلی مزروعی و دیگر فعالان اصلاح‌طلب بنا نهاده شده، همچنان در تسخیر اصلاح‌طلبان و در خدمت اهداف سیاسی است.

در شرایطی که برخی استقلال این نهاد صنفی را با توجه به رصد کردن و سانسور و فشارهای امنیتی در ابهام می‌بینند، در روزهای گذشته نیز برخی روزنامه‌‎نگاران درباره رفتار جناحی این نهاد ظاهرا صنفی، حتا در زمینه‌ی صدور کارت خبرنگاری نیز، ادعاهایی را مطرح کرده‌اند.

روش پدر پفیوز و فاسد حنیف مزروعی و شرکا در انجمن روزنامه نگاران هم همین بود.حتی برای یک روزنامه‌نگار غیر جیره‌خوار اصلاحطلب پرونده تشکیل ندادند.
آن کارتل فاسد نه انجمن است نه ربطی به روزنامه‌نگاران دارد،دکان زد و‌بند، باجگیری، گرفتن امتیازات دولتی، دلالی و صادرات جیره‌خوار بود

— Amir Moghadam (@amirmoghadam_ir) December 21, 2020

برخی اعضای این نهاد پیشتر نیز در مقابل مخالفان جمهوری اسلامی موضعگیری کرده و همواره حامی جریان اصلاحات به عنوان بخشی از نظام جمهوری اسلامی بوده‌اند.

اما همچنان این پرسش برجاست که چرا برخی اصلاح‌طلبان چنان زاویه تندی با روح‌الله زم داشته، و حتا پس از اعدام وی، عنوان «روزنامه‌نگار» را نیز از وی دریغ می‌کنند؟! واقعا کسی را که پیشینه‌ی روزنامه‌‌نگاری و خبرنگاری داشته و یک کانال خبررسانی را مدیریت می‌کرده، اگر نه در صنف خبرنگار و روزنامه‌نگار، پس در چه فعالیت صنفی می‌بایست قرار داد؟! «مدیر یک کانال تلگرامی» که جز اطلاعات سیاسی و اجتماعی منتشر نمی‌کرده، جزو کدام صنف به شمار می‌رود؟!

شاید ماجرا به اعتراضات دی‌ماه ۹۶ بازگردد؛ نقطه‌ای که کانال «آمدنیوز» از اعتراضات مردم تمام‌قد حمایت کرد و به پوشش کامل خبری آن پرداخت. اصلاح‌طلبانی که تا چند ماه پیشتر کانال «آمدنیوز» را یک رسانه مخالف علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی و مدافع انتخابات حسن روحانی می‌دیدند، حالا با خبررسانی اعتراضاتی در این کانال روبرو می‌شدند که شعارهای ساختارشکن مردم در آن به روشنی خواهان براندازی نظام بود. شعار معروف و بنیادی «اصلاح‌طلب اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا» در این اعتراضات که مردم با آن تکلیف خود را با جناحین و کلیت نظام تعیین کردند، از سوی کانال «آمدنیوز» با مخاطب میلیونی بازتاب داده شد! این شعار روشن و صریح تیر خلاصی به جریان اصلاحات در ایران از سوی مردم خسته و خشمگین و منزجر از بازی‌های سیاسی بود که «آمدنیوز» یکی از مؤثرترین منتشرکنندگانش بود.

روح‌الله زم در دی‌ماه ۹۶ اعتراضاتی را در «آمدنیوز»، کانال تلگرامی خود، پوشش می‌داد که بسیاری از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب خواهان سرکوب شدید آن شده بودند.

عباس عبدی فعال اصلاح‌طلب و رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران خواهان «برخورد تند با اغتشاشگران» شد. وی با ادعای وابسته بودن معترضان در ایران به کشورهای عربی منطقه و توضیح در لزوم «جمع کردن بساط» اعتراضات، گفته بود «هیچ خطری را کوچک فرض نکنیم!»

همزمان حمیدرضا جلایی‌پور نیز معترضان را «کرکس» خواند و مانند عبدی خواهان برخورد با آنها شد. جمیله کدیور روزنامه‌نگار اصلاح‌طلب و همسرش عطاءالله مهاجرانی که از جمله اصلاح‌طلبان ساکن خارج از ایران هستند نیز به معترضان تاختند. روح‌الله زم در اعتراف‌گیری تلویزیونی خود نیز در حالی که در چنگال خونین رژیم اسیر و گروگان بود، در برابر بازجوخبرنگار سیمای جمهوری اسلامی از اعتراضات مردم در برابر «اغتشاش» خواندن آن دفاع کرد.

در شرایطی که رسانه‌های اصولگرا، اصلاح‌طلبان را حامیان و همکاران زم عنوان می‌کردند اما زم در مواردی از جمله درباره سازماندهی تیمی در شبکه‌های اجتماعی برای حمایت از دولت روحانی پرده برداشته بود. تیمی که شامل فعالان عمدتاً اصلاح‌طلب بودند.

به این ترتیب، به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان در حالی که از یکسو از افشاگری‌های «آمدنیوز» درباره «تنها» مشکل‌ خود، یعنی علی خامنه‌ای، خوشحال بودند اما از سوی دیگر از نزدیکی زم به «براندازان» ناخشنود شده و می‌خواستند او، روح‌الله زمِ خودشان و بلندگوی آنها باشد؛ همان روح‌الله زمی که در ستاد انتخاباتی مهدی کروبی بود و تا پیش از خروج از ایران با «گعده» اصلاح‌طلبان همراه و همسو بود.

به هر روی موضوع غم‌انگیز و قابل تأمل اینست که چگونه اعضای پیدا و پنهان شبکه اصلاح‌طلبان و دیگر شبکه‌های دلبسته به رژیم اسلامی ایران که طی سال‌های گذشته یا به خارج صادر شده و یا پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ به خارج از ایران مهاجرت کرده‌اند تا این اندازه در رسانه‌ها، نهادهای حقوق بشری و بخشی از اپوزیسیون و البته هر جا که بودجه و پولی برای پخش کردن باشد رخنه کرده‌ است! و چگونه با استفاده از امتیازات زندگی در جوامع اروپایی و آمریکا، مستقیم و غیرمستقیم به استمرار جمهوری اسلامی علیه مردم یاری می‌رساند! و تا چه میزان سرشت حذفی و انحصارطلب «خودی و ناخودی» نظام را با خود به جوامع باز و بردبار آورده است!

وظیفه‌ی روزنامه‌نگاران مستقل و مدافع حقوق سیاسی و صنفی و همچنین فعالان سیاسی و مدنی و حقوق بشری فراتر از مرزهای ایران و مقابله با جمهوری اسلامی درون ایران است. در اینجا، در تبعید و مهاجرت نیز، وظیفه‌ و مسئولیت عظیمی در برابر ایرانیان مدافع دمکراسی و حقوق بشر قرار گرفته که این نبرد نابرابر را بیش از پیش سهمگین می‌کند. نبردی که احساس وظیفه و مسئولیت را در برابر مردم آن سرزمین رنجدیده با مادران و پدران و فرزندان سوگوار، و در برابر آینده‌ی ایران و نسل‌هایی که در حال رشدند، چندین برابر می‌کند.

یکجایی می‌بایست همانگونه که معترضان در اعتراضات دی ۹۶ با جمهوری اسلامی اتمام حجت کرده و گفتند: «اصلاح‌طلب اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا»،  بر استمرار سیاست‌های رژیم اسلامی و فرقه‌ای جمهوری اسلامی در خارج از کشور، نقطه پایان گذاشت تا به جنبش مردم در داخل نیز یاری رسانده شود.