تهران آلوده‌ترین روزهای خود در سال ۱۴۰۰ را پشت سر می‌گذارد و به گفته کارشناسان، این میزان آلایندگی در این استان تا کنون سابقه نداشته است. رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت اخطار داده که تهران وارد شرایط اضطرار شده است.
هوای شهرهای مشهد، قم و تبریز امروز سه‌شنبه دوم آذرماه ۱۴۰۰ به ترتیب با شاخص‌های ۱۰۲، ۱۰۳ و ۱۳۵ در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس و هوای کرج با شاخص ۱۵۹ ناسالم برای تمام گروه‌ها بود.
در این میان آلودگی هوای پایتخت چند روز ادامه داشته و بر اساس اعلام اداره کل هواشناسی استان، از فردا چهارشنبه، تا روز شنبه نیز آلودگی افزایش می‌یابد.
ناصر امانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران روز سه‌شنبه دوم آذرماه ۱۴۰۰ گفته که «تردد و تنفس مردم دچار اختلال شده است. جای تاسف است که می‌بینیم برخی خودروهای شهرداری تهران عامل آلودگی هوا هستند هرچند مجبوریم؛ چراکه اتوبوس‌های فرسوده باید به مردم خدمت ارائه کنند.»
اظهارات این عضو شورای شهر تهران درباه نقش خودروها در آلودگی هواس در حالیست که سهم صنایع و نیروگاه‌هایی که در زمستان مازوت استفاده می‌کنند، بسیار بالاست.
محمدرضا محبوب‌فر عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران نخستین دلیل آلودگی هوای تهران را سوزاندن مازوت می‌داند: «با وجود اینکه قانون هوای پاک، استفاده از مازوت را برای صنایع ممنوع کرده، از ۱۵ شهریور ابلاغیه‌ای برای صنایع صادر شد و صنایع شروع به سوزاندن مازوت کردند. نیروگاه‌ها، سیمانی‌ها و صنایع فلزی در حال حاصر مهم‌ترین مصرف‌کنندگان مازوت و مقصر اصلی آلودگی تهران هستند.»
محمدرضا محبوب‌فر با بیان اینکه «نیروگاه‌ها، سیمانی‌ها و صنایع فلزی در حال حاصر مهم‌ترین مصرف‌کنندگان مازوت و مقصر اصلی آلودگی تهران هستند» گفته که «۸۰ درصد آلودگی تهران به دلیل استفاده از مازوت است. خشکسالی یکی دیگر از دلایل آلودگی هواست و سالانه ۴۰ تا ۵۰ هزار مرگ زودرس به دلیل آلودگی هوا در کشور اتفاق می‌افتد.»
به گزارش روابط عمومی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، دیروز اول آذرماه شاخص کیفیت هوا برای آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در اکثر ایستگاه‌های شهر تهران در محدوده ناسالم قرار دارد که بروز این شرایط به دنبال تداوم شرایط پایدار جوی و کاهش محسوس سرعت باد از چند روز گذشته رخ داده است.
با وجود بارش باران در صبح روز دوشنبه اول آذرماه شاخص کیفیت هوا تا حوالی ظهر در شرایط ناسالم قرار گرفت. بر اساس آخرین آمار شرکت کنترل کیفیت هوای تهران وضعیت ۱۹ ایستگاه کیفیت هوای پایتخت قرمز است.
سازمان هواشناسی در این شرایط جوی خواستار امتناع از رفت و آمدهای غیر ضروری به مراکز شهرها برای افراد سالمند و خردسال و به‌ویژه افراد با سابقه بیماری و ریوی شد و توصیه کرد از فعالیت‌های ورزشی در سطح شهر خودداری شود.
این سازمان همچنین خواستار آن شد که تا حد امکان عدم فعالیت فیزیکی و ورزشی در فضای باز و مدیریت سوخت و زمان فعالیت واحدهای صنعتی در سطح و حومه کلان شهرها در دستور کار قرار گیرد.
علی عبدی معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران نیز گفته بود که به دلیل آلودگی شدید هوای تهران روزهای یکشنبه و دوشنبه، آخر آبان و اول آذر، حدود ۱۰۰ واحد شن و ماسه و حدود ۲۰۰ واحد تولید بتن که در اطراف تهران فعال هستند تعطیل شدند.
از سوی دیگر روزنامه همشهری صبح امروز سه‌شنبه دوم آذر ۱۴۰۰ گزارش داده با وجود آلودگی شدید هوا، برخی ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ دیروز یا خاموش بودند یا اطلاعات غلط به شهروندان اعلام کردند. در تهران شاخص ۲۴ ساعته روی عدد ۱۵۰ ماند؛ درحالی‌که ۷ ایستگاه از ۲۰ ایستگاه شرکت کنترل کیفیت هوا تعطیل بودند!
در این گزارش به مبهم بودن آمار و اعداد ارائه شده درباره آلودگی هوا اشاره شده و آمده که «شاخص کیفیت هوا یک عدد است، اما برای داشتن یک آمار دقیق باید تمام ایستگاه‌ها فعال باشند.»
محمد درویش فعال محیط‌زیست و رئیس کرسی سلامت اجتماعی کمیته محیط زیست یونسکو در ایران با تأیید این موضوع گفته که «موضوع خاموش بودن ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا مشکل امروز نیست و مسبوق به سابقه است که منجر به اعلام آمار غیر دقیق شاخص آلودگی هوا می‌شود.»
محمد درویش افزوده «دیروز که آمار شاخص آلودگی هوای روزانه اعلام شد، آلودگی هوای شهر اردکان ۱۷۲ بود. می‌دانید که این شهر کمتر از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت دارد و در عین حال عدد شاخص روزانه کلانشهر اصفهان نیز با وجود همه ترددهای آلاینده و صنایع سنگین اطراف، ۱۷۲ اعلام شد! این موارد نشان‌دهنده غیردقیق بودن آمار آلودگی هوا و بیانگر آن است که به ظرفیت زیستی در چیدمان توسعه توجه نشده و حالا شاهد چنین وضعیت نگران‌کننده‌ای هستیم.»
امسال اولین روزی که شاخص کیفیت هوا از محدوده ناسالم فراتر رفت، ۱۸ تیرماه بود که شاخص ۱۶۲ برای آلاینده ازن ثبت شد.
همزمان با اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران از آلوده‌ترین روز تهران در سال ۱۴۰۰ یعنی اول آذر، مدارس نیز بازگشایی شدند. در حالی که پیش از کرونا در چنین روزهایی مدارس تعطیل می‌شدند!
حسن محمدی معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران درباره بازگشایی مدارس گفت بود: «مفهوم دریافت مجوز بازگشایی این نیست که لزوماً قرار است همه مدارس کلاس حضوری برگزار کنند، بلکه معنای این مجوز این است که هر مدرسه لازم است مجوزی دریافت کند تا فرایند آموزش دانش آموزانش مشخص شود.»
این در حالیست که اداره کل هواشناسی استان تهران نسبت به انباشت آلاینده‌های جوی و آلودگی هوا از فردا چهارشنبه سوم آذرماه هشدار داده است. اداره کل هواشناسی استان تهران با صدور هشدار زردرنگ با اشاره به پایداری هوا و سکون نسبی جو، اعلام کرده که عصر چهارشنبه سوم آذرماه تا شنبه ششم آذرماه انباشت آلاینده‌های جوی به‌ویژه ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در نواحی پرتردد و صنعتی استان تهران پیش‌بینی می‌شود.
عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با اشاره به شرایط آلودگی هوا در کشور و بویژه تهران، با استناد به قانون هوای پاک گفته که «اگر غلظت آلاینده‌های هوا از یک حدی بیشتر شود باید تعطیلی‌هایی انجام شود و کاهش ساعات کار ادارات را داشته باشیم و گلایه ما از کمیته کاهش آلودگی هوا و کمیته اضطرار شهر تهران این است که طبق دستورالعمل اقدام نمی‌کنند.»
عباس شاهسونی گفته که «در تهران بطور میانگین در سال ۱۳۹۹ تعداد ۳۷۵۱ مرگ منتسب به مواجهه با ذرات معلق رخ داده است و همه اهالی شهر تهران هم تحت تاثیر آلودگی هوا بوده‌اند.»
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت افزوده است: «مطالعات متعددی در دنیا انجام شده است که ارتباط بین مواجهه با آلودگی هوا و ابتلا به کرونا و مرگ ناشی از کرونا را اثبات کرده‌اند. در مطالعه‌ای که ما در تهران، تبریز و مشهد انجام داده‌ایم هم این ارتباط وجود داشت.»
او درباره پیشنهادات وزارت بهداشت به دستگاه‌های مسئول نظیر شهرداری و سازمان محیط زیست گفته که «معضل آلودگی هوا هر سال تکرار می‌شود. پیشنهاد مشخص ما اجرای قانون پاک و قوانین مرتبط با آن است. تا زمانی که قانون هوای پاک اجرا نشود عملا هیچ اتفاق مثبتی رخ نمی‌دهد.»
به گفته رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت «باید اولویت‌ها مشخص باشد و طبق این اولویت‌ها اقدامات لازم صورت گیرد. اولویت ما اکنون بحث خودروهای دیزلی، موتورسیکلت‌ها و منابع متحرک هستند که نیازمند اقدام عاجل است. سازمان محیط زیست باید نظارت دقیق‌تری داشته باشد و دستگاه‌ها را برای اجرای وظایف به خط کند.»
