اعتراضات به مدیریت ناکارآمد منابع آب کشور و اجرای پروژههای انتقال آب پس از استانهای اصفهان، خوزستان و چهارمحال و بختیاری به استان کرمان کشیده شده است. شهروندان در جنوب کرمان با برپا کردن چادر جلوی ورودی تونل انتقال آب کرمان دست به تجمع اعتراضی زدند.
مردم در استان کرمان از روز دوشنبه پانزدهم آذر تجمعاتی در اعتراض به انتقال آب سرشاخههایی هلیلرود برگزار کردهاند. شهروندان از صبح تا بعد از ظهر با بر پا کردن چادر مقابل ورودی کارگاه تونل انتقال آب تلاش میکنند از حفر تونل برای انتقال آب جلوگیری کنند.
سالهاست پروژههای غیرکارشناسی انتقال آب از سرچشمهها و رودخانههای مختلف و همچنین پروژههای سدسازی پولساز و مخرب سبب تحمیل خشکسالی و بحران تأمین آب در چند استان ایران شده است. اکنون در حالی پروژه انتقال آب هلیلرود آغاز شده که مردم معترض به این پروژه میگویند کارشناسی لازم زیست محیطی برای انجام آن صورت نگرفته و مجوزهای لازم را ندارد.
فرود رفعتی فعال محیط زیست نیز به خبرگزاری ایلنا گفته است: «بر اساس اطلاعات به دست آمده، پروژه انتقال آب هیچگونه مجوزی از کمیته ارزیابی سازمان محیط زیست کشور ندارد و مستندات آنهم به زودی در اختیار کمپین هلیل و جازموریان قرار میگیرد که به آگاهی دوستداران ایرانزمین خواهد رسید.»
شرکت پیمانکار مجری تونل انتقال آب میگوید همه مجوزهای لازم برای حفاری این تونل را در دست دارد و حفاری را ادامه خواهد داد.
مردم در کنار تجمعاتی که در اعتراض به انجام این پروژه انجام دادهاند، با امضای طوماری از دادستان کرمان خواستهاند تا مجوز مورد ادعای آب منطقه ای را مطالبه کند. همچنین رونوشت این درخواست را به نمایندگان مناطق مربوطه تحویل دادند.
پروژه انتقال آب هلیلرود به یکی از دغدغههای کشاورزان در جنوب استان کرمان تبدیل شده است. استان کرمان یکی از استانهای خشک ایران است که از جمله استانهای رکورددار در زمینه فرونشست زمین نیز هست. در سالهای گذشته کاهش بارش باران در این استان کویری مشکلات زیادی برای بخش کشاورزی استان ایجاد کرده. در این میان برنامه مقامات جمهوری اسلامی برای اجرای انتقال آب هلیلرود نگرانیهای کشاورزان را دو چندان کرده است.
هلیلرود بزرگترین رود در جنوب شرق ایران است که از بلندیهای کوه شاه در رابُر استان کرمان سرچشمه گرفته و به تالاب جازموریان میریزد. سد جیرفت، سد بافت و سد رابُر بر سرشاخههای این رودخانه بسته شدهاند.
از سال ۹۳ پروژه انتقال آب به کرمان از سد صفارود در شهرستان رابر و در فاصله ۱۸۰ کیلومتری جنوب غرب مرکز استان آغاز شد و به همین منظور تونلی به طول ۳۸ کیلومتر در حال احداث است تا ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب را به شهر کرمان و مناطق تابعه انتقال دهد.
در حالی که مدت اجرای این طرح پنج سال پیشبینی شده بود، اما از اواسط سال ۹۷، عملیات اجرایی تونل انتقال آب از سد صفارود شهرستان رابر به شهر کرمان با پیشرفت فیزیکی ۷۰ درصد، با حکم قضایی تعطیل شد و بنا به گفته محمد جواد فدایی استاندار وقت کرمان، ادامه این پروژه به انجام فعالیتهای کارشناسی از سوی کارشناسان رسمی دادگستری منوط شد.
مخالفتها با این پروژه به دلیل خسارتهای زیست محیطی و تهدید برای کشاورزی منطقه از مدتها پیش آغاز شده و حالا چند روز پس از اعتراضات گسترده مردمی در دو استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری، بار دیگر کشاورزان و مردم جنوب کرمان خواستار توقف پروژه شدهاند.
خبرگزاری ایرنا یک سال پیش گزارش داده بود که «منتقدان میگویند، پروژه انتقال آب از سد صفارود شهرستان رابُر به کرمان علاوه بر خسارت به سرشاخههای رودخانه دائمی هلیلرود، تالاب جازموریان، محیط طبیعی، جانوری و حتی انسانی، به تمامی شهرستانهای جنوبی استان کرمان خسارتهای جبرانناپذیری وارد میکند.»
در این گزارش تأکید شده بود که انتقال آب از سد صفارود زنگ خطر جدی برای تامین آب کشاورزی در جنوب کرمان است و مردم خواستار توقف طرح و تضمین حقابه برای منطقه هستند و این در حالیست که برای اجرای این طرح حدود ۱۰۰ میلیارد تومان تا کنون هزینه شده و پیمانکار این پروژه مطالبه دارد و همین مسائل ادامه وضعیت فعلی را دشوار کرده است.
فرود رفعتی فعال محیط زیست پیش از این درباره پروژه انتقال آب هلیلرود گفته بود که «سد صفارود یا شهیدان امیر تیموری روی سرشاخههای هلیلرود ساخته شده و این سد برخلاف سدهایی که برای حقابه زیست محیطی که در پاییندست رها میکنند حتی یک خروجی هم ندارد. سد صفارود فقط برای برای جمعآوری آب احداث شده و حتی یک قطره از آب این سد به پاییندست خارج نمیشود. قرار است تمام آب سد انباشته و از طریق پمپاژ وارد تونلی با طول ۳۸ کیلومتر برای انتقال به شمال استان کرمان وارد شود.»
این فعال محیط زیست افزوده که «این پروژه انتقال آب اگر به شمال استان کرمان شکل بگیرد برای مصارف صنایع و مناطق گردشگری هفتباغ در بین کرمان و ماهان است. پروژههای انبوهسازیهای چندین هزار قطعهای زمینهایی در کرمان نیز برای آینده پیشبینی کردهاند که یا به صورت رایگان و یا به صورت خیلی ارزان از منابع طبیعی خریداری میکنند که شهرکسازی کنند. درواقع با این کارشان میخواهند یک نوع حاشیهنشینی و شهرکسازی را در کرمان ایجاد کنند که از ساختار و زیرساختهای توسعهای لازم که کمترین آن آب است برخوردار نیست. این شهرکسازی به قیمت از بین رفتن جازموریان و هفت شهرستان جنوبی کرمان از جمله جیرفت، قلعه گنج، رودبارجنوب، منوجان، فاریاب، کهنوج و عنبرآباد و همچنین دلگان در استان سیستان و بلوچستان که آنجا هم نصفی از جازموریان در حوزه سیستان و بلوچستان قرار دارد، تمام میشود.»