وام تشویق ازدواج دختران کمتر از ۲۳ سال و پسران کمتر از ۲۵ سال تا ۱۰۰ میلیون تومان بار دیگر انتقادهای کارشناسان و مسئولان وزرات جوانان را به دنبال داشته است. آنان این شیوه جایزه دادن و افزایش وام ازدواج را باعث ترویج پدیده کودک‌همسری و خرید و فروش کودکان می‌دانند.
کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ در مصوبه‌ای سقف وام ازدواج تا ۷۰ میلیون تومان و برای پسران زیر ۲۵ و دختران زیر ۲۳ سال تا ۱۰۰ میلیون تومان افزایش داده است. افزایش مبلغ وام ازدواج با هدف افزایش ازدواج در جوان‌ترها انتقادهای جدی را در پی داشته است. منتقدان تعیین وام‌های چندین میلیون تومانی را دامن زدن به افزایش ناهنجار‌های اجتماعی و بزهکاری مانند کودک‌همسری و خرید و فروش کودکان می‌دانند.
محمدمهدی تندگویان معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان امروز دوشنبه ششم بهمن‌ماه روال هرساله‌ی افزایش وام از ازدواج از سوی مجلس شورای اسلامی را آسیب‌زا خواند و مبنای مطالعاتی و کارشناسی برای تصمیم‌گیری روی اعدام و ارقام این وام را مورد پرسش قرار داد.
معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان آذرماه سال گذشته افزایش وام ازدواج را عامل افزایش ۴برابری کودک‌همسری در مناطق فقیرنشین ایران دانسته بود.
تندگویان گفت: «اینکه هر کسی یک پیشنهاد بدهد و ادعا کند که پیشنهادش بهتر است و سپس در کمیسیون تلفیق هم آن را تصویب کنند جای سوال دارد. باید این پیشنهاداتی که مطرح می‌شود پشتوانه مطالعاتی داشته و روی آن تحقیقات کارشناسی انجام شده باشد. یا حداقل از صاحب‌نظران و کسانی که در این حوزه رصد و پایش می‌کنند، نظرخواهی شود.»
او از شیوه آزمون و خطای مجلس شورای اسلامی در مصوباتش انتقاد کرد و گفت: «مجلس به ما بگوید مطالعات و پایشی که در این اعداد و ارقام داشته‌اند بر چه پایه و مبنایی است؟ در مورد سن افراد از آنجا که مطالعاتی انجام نشده، در سال سال آینده باید آزمون و خطا کنیم و تبعات آن را ببینیم، بعد بگوییم این کار درست بوده یا غلط.»
تندگویان تأکید کرد: «اگر نمایندگان به دنبال کاهش سن ازدواج هستند، فقط با کاهش سن ارائه وام نمی‌توانند به جوانان کمک کنند، باید موضوعات دیگر مورد توجه قرار بگیرد.»
https://kayhan.london/1399/09/25/%d8%a2%d9%85%d8%a7%d8%b1-%d8%aa%da%a9%d8%a7%d9%86%e2%80%8c%d8%af%d9%87%d9%86%d8%af%d9%87-%d8%a7%d8%b2%d8%af%d9%88%d8%a7%d8%ac-%db%b7-%d9%87%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%af%d8%ae%d8%aa%d8%b1%d8%a8%da%86%d9%87
آنگونه که معاون ساماندهی امور جوانان اعلام کرده، بر اساس نتایج حاصل از یک پژوهش، اکثر پسران ترجیح می‌دهند در صورت شرایط اقتصادی مناسب بعد از سن ۲۷ سال و دختران بعد از ۲۴ سال ازدواج کنند که شامل تقریبا ۶۰درصد از جوانان می‌شود، درحالی‌که مصوبه مجلس شورای اسلامی مشخص نیست بر چه مبنایی روی گروه سنی ۲۳ و ۲۵ سال خاصه‌خرجی کرده است.
تندگویان همچنین افزایش وام ازدواج در سنین پایین‌تر را باعث افزایش معضل کودک‌همسری، ازدواج سفید، مقروض شدن افراد در ابتدای سن جوانی و همچنین افزایش آمار طلاق در جامعه برشمرد که حاصل ازدواج زودهنگام و عدم تجربه از زندگی است.
بر اساس آمارهای سازمان امور جوانان وزارت ورزش و جوانان، ۲۵درصد از طلاق‌ها در ایران پس از کمتر از یکسال زندگی مشترک و ۷۰درصد نیز پس از کمتر از پنج سال زندگی مشترک رخ می‌دهد.
بر مبنای گزارش مرکز آمار ایران، ۳۴۶ نوزاد متولد شده در بهار ۱۳۹۹ مادران کمتر از ۱۵ سال دارند. همچنین بیش از ۱۶هزار نوزاد فرزند دختران ۱۵ تا ۱۹ ساله هستند.
کودک‌همسری در استان‌های زنجان، آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان، مرکزی و اصفهان بیش از دیگر استان‌های کشور است.
با اینهمه معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده نهاد ریاست‌جمهوری در جلسه روز ملی «سلامت زنان» در ۲۸ مهرماه ۹۹ گفت، کودک‌همسری در کشور «چندان بالا» نیست!
https://kayhan.london/1398/09/19/%d9%85%d8%b9%d8%a7%d9%88%d9%86-%d9%88%d8%b2%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d9%88%d8%b1%d8%b2%d8%b4-%d9%88-%d8%ac%d9%88%d8%a7%d9%86%d8%a7%d9%86-%d9%88%d8%a7%d9%85-%d8%a7%d8%b2%d8%af%d9%88%d8%a7%d8%ac-%d8%a7%d8%a8
تینا سادات قضاتی دبیر کارگروه حقوق کودک کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی یونسکو در دانشگاه «بهشتی» نیز پرداخت وام ازدواج ۱۰۰ میلیون تومانی به دختران کمتر از ۲۳ سال را موجب تشویق به ازدواج زودهنگام خواند.
او «مشکلات ناشی از فقر و یا اعتیاد در برخی خانواده‌ها» را باعث افزایش ازدواج کودکان خواند و اضافه کرد که خانواده‌هایی که توان مصلحت کودک برای ازدواج در دادگاه را ندارند، «ترجیح می‌دهند با عقد موقت، زندگی را آغاز کنند و پس از سن قانونی و بدون طی موارد مطروحه در ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی، عقد را بطور رسمی در دفاتر رسمی به ثبت برسانند.»
این ماده قانون مدنی ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال و پسران کمتر از ۱۵ سال را منوط به «اذن» ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح کرده است. بر این مبنا با صدور رأی دادگاه ازدواج کودکان در ایران امری قانونی است فقط به «اذن» ولی و تشخیص دادگاه نیاز دارد!
بر اساس گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی «مرکز آمار ایران» در بهار ۱۳۹۹، بیش از ۷هزار دختربچه ۱۰ تا ۱۴ ساله و یک ازدواج دختر کمتر از ۱۰ سال صورت گرفته است.
معاون ساماندهی امور جوانان اختصاص یافتن وام به یک گروه سنی خاص را تبعیض‌آمیز نیز دانسته و پیش‌بینی کرد که اعتراضاتی را در پی داشته باشد. او گفته است: «بعد از این طرح من مطمئنم که اولین اعتراض از سوی افراد متولد دهه ۶۰ هم این باشد که چرا ما در همه قانون‌ها و سیاست‌های ابلاغی دولت و مجلس نادیده گرفته می‌شویم و چرا کسی دهه شصتی‌ها را به عنوان نسلی که در حال دچار شدن به تجرد قطعی هستند، جدی نمی‌گیرند؟»
تندگویان با بیان اینکه «تفکیک سنی» کمکی به کل ازدواج نمی‌کند، گفت: «ما چندین سال است که می‌گوییم وقتی عدد وام را افزایش می‌دهیم، حتماً باید یک دستورالعمل مشخصی برای بعد از پرداخت و نظارت به دریافت کنندگان به وجود بیاید. هر سال انحرافات وام در پرداخت بیشتر می‌شود و این در حالی است که موضوعاتی مثل طلاق صوری، ازدواج اجباری، ازدواج‌های صوری، خرید و فروش وام در سایت‌ها را شاهد هستیم. هنوز هم این موارد موجود است و متاسفانه هیچ دستورالعملی برای بعد از پرداخت وجود ندارد.»
وی ادامه داد: «البته ما معتقدیم که برای دریافت وام نباید سدی وجود داشته باشد، اما برای بعد از پرداخت وام باید دستورالعملی جهت نظارت مطرح شود تا مطمئن شویم این پول خرج موضوع ازدواج شده است. به عنوان مثال باید اطمینان داشته باشیم که اگر دختر خانمی زیر ۱۸ سال وام گرفت خدایی نکرده والدینش وام را از او نگرفته باشند و یا منجر به ازدواج اجباری او نشده باشد.»
تندگویان باتوجه به فقدان دستورالعمل مشخص برای رصد صرف وام ازدواج، نسبت به ازدواج اجباری در ایران ابراز نگرانی کرد و افزود: «این مدل تفکیک سن، یکسری تبعات منفی اجتماعی به وجود می‌آورد و حتی به مجردان قطعی نیز ضربه می‌زند.»
آنگونه که این مقام وزارت ورزش و جوانان توضیح داده، این وزارتخانه درخواست تدوین دستورالعمل وام ازدواج را داده و حسن روحانی آن را به بانک مرکزی ابلاغ کرده ولی هنوز کارگروه آن شکل نگرفته است. بر این مبنا هیچگونه نظارتی بر وام ازدواج وجود ندارد و این امر باعث پرداخت وام‌های صوری، دریافت وام توسط والدین افراد زیرسن، و آگهی‌های تبلیغاتی دریافت وام ازدواج شده است!
