خشم عمومی علیه وزیر میراث فرهنگی که دلواپس «کشاورزی» در پاسارگاد است! ضرغامی: حرف‌هایم تحریف شد!

گفته‌های عزت‌الله ضرغامی در حمایت از اجرای سیاست‌های «انقباضی» در حریم‌ میراث باستانی «تخت جمشید» برای حفر چاه و کشاورزی، خشم عمومی و انتقاد کارشناسان میراث فرهنگی و محیط‌ زیست را علیه وی برانگیخته است.

سخنان ابراهیم رئیسی «قاضی مرگ» و عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی و گردشگری در جریان سفر به استان فارس و بازدید از میراث تاریخی «تخت‌ جمشید» خشم عمومی را به دنبال داشته که همچنان نیز ادامه دارد.

رئیسی عضو «کمیته مرگ» و همدست در کُشتار هزاران زندانی سیاسی و اسیر در دهه شصت خورشیدی گفته است: «یک پیام بنای تخت‌ جمشید خطاب به ستمگران این است که ببینند سرنوشت کسانی که به مردم ظلم می‌کنند، چیست!»

ضرغامی: به دنبال حفر چاه کنار مقبره #کوروش نیستیم pic.twitter.com/ntNECuCQ4X

— انتخاب (@Entekhab_News) October 17, 2021

ضرغامی رئیس پیشین صدا‌وسیمای جمهوری اسلامی نیز از نگهداری سختگیرانه از حریم‌ آرامگاه کوروش بزرگ پادشاه هخامنشی انتقاد کرده و گفته بود: «همه جای استان برای ساخت‌وساز در بخش حریم‌ها دچار مشکل است، امروز مردم پاسارگاد به‌دلیل مقبره کوروش نمی‌توانند کشاورزی کنند، چاه بزنند، باید این مشکلات برطرف شود و قوانین حریم‌ها مقداری انقباض پیدا کند».

حالا امروز پس از موج گسترده‌ی واکنش‌های منفی ایرانیان که ضرغامی را فردی بی‌سواد و ناآگاه از تاریخ ایرانزمین دانسته‌اند، او در یک مصاحبه‌ عقب‌نشینی کرده و گفته است که منظورش این نبود که در مقبره کوروش چاه حفر کنند!

او گفت که حرف‌هایش «تحریف» شده و از سخنان «کارشناسی» وی برداشت اشتباه کرده‌اند و آگاهانه و ناآگاهانه تیتر زده‌اند. ضرغامی گفت که حفظ میراث فرهنگی را مد نظر دارد و اولویت آن نیز پاسارگاد است.

https://kayhan.london/1400/07/23/%d8%a7%d8%af%d8%b9%d8%a7%db%8c-%d8%b9%d8%ac%db%8c%d8%a8-%d9%88%d8%b2%db%8c%d8%b1-%d9%85%db%8c%d8%b1%d8%a7%d8%ab-%d9%81%d8%b1%d9%87%d9%86%da%af%db%8c-%d9%85%d8%b1%d8%af%d9%85-%d9%be%d8%a7

واکنش‌ها به نادیده‌گرفتن ارزش‌های تاریخی و میراث فرهنگی ایرانزمین و عدم آگاهی و فقدان دانش از وضعیت زیست‌ محیطی و آب در ایران، خشم فعالان میراث فرهنگی و محیط زیست را نیز برانگیخته که کشاورزی در دشت مرودشت و پاسارگاد ناممکن می‌دانند.

کارشناسان محیط‌ زیست می‌گویند، سفره‌های آب زیرزمینی دشت‌های مرودشت و پاسارگاد خشک شده و خطر فرونشست زمین بیش از همیشه میراث تخت جمشید و آرامگاه کوروش را به عنوان یک میراث جهانی تهدید می‌کند.

این کارشناسان گفته‌های ضرغامی را ناشی از عدم دانش و بی‌توجهی‌ او نسبت به مهمترین میراث باستانی ایران و همچنین فقدان دید و هوش لازم برای تقویت گردشگری بجای کشاورزی در این منطقه می‌دانند.

بهرام پارسایی نماینده سابق مردم شیراز مجلس شورای اسلامی به روزنامه «پیام ما» گفته است: «مستندات تاریخی گواه اقتدار تمدن پرافتخار ایران باستان، همراه با احترام به حقوق بشر و برابری اقوام و ادیان و زن و مرد است. اگر آقای رئیسی سندی درباره ظلم این تمدن کشف کرده‌اند، معرفی کنند و در غیر اینصورت از ایرانیانی که سخن اخیر ایشان را توهین به هویت ملی می‌دانند، عذرخواهی کنند.»

در این بین، تجاوز و تعرض به حریم پاسارگاد و آرامگاه کوروش بزرگ پادشاه هخامنشی همواره وجود داشته و بدون هیچ منع قانونی رخ داده که شامل ساخت‌ و ساز کارخانه‌ی «تُرشی‌» و «رُب»، دفن کُشته‌شدگان جنگ ایران و عراق و تکمیل آن با مقبره‌سازی در سال گذشته و نصب تیرهای چراغ‌ برق در حریم پاسارگاد بوده است. چنانکه اکنون حمایت صریح از این تجاوزها، این میراث جهانی را بیش از همیشه در معرض تُندبادهای تخریب با هجوم مجوزهای بیشتر کشاورزی قرار می‌دهد.

این در حالیست که برداشت‌های بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی برای کشت گندم، جو و حتا برنج در دشت پاسارگاد چنان گسترده بوده که سفره‌ها را خشک کرده و باعث فرونشست و شکاف زمین شده است. چنانکه به گفته‌ی علی بیت‌اللهی مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی، ایران رتبه‌ی چهارم دنیا در فرونشست زمین را دارد.

کوروش محمدخانی سرپرست تیم باستان‌شناسی ایران و فرانسه در پاسارگاد مشکل اساسی را انتخاب افراد غیرمتخصص در حوزه میراث فرهنگی دانسته و گفته است: «فرونشست زمین در این منطقه بسیار عیان است و البته در محدوده تخت جمشید و پاسارگاد هم شاهد این فرونشست هستیم. در قسمت غربی تخت‌جمشید و همچنین بین کعبه زرتشت و گوردخمه‌های هخامنشی و نقش برجسته ساسانی به وضوح شاهد فرونشست زمین هستیم.»

محمدخانی می‌گوید، برداشت از آب‌های زیرزمینی در عرصه و حریم آثار ثبت شده برای کشاورزی می‌تواند باعث شکست زمین و در نهایت تخریب این آثار شود که موجب خروج این آثار از یونسکوست که بازگشت به این فهرست تقریبا ناممکن و موجب عدم ثبت دیگر آثار نیز خواهد شد.

آنگونه که سرپرست تیم باستان‌شناسی ایران و فرانسه توضیح داده، رودخانه پلوار در سال ۸۶- ۸۷ و پس از ۸ هزار سال در جریان بودن، خشک‌شده و حالا دشت‌های تشنه‌ای باقی مانده‌اند که بجای کمک برای رفع عطش آنها می‌خواهند باز هم بیشتر جانشان را بگیرند.

به گفته‌ی او، در دشت پاسارگاد کشاورزان گندم می‌کارند، بعد از برداشت آتش می‌زنند و به سرعت ذرت می‌کارند و این روند دائم ادامه دارد و هیچ اجازه تنفسی به زمین داده نمی‌شود.

بر اساس گزارش‌ها، در تمام دشت پاسارگاد بجز منطقه شمال که در دهه ۹۰ به دنبال خشکسالی، امکان کشاورزی ندارد، سایر مناطق زیر کشت است و بخش بزرگی از آب رودخانه‌های جاری و فصلی نیز پس از ساخته شدن سد سیوند از بین رفته‌اند.

محمدخانی می‌گوید: «برای حل این مشکل و حفظ آثاری که فقط متعلق به ما نیست و به کل جهان تعلق دارد، دولت باید زمین‌های اطراف را خریداری کند و اجازه ساخت و ساز و کشاورزی در عرصه و حریم آثار باستانی داده نشود.»

این باستان‌شناس از اظهارات بیجای ضرغامی نیز انتقاد کرده و گفته است: اگر وزیر هم چنین نظری درباره کشاورزی در حریم اثری جهانی و در دشتی تشنه دارد، کارشناسان و مشاوران او باید نسبت به این تخریب‌ها و صحبت‌های انجام گرفته هشدار دهند و این نکته را گوشزد کنند که وزارت میراث‌فرهنگی، متولی و مسئول نگهداری و حفاظت از آثار باستانی و تاریخی است نه چیز دیگر. چرا که در اثر این بی‌توجهی‌ها ممکن است این اثر به فهرست آثار در معرض خطر یونسکو اضافه شود و در نهایت هم برای ثبت آثار دیگر، ایران را لایق ندانند».

تا همینجا نیز استان فارس به اندازه‌ی ۱۶ استان کشور چاه آب دارد و حمیدرضا دهقانی مدیر‌عامل شرکت آب منطقه‌ای استان فارس در سال ۱۳۹۸ گفته بود، سالانه ۶ میلیارد و ۱۶۷ میلیون مترمکعب از آب‌های زیرزمینی استان فارس را چاه‌ حفر می‌شود!

کرامت‌الله کریمی معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌‎ای استان فارس، پارس گفته بود: شمار چاه‌های غیرمجاز در این استان بالغ بر «۱۸ هزار حلقه» است که زنگ خطر جدی برای آینده آبادانی فارس را به صدار در آورده است.

او گفته بود: «شهرستان‌های مرودشت، شیراز و داراب بیشترین تعداد چاه‌های غیرمجاز را دارند.»

رسول حاجی‌ باقری فعال محیط زیست و از اعضای انجمن نجات‌ بختگان سخنان ضرغامی را باعث نابودی محیط‌ زیست خوانده و گفته است: «برخوردهایی از این دست نه تنها باعث نابودی میراث‌فرهنگی کشور می‌شوند بلکه محیط زیست را هم از بین خواهند برد. دشت پاسارگاد از دشت‌های خشک و بی‌آب است و فشار بیشتر برای برداشت آب باعث می‌شود تا همین حقابه ناچیز تالاب بختگان هم دیگر به تالاب اختصاص پیدا نکند.»

او اظهارات وزیر را «بسیار عجیب» می‌خواند و ادامه می‌دهد: «این حرف‌ها نشان از ناآگاهی از وضع موجود است. بهتر است به جای کشاورزی در منطقه‌ای که ظرفیتش را ندارد، به فکر افزایش گردشگر باشند. این منطقه از نظر میراث‌فرهنگی و باستانی آنچنان غنی است که مردم آنجا می‌توانند با استفاده از همین ظرفیت، معیشت خوبی داشته باشند. اما همچنان تاکید بر کشاورزی است. از سال ۹۸ هم که با تصویب یک قانون اشتباه، به چاه‌های غیرمجاز بلاتکلیف مجوز دادند، وضعیت بدتر از گذشته شد.»

او به فرونشست زمین در نقش رستم اشاره می‌کند و اینکه این وضعیت در کنار آثار باستانی تا چه میزان شکننده است و تاکید می‌کند که اگر جلوی تصمیمات غیرکارشناسی و نادرست گرفته نشود، وضعیت در آینده اسفبارتر از حالا می‌شود و آن وقت دیگر زمانی هم برای جبران وجود ندارد.