هرمز فرهت موسیقیدان، آهنگساز و استاد برجسته و سرشناس موسیقی در روز ١۶ اوت ۲۰۲۱ در شهر دوبلین ایرلند محل سال‌های طولانی زندگی‌اش از سال ۱۹۷۹ که در ایران انقلاب شد درگذشت.
پروفسور هرمز فرهت متولد ١٩۲٨ نخستین هنرمند ایرانی بود که موسیقی را در ایالات متحده و در «یوسیالای»، دانشگاه کالیفرنیا، آموخت. وی مدرک لیسانس را از این دانشگاه و فوق لیسانس را از «کالج میلز» دریافت کرد و همزمان تِز خود را با نظارت داریوس میو آهنگساز برجسته فرانسوی با خلق «سمفونی کنسرتانته» به پایان رساند و سپس مطالعات خود را درباره آهنگسازی ادامه داد.
موضوع دکترای پروفسور فرهت در دانشگاه کالیفرنیا مطالعه در مورد ساختار موسیقی سنتی ایران و تمرکز بر مفهوم «دستگاه» بود که در اواخر دهه پنجاه میلادی به دنبال پژوهش‌های میدانی در ایران و انجام مصاحبه با بزرگانی مانند حسین صبا (سنتور) و نصرالله زرین‌پنجه (سه‌تار) به پایان رساند. این تحقیق بعدها در سال ١٩٩۰ با عنوان «مفهوم دستگاه در موسیقی ایران» توسط انتشارات کمبریج منتشر شد و یکی از مهمترین منابع به زبان انگلیسی درباره موسیقی سنتی ایران به شمار می‌رود. این اثر با ترجمه مهدی پورمحمد در ایران نیز منتشر شده است. کتاب دیگر هرمز فرهت با عنوان Present Past (گذشته پایدار) نام دارد که نوعی اتوبیوگرافی است که حدود سه سال پیش به انگلیسی منتشر و به فارسی نیز ترجمه شده است.
پس از سال‌ها تدریس در «یوسیالای»، پروفسور فرهت در سال ١٩۶٨ مجددا برای یک تحقیق شش ماهه گسترده در زمینه «تعزیه» راهی ایران شد. در ایران برای انجام این پروژه تحقیقاتی از همکاری صمیمانه وزارت فرهنگ و هنر وقت و شخص مهرداد پهلبد برخوردار شد که فیلمبردار و صدابردار در اختیار وی گذاشت تا از اجراهای تعزیه در شهرهای مختلف ایران صدابرداری و فیلمبرداری کند.
پروفسور فرهت در این زمینه می‌گفت: «اگر حمل بر خودستایی نباشد علاقه به مطالعه در مورد تعزیه به عنوان نوعی از نمایش سنتی ایران را من در کشور زنده کرده‌ام.»
اما این اقامت موقتی به منظور تحقیق، تبدیل به یک اقامت و کار طولانی در ایران از سال‌های آخر دهه ۶٠ و سراسر دهه ٧٠ میلادی شد. پروفسور فرهت در دهه هفتاد میلادی به عنوان رئیس و استاد دپارتمان موسیقی دانشگاه تهران به خدمت پرداخت. در همین دوره سرپرستِ شورای موسیقی در تلویزیون ملی ایران نیز بود که در آن زمان سازمانی نوپا بود. پروفسور فرهت از این سال‌هایِ همکاری با تلویزیون و شخص رضا قطبی به عنوان مدیری مدبر، همواره به نیکی یاد می‌کرد که تاثیر مهمی بر زندگی او گذاشته بود.
https://kayhan.london/1399/08/09/%da%af%d9%81%d8%aa%da%af%d9%88-%d8%a8%d8%a7-%d9%be%d8%b1%d9%88%d9%81%d8%b3%d9%88%d8%b1-%d9%87%d8%b1%d9%85%d8%b2-%d9%81%d8%b1%d9%87%d8%aa-%d9%85%d9%88%d8%b3%db%8c%d9%82%db%8c-%d8%b2%d8%a8%d8%a7%d9%86
از سال ١٩٧٩ دکتر فرهت ساکن کشور ایرلند شد. وی از ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۵ ریاست دپارتمان موسیقی دانشگاه «ترینیتی» دوبلین را بر عهده داشت. پروفسور فرهت نخست به عنوان استاد مهمان در دانشگاه «کوئینز» بلفاست تدریس می‌کرد و سپس به کرسی استادی موسیقی و نیز ریاست دانشکده موسیقی در دانشگاه دوبلین، کالج ترینیتی، رسید. پروفسور فرهت اگرچه در سال ١٩٩۵ بازنشسته شد ولی به عنوان استاد ممتاز و عضو کالج ترینیتی سال‌ها به همکاری خود با این نهاد آموزشی ادامه داد.
پروفسور فرهت علاوه بر کالیفرنیا و تهران و دوبلین و بلفاست در دیگر دانشگاه‌های اروپا و آمریکا از جمله دو ترم (۱۹۷۲ و ۱۹۷۳) در دانشگاه‌هاروارد تدریس کرده است.
پروفسور فرهت مجموعه ارزشمند و قابل توجهی از قطعات موسیقی شامل سمفونی، کنسرتو، موسیقی مجلسی، آوازهای کُر، ترانه‌ها و موسیقی پیانو نوشته است. برخی از ساخته‌هایِ وی بطور گسترده در کشورهای مختلف از جمله ایالات متحده، بریتانیا، ایران، رومانی، فرانسه، لهستان، ایرلند و فیلیپین اجرا شده است. از آثار هرمز فرهت می‌توان از «راپسودی مازندرانی» (برای ارکستر)، «سه مینیاتور ایرانی» ( برای پیانو)، «کنسرتو کلارینت و ارکستر» و کوارتت زهی نام برد.
دکتر فرهت در زمینه آهنگسازی متن فیلم هم فعالیت داشته و با کارگردان‌هایی مانند فرخ غفاری، داریوش مهرجویی و ناصر تقوایی همکاری کرده است. از جمله این آثار می‌توان به موسیقی متن فیلم‌های «جنوب شهر» از فرخ غفاری، «گاو»، «پستچی»، «آقای هالو»، «دایره مینا» از داریوش مهرجویی و «آرامش در حضور دیگران» از ناصر تقوایی اشاره کرد.
همسر پروفسور هرمز فرهت بانو ماریا باقرامیان استاد فلسفه آمریکایی در دانشگاه دوبلین است. آنها دارای یک پسرهستند.
پرفسور فرهت از بزرگان موسیقی کلاسیک و ایرانی ست. نامش فراموش نخواهد شد!