آنگونه که آمارهای رسمی اعلام می‌کنند در دوران پساکرونایی میزان ابتلا به بیماری‌های دیگر با افزایش روبرو نبوده است، با وجود این پزشکان و کارشناسان معتقدند هراس از ابتلا به کرونا در مراکز درمانی، مطب‌ها و بیمارستان‌ها باعث شده تا شهروندان با وجود علائم بیماری و حتا وخامت سلامت‌شان برای درمان اقدام نکنند.
این امر باعث افزایش شدت بیماری در بیماران قلب و عروق نیز شده به ویژه اینکه کرونا در ایران به افزایش استرس و اضطراب‌ها نیز دامن زده است. در این بین، بیماری‌های اعصاب و روان و دیابت و فشار خون نیز رو به فزونی نهاده و بیماری‌های ناشی از عفونت از جمله بیماری‌های کلیوی هم در نوع خود با رشد مواجه شده است.
هرچند متخصصان پزشکی بر این باورند که برای شناخت اثرات کرونا بر دیگر بیماری‌ها ۵ تا ۱۰ سال صبر کرد اما با همین مختصات نیز افزایش بیماری‌ها مشهود است.
مسعود قاسمی رئیس انجمن قلب و عروق به روزنامه «همشهری» گفته که ایرانیان در دوران کرونا بیمارتر از قبل شده‌اند و «ابتلا و شیوع کرونا، تأثیر بسیار زیادی در بروز، تشدید و افزایش عوارض بیماری‌های مختلف داشته است.»
او اضافه کرد: «یکی از مهم‌ترین آنها بیماری‌های خاص است، مثل بیمارانی که به دلیل نارسایی مزمن کلیوی دیالیز می‌شوند، بیماری‌های خونی و ژنتیک دارند، ابتلا به سرطان دارند و … این افراد به طور مرتب نیاز به مراجعه به مراکز درمانی و بهداشتی دارند اما با شیوع کرونا، مردم کمتر به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.»
قاسمی همچنین به اختصاص یافتن تخت‌های بیمارستانی به کرونا و کاهش شدید خدمات به دیگر بیماران را از دیگر عوامل تشدید و وخامت‌گرفتن بیماری‌ها در کشور خوانده و گفته است: «بی‌تردید در دوران کرونا امکانات و تجهیزات پزشکی به دلیل تمرکز بر درمان بیمارن کرونایی، با کمبودهای زیادی برای سایر بیماران مواجه‌شده، کادر درمان، امکانات و تجهیزات پزشکی و بیمارستانی و همچنین تخت‌های بیمارستانی اغلب درگیر پاندمی کرونا هستند، به همین دلیل امکان پاسخ‌دهی به بسیاری از بیماران فراهم نیست.»
آنگونه که این پزشک توضیح داده، تأخیر در مراجعه بیماران، بیش از همه روی ابتلا به سرطان زنان ازجمله سرطان پستان و در میان مردان، در سرطان مثانه و پروستات انجامیده است.
او اضافه کرد: «سرطان دستگاه گوارش به‌خصوص سرطان روده هم مشکل شایعی است که با تشخیص به‌موقع و گاهی تنها با یک معاینه یا آزمایش ساده می‌توان مانع از ابتلا به آن شد، در صورتی که با شیوع ویروس کرونا و کم‌توجهی به این بیماری مهم که در ایران هم بسیار شایع است، بیشتر به ابتلای آن دامن زده شده است.»
آنطور که رئیس انجمن قلب و عروق بر مبنای بررسی‌های صورت گرفته اعلام کرده، تأخیر در درمان بیماری‌های عروق، باعث «انفارکتوس و مرگ گروهی از بیماران» و افزایش «میزان مرگ‌ومیر ناشی از این اختلال قلبی» شده است.
فرهاد عصارزادگان متخصص مغز و اعصاب نیز بیماران اعصاب و روان را به دو دسته بیماران باسابقه و بیمارانی که پس از کرونا مبتلا شده‌اند، تقسیم کرده و گفته است که میزان مراجعه گروه اول کمتر و منجر به تشدید بیماری‌شان شده است.
به گفته‌ی این پزشک متخصص، «توجه به این بیماران که مدت زیادی مبتلا به ام‌اس، صرع، تشنج یا سکته مغزی بودند، باید بیشتر شود، چرا که آنها در فاصله‌های منظمی باید تحت درمان قرار گیرند تا بیماری‌شان شدت نگیرد.»
از میان تمام افراد در گروه‌های پرخطر ابتلا به کرونا، بطور مرتب از مبتلایان به دیابت یاد می‌شود. آنها بالاترین جمعیت در خطر ابتلا به کرونا را دارند و میزان مرگ و میر آنان هم بیشتر است. امیرکامران نیکوسخن مدیرعامل انجمن دیابت و رئیس هیأت‌مدیره شبکه ملی پیشگیری از بیماری‌های غیر واگیر در اینباره گفته است: «ابتلا به بیماری و همچنین داروهایی که برای درمان کرونا مصرف می‌شود، مانند کورتون به‌شدت باعث افزایش قند خون این افراد می‌شود. به همین دلیل بهبودی و همچنین مقاومت آنها در برابر بیماری، کاهش پیدا می‌کند.»
او به بیماران دیابتی توصیه کرده است که «در مدت شیوع بیماری کرونا حتما قند خون خود را کنترل کنند و در صورت ابتلا، چندین بار در روز میزان قند خونشان بررسی شود. برخی از بیماران چندین ماه است که به پزشک مراجعه نکرده‌اند و بعضی از خوردن داروهایشان خودداری می‌کنند.»
در این بین، حمیدرضا شاعری رئیس انجمن ایدز با اشاره به اثرات سوء کرونا بر شهروندان اظهار داشت: «با شیوع کرونا وضعیت سلامت بشر دچار تغییر شده و جامعه بیمارتر شده است. روند بیمارترشدن هم ناشی از تأثیر مستقیم و غیر مستقیم ویروس بر سلامت انسان است. این ویروس تعداد مرگ‌ها را بالا برده و همین مرگ‌ها به طور غیر مستقیم بر افراد دیگر تأثیر منفی گذاشته که خود بر روند بیمارترشدن افراد جامعه نقش داشته است.»
به گفته شاعری، «تأثیرات این بیماری بر تمام ارگان‌های بدن ثابت شده و با این که گفته می‌شود میزان مراجعه مردم برای پیگیری بیماری‌شان، کمتر شده اما تأکید می‌شود که در برخی تخصص‌ها، اتفاقا، میزان مراجعه بالا هم رفته است: «همه مردم غیر مستقیم بیمارتر از دوران قبل از شیوع کرونا شده‌اند.»
معصومه صالحی مدیر انجمن دمانس و آلزایمر بر پیشرفت بیماری‌هایی مثل دمانس در این دوران تأکید می‌کند، چرا که «دیر مراجعه‌کردن این بیماران برای شروع درمان، بررسی و معاینات دوره‌ای باعث تشدید بیماری شده است. سال گذشته میزان مراجعه بسیار پایین بود. همین موضوع سبب شد تا امسال، موارد مراجعه دو برابر شود که شاید یکی از دلایل آن بروز مشکلات بیشتر اعصاب و روان در خانواده‌هاست.»
به گفته او، ترس از ابتلا به بیماری و نبود شرایط لازم برای برقراری ارتباط باعث به وجود آمدن وسواس، ترس و اختلافات خانوادگی می‌شود. این مشکلات تنش‌ها را بسیار زیاد می‌کند و در مورد سالمندان شکل دیگری به خود می‌گیرد. سالمندان نیاز به توجه، دیدار و مراقبت بیشتری دارند که امکان انجام این اقدامات در دوران شیوع کرونا بسیار کمرنگ‌تر شده است.»
به گفته صالحی در انجمن آلزایمر هم طرحی به نام «حساس؛ یعنی حفظ سلامت افراد سالمند» در نظر گرفته شده بود اما پس از شیوع کرونا فعالیت‌های آن مجازی برگزار می‌شود که جای برنامه‌های حضوری را نمی‌گیرد.
ناصر قاسم‌زاده دبیر انجمن حمایت از سلامت و بهداشت روان جامعه به کمبود امکانات برای بیماران غیر کرونایی اشاره می‌کند و می‌گوید: «در کشورهای پیشرفته، بخشی از مراکز خصوصی و دولتی درمانی برای بیماران غیر کرونایی در نظر گرفته شده تا درمان به موقع خودشان را داشته باشند. اما در ایران به دلیل کمبود تخت و فضای درمانی، امکان برخورداری از چنین فضا و امکاناتی وجود ندارد.»
به گفته او، «تأثیرات اصلی کرونا بر سلامت روان و جسم با ارائه آمار و اعداد دقیق، در طولانی‌مدت میسر است اما نکته‌ای که می‌توان گفت این است که شاید بیماری که در شرایط عادی با مراقبت و معاینه منظم، ۱۰سال بتواند زندگی کند در دوران کرونا، این مدت به نصف کاهش می‌یابد.»
اقتصاد بیمار، جوان بیمار، فرهنگ بیمار، روان بیمار، محیط زیست بیمار