کیهان آنلاین – ۲ آذر ۹۳ – اوایل ماه نوامبر دکتر کاوه مدنی در «تالار خلیلی» دانشگاه لندن (سواس SOAS) زیر عنوان “بحران آب در ایران، علائم، ریشه‌ها و راهبردهای خروج” سخنرانی کرد. این سخنرانی بر مبنای پژوهشی تهیه شده بود که وی پیش از این در ویژه‌نامۀ “امنیت آب در خاورمیانه” در مجلۀ معتبر “مطالعات و علوم زیست‌محیطی” با عنوان “مدیریت بحران آب در ایران: دلایل پدیدارشدن بحران” منتشر ساخته بود.
کاوه مدنی استاد مرکز سیاست‌های زیست محیطی در «امپریال کالج لندن» است. وی قبل از این در آمریکا در زمینه مطالعات مهندسی راه و ساختمان و مطالعات زیست‌محیطی موفقیت‌های زیادی داشته است.
نخست دکتر حسن حکیمیان، مدیر «مرکز مطالعات ایران» در سواس، حاضران را در جریان گسترش فعالیت‌های این مرکز قرار داد. وی ایجاد کرسی “محیط‌زیستِ پایدار” در سواس توسط «بنیاد میراث ایران» و با حمایت “بنیاد یادبود سودآور” را اعلام کرد و به آگاهی رساند که دکتر حمید پوران صاحب این کرسی و نیروی محرکه فعالیت‌ها و سخنرانی‌های مربوطه است. دکتر حسن حکیمیان از برگزاری ۶ جلسه در مورد مسائل محیط زیست در ایران در همین مرکز نیز خبر داد.
سپس فاطمه سودآور از سوی “بنیاد یادبود سودآور” و به عنوان پشتیبان این جلسات در سخنان کوتاهی به نقش مؤثر همگان در کند ساختن روند تخریب محیط زیست که به شدت آسیب‌پذیر است اشاره کرد و تأکید نمود: روند تخریب محیط زیست در ایران هم عوامل درونی و هم بیرونی دارد و ما مسئول هستیم و باید نقش سازنده ایفا کنیم. فاطمه سودآور برگزاری این سمینارها را در راستای به عهده گرفتن نقشی مهم در حفظ محیط زیست دانست.
دکتر کاوه مدنی ایران با وجود داشتن مدیریت پیشرفته تری نسبت به بیشتر کشورهای خاورمیانه مانند کشورهای دیگر، یک بحران جدی در آب را تجربه می کند. او مروری داشت بر وضعیت کنونی منابع آب در ایران در و سه دلیل عمده این بحران را چنین ارایه داد. ۱) رشد سریع جمعیت و توزیع نا متناسب جمعیتی و فضایی؛ ۲) بخش کشاورزی بشدت ناکارا، و ۳) سوء مدیریت و عطش برای توسعه.
آنگاه دکتر کاوه مدنی با اشاره به اینکه اگرچه ایران مدیریت پیشرفته‌تری نسبت به بیشتر کشورهای خاورمیانه در زمینه آب دارد ولی یک بحران جدی را در این زمینه تجربه می‌کند، به مرور وضعیت کنونی منابع آب در ایران پرداخت و سه دلیل عمده برای بحران آب برشمرد: ۱- رشد سریع جمعیت و توزیع نامتناسب جمعیت و فضای زیست؛ ۲- بخش کشاورزی به شدت ناکارآ؛ ۳- سوء مدیریت و عطش برای توسعه. وی در ادامه توضیح داد که سیستم سنتی و بومی آب‌رسانی و استفادۀ بهینه از منابع آبی به صورت قنات، به دنبال اصلاحات ارضی و تقسیم اراضی بین کشاورزان خرده‌پا که از توان مالی و امکانات حفظ و نگهداری آن برخوردار نبودند، باعث تضعیف و نابودی آن سیستم شد. و این در شرایطی بود که در بخش کشاورزی، سیستم کارای دیگری جایگزین آن نشد. امروزه کشاورزی ایران در حدود ۹۰ درصد منابع آبی ایران را می‌بلعد بدون آنکه نتایج لازم را برای تغذیه ایرانیان و ایجاد درآمد برای کشور فراهم کند. این در حالیست که بخش ناچیزی از آب، بسی کمتر از مصرف انسانی و شخصی، صرفِ فعالیت‌های صنعتی می‌شود که می‌تواند درآمد بیشتری برای کشور به وجود آورد. کاوه مدنی از واکنش‌های احساسی و مقطعی به این نگاه واقع‌بینانه به کشاورزی و حمایت‌های احساساتی از کشاورزی ناکارآی ایران انتقاد کرد و خواهان برخوردی علمی و درست با این مشکل شد. وی هم‌چنین به نبود فرهنگ استفاده درست از آب به ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران و ضرورت آموزش فرهنگ استفاده از آب اشاره کرد و گفت این شهر دو برابر سرانه متوسط مصرف آب را دارد.
دکتر کاوه مدنی در زمینه ارائه راه حل در مورد بحران آب اذعان کرد که ساختن فرهنگ و شروع مدیریت درست و منطقی به زمان طولانی نیاز دارد و نتایجی فوری در بر نخواهد داشت. او در عین ابراز خوشحالی از تخصیص بودجه- حداقل روی کاغذ – برای احیای دریاچۀ اورمیه، از حجم تمرکز روی این معضل خاص انتقاد کرد و خشک شدن دریاچۀ هامون و تالاب‌های ایران را نیز یادآور شد و تأکید کرد که این موارد پوشش لازم را در رسانه‌ها پیدا نمی‌کنند. وی درباره دریاچه اورمیه یاد آور شد که بارندگی‌های اخیر کمی به احیای دریاچه اورمیه کمک کرده ولی برخلاف عادت رایج ایرانیان، نباید از این موضوع خوشحال شد و اهمیت کارهای زیربنایی را به فراموشی سپرد. کاوه مدنی عین همین برخورد را دربارۀ زاینده‌رود و خوشحالی اصفهانی‌ها از احیای جزئی رودخانه شهرشان گوشزد نمود و از اینکه با چند بارندگی که مربوط به طبیعت است، اقدامات لازم و زیربنایی به آسانی فراموش می‌شوند، به شدت انتقاد کرد. راه حل کلی کاوه مدنی برای مقابله با بحران آب در کشور خشکی مانند ایران، از یک سو برخورد آگاهانه ایرانیان نسبت به آن و به طور کلی مسائل محیط زیست بود و از سوی دیگر برنامه‌ریزی برای اقدامات زیربنایی که با توجه به مناطق مختلف ایران، دربرگیرنده هم روش‌های سنتی و بومی و هم تکنولوژی نوین در این زمینه باشد.
