تداوم سردرگمی هسته‌ای

چند روز قبل از حمله هوایی نیروهای آمریکایی، پنجشنبه ۲۵ فوریه ۲۰۲۱، به مواضع گروه‌های عراقی تحت حمایت جمهوری اسلامی در منطقه مرزی بوکمال در شرق سوریه، ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هشدار داده بود که صبر آمریکا نامحدود نیست.

در این حمله هوایی به گفته دیده‌بان حقوق بشر سوریه ۲۲ نفر از اعضای حشدالشعبی کشته شدند. البته منابع حشدالشعبی صحبت از یک کشته و چند زخمی می‌کنند. علاوه بر تلفات جانی، بمباران هوایی آمریکا کاروانی از کامیون‌هایی که اسلحه و مهمات ساخت جمهوری اسلامی را حمل می‌کردند نیز منهدم شدند.

این حمله هوایی بنابر آنچه در بیانیه وزارت دفاع آمریکا آمده است در پاسخ به حملات راکتی اخیر علیه دو پایگاه نظامیان آمریکایی در عراق و پرتاب چند خمپاره به سمت سفارت این کشور در منطقه سبز بغداد صورت گرفت. در این منطقه دو گروه شبه‌نظامی عراقی تحت حمایت جمهوری اسلامی «کتائب حزب‌الله» و «کتائب سیدالشهدا» حضور دارند.

ائتلاف نظامی اسرائیل با کشورهای عربی

لوید آستین وزیر دفاع آمریکا، در اشاره به این حملات می‌گوید «رئیس جمهور [جو بایدن] روز پنجشنبه این حمله را تائید کرد» و ساعاتی بعد جنگنده‌های آمریکایی برای اجرای آن به پرواز درآمدند. قبل از صدور این فرمان، جو بایدن با مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق تلفنی گفتگو کرده و احتمالا او را در جریان این اقدام نظامی گذاشته بود. رئیس جمهور جدید آمریکا بارها بر لزوم تبادل نظر و همکاری با هم‌پیمانان آمریکا در منطقه در ارتباط با نحوه برخورد با جمهوری اسلامی تاکید کرده و گفتگو با نخست وزیر عراق را نیز می‌بایست در همین چارچوب ارزیابی کرد.

همچنین دولت اسرائیل بار دیگر تاکید کرد که «با هر وسیله‌ای» از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح اتمی جلوگیری خواهد کرد چه با توافق و چه بدون توافق در مورد پرونده هسته‌ای. تاکید دولت اسرائیل بر استفاده از «هر وسیله‌ای» برای جلوگیری از «دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح اتمی» را نیز باید بیش از گذشته جدی تلقی کرد. اسرائیل قصد ندارد به تنهایی علیه جمهوری اسلامی دست به اقدام نظامی بزند. بر اساس آنچه شبکه تلویزیونی «آی۲۴»، نزدیک به بنیامین نتانیاهو، در گزارشی مدعی می‌شود، مذاکرات اسرائیل با پادشاهی سعودی، بحرین و امارات متحده عربی برای تشکیل یک ائتلاف نظامی که چند ماه پیش آغاز شده در مرحله پایانی است.

گفتگوی تلفنی نخست وزیر اسرائیل با ولیعهد بحرین در هفته گذشته نیز در همین رابطه بوده است. این ائتلاف نظامی یکی از موضوعاتی است که در جریان سفیر نزدیک بنیامین نتانیاهو به ابوظبی نیز روی میز قرار خواهد گرفت. در همین ارتباط اظهارات یک فرمانده حشدالشعبی در گفتگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس، مبنی بر اینکه پهپادهای پرتاب شده به سمت کاخ پادشاه سعودی در ریاض از عراق به پرواز درآمده بودند و قطعات دریافتی برای مونتاژ این پهپادها  از جمهوری اسلامی دریافت شده بودند، کشورهای عربی خلیج فارس را در فعال ساختن ائتلاف نظامی با اسرائیل مصمم‌تر از پیش ساخته است.

سفر ناکام رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران

سفر اخیر رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران نیز به نگرانی‌های آمریکا و اروپا افزوده است. این سفر در آستانه خروج جمهوری اسلامی از پروتکل الحاقی و با هدف منصرف ساختن مقامات تهران از اجرای آن صورت گرفت و برخلاف اظهارات خوشبینانه رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با شکست روبرو شد. رافائل گروسی صحبت از توافقی می‌کند که قرار است محرمانه بماند، اگرچه برخی از مفاد آن منتشر شده است؛ از جمله جمهوری اسلامی در سه ماه آینده فیلم‌های دوربین‌های مداربسته آژانس در تاسیاست اتمی‌اش را به بازرسان تحویل نخواهد داد و خود ذخیره خواهد کرد و تنها در صورت آغاز مذاکرات با آمریکا و برداشته شدن تحریم‌ها تحویل خواهد داد.

دیپلمات‌های آمریکایی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اواسط هفته گذشته در نامه‌ای ۳ صفحه‌ای که برای کشورهای حاضر در شورای حکام آژانس فرستادند، ضمن اعلام نگرانی خود از توسعه فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی و  افزایش محدودیت‌ها برای بازرسی از تاسیسات این کشور، خواهان افزایش فشار بر نظام حاکم بر ایران و صدور قطعنامه‌ای در محکومیت عملکرد مقامات تهران شدند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سه‌شنبه گذشته خبر نگران‌کننده دیگری را نیز اعلام کرد و هشدار داد که ذخایر اورانیوم غلیظ شده در ایران به میزان لازم برای ساخت یک بمب اتمی نزدیک شده است.

مذاکره احتمالی واشنگتن با تهران، طولانی و پیچیده خواهد بود

دولت آمریکا البته هنوز مصمم به بازگشت به میز مذاکره با جمهوری اسلامی است. مقامات دولت جدید آمریکا بر این نظر هستند که گفتگو با جمهوری اسلامی کم‌هزینه‌ترین راه برای وادار ساختن آن برای بازگشت به توافق هسته‌ای به عنوان گام نخستین برای مذاکرات جدیدی در رابطه با برنامه‌های موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای تهران است. واشنگتن اگرچه دعوت کشورهای اروپایی برای نشستی با جمهوری اسلامی با میانجیگری اتحادیه اروپا را پذیرفته است، ولی عجله‌ای برای از سر گرفتن این مذاکرات ندارد. البته تهران هنور پاسخ روشنی به دعوت اروپایی‌ها نداده و برداشته شدن تمامی تحریم‌های دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ را مشروط به آغاز هرگونه گفتگو با دولت جو بایدن کرده است.

یک دیپلمات اروپایی در گفتگو با کیهان لندن می‌گوید «بازگشت به برجام که توافقی ۱۱۰ صفحه‌ای و بسیار پیچیده است نه تنها برای واشنگتن بلکه برای تهران هم ساده نیست. دولت جو بایدن نمی تواند به سادگی تمام تحریم ها را بردارد زیرا بسیاری از آنها ربطی به برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ندارند و در رابطه با فعالیت‌های تروریستی سپاه پاسداران و یا نقض فاحش حقوق بشر هستند.»

وی ادامه می‌دهد «علاوه بر این اگر جو بایدن بخواهد این تحریم ها را بردارد، نه تنها با مقاومت جمهوریخواهان بلکه با مخالفت بخش قابل توجهی از دمکرات‌ها نیز مواجه خواهد شد.»

این دیپلمات اروپایی در ادامه می‌افزاید «برای جمهوری اسلامی نیز بازگشت فوری به تعهدات‌اش در برجام و خاموش کردن سانتریفیوژها، آنهم در آستانه انتخابات ریاست جمهوری نوعی خودکشی است که مشکل به نظر می‌رسد علی خامنه‌ای آن را بپذیرد. دولت حسن روحانی نیز از اختیارات لازم برای چنین اقدام جسورانه‌ای برخوردار نیست. بنابراین اگر مذاکره‌ای هم آغاز شود بسیار طولانی و پر از مانع خواهد بود.»
احمد رأفت

[کیهان لندن شماره ۳۰۱]