آزاده کریمی- دکتر علی شریفی‌زارچی سرپرست مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات در نامه‌ای به سعید نمکی وزیر بهداشت در مورد افزایش مرگ‌و‌میر افرادی که واکسن زده‌اند هشدار داده است.
این گزارش حاکیست دو هفته پس از تزریق هر دو دوز واکسن کرونا از جمعیت حدود ۲ میلیون و ۷۰۰هزار نفری ۱۶هزار و ۷۸۴ نفر به کرونا مبتلا و بستری شده‌اند. نسبت افراد بستری شده با تزریق دو دوز واکسن به کل افراد واکسینه شده ۰/۰۰۶۱ بوده است.
به ازای هر یک میلیون نفر واکسینه‌شده، ۶هزار و ۱۰۴ نفر و به عبارتی به ازای هر ۱۰۰ نفر ۰/۶ نفر بستری شدند.
همچنین ۲ هزار و ۷۲ نفر دو هفته پس از دریافت دوز دوم واکسن فوت شدند که تست یکهزار و ۱۸۳ نفرشان مثبت بوده است. این بدان معناست که از هر یک میلیون نفر فرد واکسینه شده، ۷۵۳ نفر جان سپرده‌اند و درواقع از هر ۱۰۰ نفر حدود ۰/۷ نفر باوجود دریافت هر دو دوز واکسن فوت شدند.
این آمار نشان می‌دهد، ۱۱درصد افرادی که واکسن دریافت کرده‌اند، پس از بستری شدن جان خود را از دست دادند.
از بین دریافت کنندگان نوبت دوم واکسن که بستری شده‌اند، ۲ هزار و ۴۹۰ نفر جان باخته‌اند که تست کرونای یکهزار و ۴۱۱ نفرشان مثبت بوده است.
انتشار این آمار هولناک در حالیست که در سطح بین‌المللی احتمال تشدید بیماری و مرگ افراد دو هفته پس از دریافت نوبت دوم واکسن (Breakthrough Deaths) بسیار ناچیز است.
در گزارش وضعیت سرپرست مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات، احتمال مرگ در واکسینه شده‌های ایرانی بیش از ۷۵ برابر شاخص مربوطه در بعضی کشورها اعلام شده است.
این آمارها یکروز بعد واکنش منفی حمید سوری رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا را به دنبال داشته که آن را «غیرمعقول» و نیازمند «تحلیل تخصصی توسط کمیته علمی» دانسته است.
حمید سوری مرکز آمار و فناوری اطلاعات را فاقد مرجعیت در تحلیل آمار پزشکی خوانده و احتمال خطا در بررسی این آمار را جدی ارزیابی کرده است. او این آمار را «نتیجه‌گیری غیرعلمی و غیرتخصصی از یافته‌های خام» توصیف کرده و به ویژه در شرایط کنونی دارای اثرات مخرب در استقبال مردم از واکسیناسیون حداکثری دانسته است.
با دکتر نامدار بقایی یزدی میکروبیولوژیست و عضو هیئت هماهنگی اندیشکده پروژه ققنوس ایران درباره این گزارش تحلیلی از اثرات واکسیناسیون در ایران گفتگو کردیم.
-دکتر بقایی، گزارش سرپرست مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات از میزان بستری‌شدگان و جانباختگان کرونا نشان از مرگ ۱۰ برابری واکسینه‌شده‌ها در ایران نسبت به استاندارد جهانی دارد. اثرگذاری کم واکسن در ایران به چه دلیل است؟
-آمار و ارقام ارائه شده بسیار نگران‌کننده است و نشان می‌دهد آمارهای ایران با بسیاری از کشورهای دنیا متفاوت است. مثلا نشان می‌دهد از تقریبا ۲میلیون و ۷۵۰ هزار نفری که واکسن زدند، ۱۶هزار و ۷۸۰ نفر دو هفته پس از دریافت دوز دوم واکسن بستری شدند. نسبت افراد بستری شده با تزریق دو دوز واکسن به نسبت کل افراد واکسینه شده، بسیار اندک و ۰.۰۰۶۱ درصد بوده اما باز هم به نسبت جمعیت‌های دیگر دنیا بیشتر است. از هر یک میلیون نفر واکسینه‌شده در ایران حدود ۷۵۰ نفر فوت کردند. این رقم در دیگر کشورها در افرادی که دو دوز را دریافت کردند، حدود فقط ۱۰ نفر بوده و این یک اختلاف فاحش و بسیار بزرگ است.
-از تحلیل این آمارها به چه نتایجی می‌رسیم؟
-این آمار نشان می‌دهد اغلب کسانی‌که متاسفانه فوت شدند بین ۷۰ تا ۹۰ ساله بودند. همچنین فاصله‌ی تزریق بین دو دوز واکسن نیز در ایران بسیار متفاوت بوده؛ در مواردی فاصله‌ی استاندارد بین دریافت دوزها رعایت شده ولی در موارد بسیاری دوز دوم واکسن را با اختلاف زمان چندماهه تزریق کردند. در حالی که بطور مثال در انگلستان یک الگوی یکسان برای زمان تزریق دوز دوم تعیین شد که بر مبنای آن واکسیناسیون اجرا شد ولی در ایران این موضوع صادق نبوده و وضعیت باثبات و استانداردی در تزریق دوز دوم دیده نمی‌شود و از الگوی یکسانی برخوردار نیست.
-پس عدم رعایت فاصله استاندارد بین دریافت دو دوز واکسن می‌تواند یکی از عوامل باشد…
-بله، موضوع مهمتر اینکه آیا برای هر فرد، هر دو دوز واکسن از یک برند بوده یا نه؟! اگر دوز اول از «سینوفارم» بوده، آیا دوز دوم هم «سینوفارم» بوده یا «برکت»؟! استفاده از برندهای مختلف هم می‌تواند مشکل‌ساز باشد. البته اختلاف نظر در این مورد وجود دارد و عده‌ای معتقدند تشدیدکننده ایمنی خواهد بود ولی اکثریت بر این باورند که باید دوز اول و دوم واکسن از یک برند باشد. همچنین، متاسفانه می‌دانیم که متاسفانه در ایران بازار واکسن‌های تقلبی وجود دارد و افراد سودجو و فرصت‌طلبی پیدا شدند که به اسم واکسن، آب مقطر و آب نمک را در ویال‌های واکسن می‌ریزند و برای سود بردن دست به کار خلاف می‌زنند و جان مردم را به خطر می‌اندازند.
-عمده واکسن‌های موجود در ایران «سینوفارم» چین است. آیا ایمن‌سازی اندک واکسن در ایران به میزان اثرگذاری این واکسن مربوط نمی‌شود باتوجه به اینکه واردات واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی به ایران ممنوع شد؟
-این موضوع را نیز باید مد نظر قرار داد که اکثر واکسن‌های موجود در ایران «سینوفارم» و «سینوواک» از نظر اثرگذاری اختلاف چشمگیری با واکسن‌های معتبر جهانی دارند. مثلا به تازگی اعلام شده که واکسن‌های «فایزر» و «آسترازنکا» در برابر گونه دلتای ویروس نیز موثر بوده و جلوگیری کرده است.
قطره‌چکانی بودن واکسیناسیون در ایران نیز باعث شده که حتا اگر هر شهروندی دو دوز واکسن را نیز دریافت کند، باعث ایجاد مصونیت کامل نمی‌شود چراکه شاید توسط بسیاری از افراد مبتلا یا ناقل به کرونا احاطه شده باشد! در نتیجه امکان اینکه افراد به کرونا مبتلا شوند به مراتب بیشتر است. اما چون واکسن تزریق کردند و بدن یک مقدار مصونیت پیدا کرده، می‌تواند هنگام ابتلا از شدت بیماری بکاهد. اما در گروه سنی ۷۰ تا ۹۰ سال، شرایط متفاوت است و ممکن است به بیماری‌های دیگری مبتلا باشند، بیماری قند، قلبی و عروقی داشته باشند که دامن بزند به تشدید بیماری. یعنی اگر یک فرد ۸۰ ساله هر دو دوز را داشته باشد ولی بیماری قلبی داشته باشد، می‌تواند در معرض ابتلا به کرونا باشد و متاسفانه حتا در خطر مرگ قرار بگیرد.
روشن است که در ایران واکسیناسیون به صورت خیلی بدی اجرا شده و می‌دانیم ماه محرم است و بعد از این روزها، خدا می‌داند چه تاثیراتی روی افزایش شیوع و پخش شدن ویروس دارد. کلاف سردرگمی ایجاد شده و مدیریت نیز نشده. حتا در مورد واردات واکسن به ایران نیز شما شاهد ویدئوهایی هستید که مثلا ۳۰ میلیون دوز واکسن آمده ولی روی آن مهر ارسال به ونزوئلا زده‌اند. شهبانو فرح پهلوی ۱۵ میلیون دوز واکسن «اسپوتنیک» خریداری کرده بودند که برای ایران بفرستند ولی قبول نکردند و گفتند از اشخاص واکسن دریافت نمی‌کنند!
هیچ برنامه‌ای وجود ندارد که روزنه‌ی امیدی شود تا بگویید در آینده اندکی بهتر می‌شود. در تعطیلات تابستان و ماه محرم هم پروتکل‌ها رعایت نشده است.
-از ابتدای شیوع کرونا تا امروز ۲۷ میلیون و ۶۶۶ هزار و ۸۲ آزمایش تشخیص کووید۱۹ انجام شده، آیا این میزان اندک تست تشخیص در ایران نیز در این موضوع تأثیر نداشته؟
-تست‌های تشخیص کرونا نیز در ایران یک مسئله است. نتایج بررسی از ۸ هزار و ۵۵۲ نفر قربانی کرونا نشان داده که ۵ هزار و ۹۸ تست مثبت و ۲ هزار و ۱۵۶ نفر منفی داشتند و همچنین یکهزار و ۲۵۶ نفر اساسا تست کرونا نداشتند! سوال اینجاست که آیا این میزان منفی، کاذب بوده؟ مسئله این است که تست‌های تشخیص نیز باید از استاندارد لازم برخوردار باشند و تاریخ مصرف گذشته نباشند تا در تشخیص جمعیت مبتلایان به این تست‌ها بتوان اطمینان کرد.
-از دی‌ماه پارسال تا کنون کل واردات واکسن به ایران ۲۴ میلیون دوز بوده و امروز هم اعلام شده که ۲۱میلیون دوز تزریق شده. در یک کشور حدود ۸۳ میلیون نفری که کلا ۳ درصد جمعیت‌اش در بهترین حالت، دو دوز واکسن را زده‌اند، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که روند ابتلای افراد واکسینه‌شده همچنان ادامه پیدا کند؟
-مسلما ادامه پیدا می‌کند. فراموش نکنید که ما از گونه‌ی دلتای ویروس صحبت می‌کنیم. مطمئن باشید در کشور ما این ویروس در حال جهش است و در چند ماه آینده جهشی با یکی از حروف یونانی از ایران بیرون می‌آید! وقتی اکثریت جامعه را واکسینه نمی‌کنید، دارید بستری را فراهم می‌کنید برای جهش‌های جدید ویروس و به عبارت دیگر ویروس بیکار نمی‌نشیند. ویروس دلتا مسلما در ایران با هر انتقال بین انسان به انسان، امکان جهش پیدا می‌کند. ولی وقتی واکسیناسیون را درست اجرا کنید و حداقل ۵۰درصد جمعیت کشور را واکسن زده باشید، امکان انتقال و جهش ویروس کمتر می‌شود ولی خب در ایران چنین چیزی رخ نداده است. در یک جمعیت ۸۰ و چند میلیونی وقتی ۳درصدش واکسن زده‌اند، کاملا نشان‌دهنده این است که مسئولان و مقامات مسئول درست عمل نکرده‌اند. متاسفانه روند ابتلا بالاتر خواهد رفت و مراسم مذهبی ماه محرم و تعطیلات تابستانی هم خواه‌ناخواه به بیشتر شدن شیوع دامن می‌زند.
-دکتر بقایی، اگر در یک جمله بخواهید مدیریت ویروس کرونا را در این یکسال و هفت ماه در ایران توصیف کنید چه می‌گویید؟
-مدیریت بدون مدیریت! اسمش را اصلا مدیریت نمی‌شود گذاشت! وقتی چندین نفر غیرمتخصص خودشان را قاطی موضوع پزشکی می‌کنند، از رهبر رژیم که می‌گوید واکسن آمریکایی و انگلیسی نزنید و بعد با زبونی تمام جلوی دوربین می‌نشیند و می‌گوید مهمترین مسئله کشور الان کروناست. خب، آقا قبلا که واکسن تازه وارد بازار جهانی شده بود این حرف را می‌زدی! حالا این هزاران نفر که ظرف این مدت جان خودشان را از دست دادند، خون‌شان گردن کیست؟ خیلی راحت است برایتان که بگویید همه اینها شهید شدند! وقتی یک مسئول درست و کارآمد در مملکت نباشد، هر کسی یک چیزی می‌گوید و یک سازی برای خودش می‌زند. وزیر بهداشت یک چیزی می‌گوید، وزیر ستاد مقابله با کرونا یک چیزی می‌گوید. واکسن ایرانی، ایرانی- کوبایی که قرار بود ماه مرداد و شهریور بیاید، الان کجاست؟ آیا وجود دارد؟!
