معاون سازمان حفاظت محیط زیست از کمتوجهی به کنترل آلایندهها در خلیج فارس و دریای عمان انتقاد کرده و گفته است در مناطق ویژه باید کشتیها با سوختی با میزان گوگرد مشخص وارد شوند ولی ما اجازه میدهیم شناورها با هر سوختی وارد دریاها شوند.
احمدرضا لاهیجانزاده معاون سازمان حفاظت محیط زیست از کمتوجهی به کنترل آلایندهها در خلیج فارس و دریای عمان انتقاد کرد که با وجود قرار داشتن آنها در فهرست «۱۰ منطقه دریایی ویژه دنیا» همچنان ادامه دارد.
مناطق دریای ویژه از سال ۱۹۷۶ در محیطهای آبی دنیا تعریف شده که به گفتهی لاهیجانزاده، «معمولا یک یا چند کشور را در بر میگیرد که در خلیج فارس و دریای عمان ۸ تا ۹ کشور را شامل میشود و این کشورها باید به این مناطق ویژه دریایی توجه خاصی داشته باشند.»
به گفتهی معاون سازمان حفاظت محیط زیست اما «سختگیریهای محیط زیستی در این دو محیط آبی کشور اجرایی نمیشود.»
لاهیجانزاده سختگیریها برای حفاظت از دریای بالتیک، سیاه و مدیترانه را با وضعیت خلیج فارس و دریای عمان مقایسه کرد و گفت که در خلیج فارس و دریای عمان «این سختگیریها وجود ندارد، به گونهای که در مناطق ویژه باید کشتیها با سوختی با میزان گوگرد مشخص وارد شوند ولی ما اجازه میدهیم شناورها با هر سوختی وارد محیطهای آبی شوند.»
او اضافه کرد: «کشورهای منطقه آنطور که باید به اهمیت این دو پهنه آبی نپرداختهاند، مثلا یکی از این سختگیریها تخلیه آب توازن کشتیها قبل از رسیدن به بنادر است که باید با جدیت دنبال شود و یا اینکه کشتیها حتما تصفیهخانه داشته باشند تا تخلیه آب توازنشان گونههای مهاجم و غیربومی از آبهای دیگر وارد آبهای سرزمینی ما نشود.»
علاوه بر این، تبعات آلودگی سکوهای نفتی، قاچاق سوخت بنزین و گازوییل و تخلیه فاضلاب، از مدتها پیش اکوسیستم خلیج فارس و دریای عمان را تحت تاثیر قرار داده است.
در این بین، نتایج پژوهشهای میدانی ۲۰ روزه یک گروه تحقیقاتی در خلیج فارس و دریای عمان نشان میدهد توفان شاهین از سوی اقیانوس هند، اکوسیستم خلیج فارس را مختل کرده است. چنانکه دمای عمق آب را افزایش و دمای سطح آب را کاهش داده و میزان اکسیژن سطوح پایین را نیز افزایش داده است.
این گروه ۱۴ نفره متشکل از پژوهشگران و نمایندگان دانشگاههای «شهید بهشتی» (دانشگاه ملی ایران) و «علوم و فنون دریایی خرمشهر» با شماری از ناظران سازمان حفاظت محیط زیست سفر ۲۷ روزهای همزمان با توفان حارهای شاهین برای انجام تحقیقات میدانی در ۶۷ نقطه در محدوده آبهای ایرانی خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان به انجام رساندند.
این سفر با یک کاوشگر ۵۵۵ تُنی و طول ۵۰ متر صورت گرفت. این پژوهشها قرار است در یک دوره یکساله و سپس پنجساله ادامه پیدا کند که شرایط حاکم بر خلیج فارس و دریای عمان در حوزههای فیزیک و شیمی دریا، آلودگی دریا، زیستشناسی دریا، زمین شناسی دریا، علوم جوّی و سنجش از دور ماهوارهای را بررسی میکند.
آنگونه که ابوالفضل صالح مدیر علمی گشت تحقیقاتی اقیانوسشناسی توضیح داده، «قبل از توفان دمای سطحی آب از بندرعباس تا چابهار ۳۲ درجه سانتیگراد بوده است که بعد از توفان اختلاطی در آب ایجاد شد، به گونهای که دمای سطحی، کاهش و دمای عمق آب افزایش یافت. علاوه بر آن میزان اکسیژن در لایههای پایینی آب بعد از توفان افزایش یافت.»
به گفتهی او، «بخشی از تحقیقات ما مربوط به میزان شوری و دما بوده است که بر اساس نتایج به دست آمده از دهانه اروند تا چابهار بیشترین دما ۳۵ درجه و کمترین آن ۱۸ درجه بوده است.»
بهروز ابطحی رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی و علوم جوّی گفت که «ایران با داشتن ۶هزار کیلومتر خط ساحلی در دریای خزر، خلیج فارس، دریای عمان و جزایر ایرانی از نظر دسترسی به خطوط ساحلی جزو یک چهارم اول کشورهای جهان است» اما «به نسبت این مهم بودن اطلاعات ما از محیطهای دریایی کم است.»
به گفته ابطحی، آمریکا و آلمان و ژاپن به ترتیب کشورهایی هستند که بیشترین اطلاعات را از حوضههای دریایی و اقیانوسی دارند و مدام دادهبرداری میکنند و تا کنون منبع عظیمی از دادههای اقیانوسی را جمعآوری کردهاند.