فرد صابری – در خاورمیانه با خروج آمریکا و هم‌پیمانانش از افغانستان و شاید به زودی از عراق رژیم‌های دیکتاتور و شبه‌نظامیان تروریست می‌خواهند نفس راحت بکشند. تصوری در منطقه حاکم است که باور دارند بیشتر از دو قرن است که ابتدا بریتانیا و سپس آمریکا استخوانی در گلوی منطقه بودند. آنها مدام تکرار می‌کنند سرتاسر قرن بیستم و دو دهه آغازین قرن بیست و یکم برای خاورمیانه چیزی جز جنگ و خشونت و تکه‌پاره شدن کشورها در نقشه جغرافیا در بر نداشت. جنگ و نزاعی که حاصل زیاده‌طلبی‌های قدرت‌های بزرگ به ویژه در بخش نفت و انرژی در این منطقه بود.
حالا اما ورق برگشته است. با انقلاب اول انرژی و فناوری شکست هیدرولیک، آمریکا با دستیابی به نفت شیل از نفت خاورمیانه بی‌نیاز شد و اکنون با حرکت به سمت انرژی‌های فراگیر و پاک، اولویت‌های ژئوپولیتیک خود را دیگر نه در خاورمیانه که در منطقه هند و اقیانوس آرام می‌جوید.
چیزی که دانیل یرگین تاریخ‌نگار برجسته نفت در کتاب تازه خود به نام «نقشه جدید» که ۲۳ شهریور در نیویورک منتشر کرد، عمیقاً به این تغییرات ژئوپلیتیک در دنیای پس از نفت پرداخته است. او می‌گوید همانگونه که پس از جنگ جهانی اول در سرآغاز قرن بیستم نقشه جغرافیای جهان تغییر کرد، در قرن بیست و یکم نیز برای دنیا نقشه جغرافیای تازه‌ای رقم خواهد خورد.
جهان سال‌هاست که در انتظار تقابل استراژیک و ژئوپلیتیک چین و آمریکا بسر می‌برد. تقابلی که خواه ناخواه به وقوع می‌پیوندد اما به هر حال و به هر علت رهبران دو کشور آن را به عقب می‌انداخته‌اند.
روز پنجشنبه ۲۵ شهریور/ ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱ یک روز تاریخی دیگر برای جهان رقم خورد. در این روز به ناگاه رهبران سه کشور استرالیا، انگلستان و آمریکا بر صفحه تلویزیون‌های جهان ظاهر شدند و خبر از یک پیمان دفاع امنیتی و هسته‌ای سه جانبه دادند. بیانیه‌ای که جهان را لرزاند. چین در نخستین واکنش، استرالیا را به حمله اتمی تهدید کرد. روزنامه گلوبال تایمز ارگان انگلیسی زبان حزب کمونیست جمهوری خلق چین بی‌درنگ به این بیانیه واکنش نشان داد و با عریان‌ترین کلمات به این پیمان تاخت. پیمانی که حروف اختصاری تازه‌ای را به ادبیات سیاسی دنیا عرضه کرد. AUKUS حروف اختصاری این پیمان تازه است که به تعبیر پایگاه خبری پولیتیکو تازه‌ترین و زشت‌ترین حروف اختصاری برای آمریکاست.
پیمان سه‌جانبه امنیتی استرالیا، انگلستان و آمریکا در طی هجده ماه استرالیا را به هشت فروند زیردریایی هسته‌ای مجهز می‌کند و بعلاوه تکنولوژی‌های هوش مصنوعی، کوانتوم و امکانات دفاعی و امنیتی بسیاری را در اختیار استرالیا قرار می‌دهد.
به عبارت دیگر، آمریکا در حالی که از افغانستان، عربستان، عراق و سوریه یا خارج شده و یا در حال خارج شدن است، حالا در اقیانوس آرام و در برابر چین اردوی هسته‌ای و امنیتی زده است. اتفاقی که رویترز از آن به جنگ سرد جدید تعبیر کرده که ژئوپلیتیک جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
اردوکشی آمریکا به اقیانوس آرام، اروپا و به ویژه فرانسه را به شدت آزرده است. تا جایی که فرانسه آن را خنجری از پشت نامید و لودریان در مصاحبه با رادیو فرانسه آن را یک تصمیم وحشیانه، یکجانبه و غیرقابل پیش‌بینی خواند که یادآور کارهای ترامپ است. لودریان که نمی‌توانست عصبانیت خود را پنهان کند افزود: «من عصبانی و تلخ هستم. این کار بین متحدان انجام نمی‌شود.»
اما چرا فرانسه تا این حد عصبانی است؟ علت عصبانیت فرانسه در دو چیز است: نخست اینکه پیش از این قرار بود فرانسه در قالب یک پیمان ۴۰ میلیارد دلاری، زیردریایی‌های هسته‌ای به استرالیا بفروشد و حالا از یک قرارداد سودآور محروم شد. اما علت مهم دیگر این است که در نخستین پیمان بزرگ امنیتی فراآتلانتیک، نه فقط فرانسه بلکه اروپا نادیده گرفته شده. نادیده گرفته شدنی که جوزپ بورل در بیانیه‌ای که وال‌استریت ژورنال منتشر کرد، آن را دردناک نامید.
آنچه از اتفاق روز پنجشنبه در صحنه ژئوپلیتیک جهان دیده می‌شود این است که آمریکا در برابر پیشرفت‌های روزافزون چین تاب تحمل نداشته و سرانجام به صف‌آرایی نظامی آنهم در ماهیت هسته‌ای اقدام نموده است. پشت کردن آمریکا در این رویکرد تازه به متحدان خاورمیانه‌ای خود قابل فهم است؛ اما اینکه چرا در نخستین پیمان فراآتلانتیک، متحدان اروپایی خود و به ویژه فرانسه را نیز کنار زده، پرسشی است که آینده به آن پاسخ خواهد داد.
♦← انتشار مطالب دریافتی در «دیدگاه» و «تریبون آزاد» به معنی همکاری با کیهان لندن نیست.
نوشته خیلی دقیق و درست است. بسیاری از کشورهای پیشرفته غرب اروپا هنوز قوانین سوسیالیستی را دارند و با انجام هزینه های سنگین مالی انجام می دهند. مثلاً در فرانسه کارخانه های موفق تا بالای ۹۰٪ سود را مالیات باید بدهند (عدد از حافظه و تقریبی است) و یکی از دلایل مهاجرت سرمایه همین است. در انگلستان مارگارت تاچر تا حدودی این مسئله مالیات را حل کرد و بخش دولتی را کوچک تر کرد. شاید یکی از دلایل دور شدن از اروپا همین باشد.