انسان‌دوستی مردم آلمان قابل تقدیر است

حنیف حیدرنژاد (+عکس)- در شهرهای مختلف آلمان موجی از کمک‌های مردمی‌ در حمایت از پناه‌جویان به راه افتاده که در دو هفته اخیر بسیار گسترده‌تر شده است. در چند روز گذشته صدها نفر از ساکنان شهر مونیخ در مرکز ایستگاه قطار این شهر با کف‌زدن، به استقبال پناه‌جویانی شتافتند که نمی‌خواستند به دلیل رفتارهای تحقیر آمیزی که با آنها شده بود در مجارستان بمانند.

تنها در سه روز گذشته بیش از ۱۰ هزار پناه‌جو با عبور از اتریش خود را به آلمان رسانده‌اند. مردم آلمان بین پناه‌جویان بطری‌های آب، بسته‌های غذائی، غذای بچه، اسباب بازی، میوه و لباس گرم توزیع می‌کنند. دست پناه‌جویان را می‌فشارند و نوشته‌هائی را روی دست بالا نگه می‌دارند که بر آنها به زبان آلمان، انگلیسی و عربی نوشته شده: به آلمان خوش آمدید و همین خوش‌آمدگوئی را با صدائی گرم می‌خوانند.

در شهرهای مختلف آلمان در ایستگاه‌های قطار و مراکز موقت پذیرش پناه‌جویان ده‌ها و صدها داوطلب به پناه‌جویان کمک می‌کنند. انجمن‌های غیر دولتی و مراکز امداد رسانی با آمبولانس و تجهیزات پزشکی در محل هستند تا به فوریت‌های پزشکی رسیدگی کنند. شبکه‌های اجتماعی مختلفی در هر شهر نیروهای داوطلب را سازماندهی کرده و نیازها و کمبود‌ها را به اطلاع می‌رساند. رسانه‌های آلمان (رادیو و تلویزیون و روزنامه و مجله‌ها) به طور گسترده بیشترین حجم اخبار و گزارش‌های خود را به پناه‌جویان و موضوعات مرتبط به آنها اختصاص داده‌اند و…

این همه انسان‌دوستی و آمادگی برای کمک به پناه‌جویان از کجا می‌آید و دلایل آن چیست؟

چند دلیل مهم عبارتند از:

یک) ارزش‌های حقوق بشری و انسان‌دوستانه، روحیه همبستگی  و توجه به درد و رنج انسان‌های دیگر به طور عمیق در مردم آلمان نهادینه شده است. این پدیده حاصل کار سخت و طولانی و آگاهانه و منتقدانه مردم آلمان در ۷۰ سال گذشته بر روی تاریخ معاصر خود است. مردم آلمان فراموش نکرده‌اند که از دلِ بی توجهی به نوع بشر، هیتلر رشد کرد و توانست جنگی را پیش ببرد که پنجاه میلیون انسان در آن کشته شدند. خارجی‌ستیزی، یهودی‌ستیزی، تعقیب و کشتار اقلیت‌های رُوما و سینتی (جامعه کولی‌ها)، کشتار معلولان جسمی و ذهنی، کشتار همجنس‌گرایان، تعقیب و دستگیری و کشتار کمونیست‌ها و سوسیالیست‌ها و دگراندیشان از آنجا شروع شد که هیتلر و حزب ناسیونالیست سوسیالیست آلمان «انسان» را به خودی و غیر خودی یا انسان برتر و انسان پست‌ تقسیم کردند. با آن تجربه مرگبار، امروز دیگر جامعه آلمان نمی‌خواهد یک بار دیگر چنان فجایعی تکرار شود.

در تمامی سال‌های گذشته توجه مردم  آلمان به درد و رنج انسان‌ها در کمک‌های مالی آنها با نهادهای نیکوکاری خودش را نشان می‌داد. هر ساله ده‌ها یا صدها میلیون یورو به مناسبت‌های مختلف و برای کمک به پروژه‌های انسان‌دوستانه در داخل یا خارج آلمان از سوی مردم آلمان هدیه می‌شود. هزاران انجمن کوچک و بزرگ با هزاران داوطلب در زمینه‌های مختلف به دیگر انسان‌ها یاری می‌رسانند. در دو سال گذشته اما با فجایعی که در سوریه اتفاق افتاده این موج همبستگی انسانی هر چه بیشتر متوجه پناه‌جویان شده است.

دو) در چند دهه گذشته نظام آموزشی در سطوح مختلف، ارزش‌های حقوق بشری را تدریس و آموزش داده است. نه به عنوان موادی برای حفظ کردن و نمره گرفتن، بلکه به عنوان اصول اخلاقی که در زندگی روزانه باید به  کار بسته شوند. کارمندان اداره‌ها و پلیس و نیروهای نظامی‌ نیز در این زمینه آموزش‌های ویژه می‌بینند که در کار خود چگونه باید به این اصول پای‌بند باشند. رسانه‌های آزاد با گزارش‌های مختلف این آموزش‌ها را هر چه بیشتر در سطوح مختلف جامعه و سیاست بازتاب و انتشار داده یا نقض آن را گزارش می‌کنند. حاکمیت قانون دمکراتیک، امنیت آنانی را که نقض حقوق بشر را گزارش و افشاء می‌کنند تضمین می‌کند. نهاد‌های مدنی و انجمن‌های غیر دولتی که در زمینه‌های مختلف فعالیت دارند بر اجرای درست قوانین و پای‌بندی سیاستمداران و نهاد‌های دولتی به اصول حقوق بشر نظارت داشته و هر جا لازم باشد موارد نقض آن را به اطلاع افکار عمومی ‌می‌رسانند.

ساختار بالا، رعایت شأن و منزلت و حرمت انسان را به میزان زیادی تأمین و تضمین می‌کند. همه آنچه گفته شد به این معنی نیست که آلمان بهشت روی زمین است. چرا که چنین بهشتی وجود ندارد! هم در آلمان و هم در بسیاری کشورهای غربی دیگر که خود را پای‌بند به حقوق بشر می‌دانند هم در داخل کشور و هم در خارج کشورشان موارد بسیار زیادی از ارتکاب به نقض حقوق بشر وجود دارد. بسیاری از این موارد توسط شهروندان یا رسانه‌ها علنی می‌شوند و برخی دیگر شاید هیچ‌گاه کشف نشوند. مهم این است که حاکمیت قانون دمکراتیک و دستگاه قضائیِ مستقل هر گاه از آن مطلع شود، به این تخلفات و یا جنایت‌ها رسیدگی خواهد کرد.

سه) نیاز به رهائی از سایه شوم جنایات نازی‌ها که نسل‌های جدیدتر آلمان هیچ نقشی در ایجاد آنهها نداشته است. نوجوانان آلمانی در مسافرت‌های خارج کشور است که برای نخستین بار و به تدریج متوجه می‌شوند که مردم دیگر کشورهای جهان به ‌«آلمانی‌ها» طور دیگری نگاه می‌کنند. سایه جنایات جنگ اول و جنگ و دوم جهانی بر سر نسل دیروز و امروز هنوز هم سنگینی می‌کند و آنها را زیر فشار قرار می‌دهد. آنها نمی‌دانند چرا باید تاوان چیزی را بپردازند که به آنها ربطی نداشته است. اما زمانی که نوجوانان و جوانان آلمانی، خودشان از طریق مطالعه و آموزش از جنایات نازی‌ها آگاه شده و ابعاد  و گستردگی و عمق آن جنایات را دقیق‌تر می‌شناسند، خود نیز به شرمساری دچار می‌شوند. این وضعیت روحی در دهه‌های گذشته مانع از شکل گرفتن اعتماد به نفس و خودآگاهی ملی در آلمانی‌ها شده است. به همین دلیل می‌توان به خوبی درک کرد که ناخودآگاه جمعی مردم آلمان همواره به دنبال فرصت‌هایی است تا به خود و به جهانیان نشان دهند که تا کجا از آن «آلمان نازی» و «رژیم هیتلری» فاصله دارند. این وجدان جمعی نیاز دارد تا به آرامش برسد. اینک حمایت آشکار و گسترده از پناه‌جویان، پناه‌جویانی که شب و روز اخبار ناگوار از آنها در رسانه‌های همگانی دیده می‌شود، فرصتی است برای نشان دادن این فاصله از گذشته‌ای که به تاریخ پیوسته است. برای اثبات این موضوع که آلمانی‌ها دهه‌هاست که فاشیست و نازی و جنایتکار نیستند. برای آنکه نشان دهند: هر چقدر هم انسانیت و انسان‌دوستی توسط یک حکومت دیکتاتوری در یک کشور نهادینه شده باشد (آلمان هیتلری)، و هر چقدر هم مردمی‌ چندین و چند نسل با خاطره و سایه شوم آن زندگی کنند، باز هم می‌توانند در هر فرصتی انسان‌دوستی را به نمایش بگذارند.

صحنه‌های زیبا و عمیقا تاثیرگذار همبستگی مردم آلمان با پناه‌جویان، چهره و پیام دیگری از مردم این کشور در قرن بیست و یکم به جهانیان منتقل می‌کند. مردمی‌که می‌توان از آنان بسیار آموخت. کشوری با مردمی‌اکثرا انسان‌گرا، انسان‌دوست، آگاه نسبت به مسئولیت انسانی و اجتماعی خود، طرفدار همبستگی  و تولرانس و رواداری.

۱۵ شهریور ۱۳۹۴/ ۶ سپتامبر ۲۰۱۵
http://www.hanifhidarnejad.com
چند لینک مربوط به استقبال مردم آلمان از پناه‌جویان:
http://persian.euronews.com/2015/09/06/german-border-and-hearts-opened-to-thousands-of-relieved-refugees/
https://www.facebook.com/Channel4News/videos/10153199943196939/?pnref=story
http://www.tagesschau.de/ausland/fluechtlinge-771.html
http://www.ndr.de/nachrichten/hamburg/Grosses-Hallo-fuer-Fluechtlinge-in-Hamburg,fluechtlingsankunft100.html
http://www1.wdr.de/themen/aktuell/fluechtlinge-dortmund-116.html