کانادا، سوئد، اوکراین و بریتانیا پنجشنبه ۱۶ دسامبر (۱۵ آذرماه) اعلام کردند جمهوری اسلامی ایران تا ۵ ژانویه (۱۵ دی‌ماه) فرصت دارد به درخواست‌ها برای «تاوان» و «جبران خسارات» به خانوادههای جانباختگان هواپیمای اوکراینی که توسط موشک‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سقوط کرد، پاسخ دهد وگرنه گروه هماهنگی باید بطور جدی اقدامات دیگری را برای حل این موضوع در چارچوب قوانین بین‌المللی بررسی کند.
شماری از رسانه‌ها و همچنین تعدادی از خانوادههای قربانیان این جنایت استنباط کرده‌اند که منظور در این بیانیه «ارجاع پرونده به محاکم بین‌المللی» است.
به گزارش خبرگزاری «رویترز» این چهار کشور در قالب «گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی برای قربانیان هواپیمای سرنگون شده اوکراینی» ۲۰ روز به مقامات تهران مهلت داده‌اند تا نسبت به درخواست‌های آنها اقدام کند. آنها همزمان تأکید کردند که جمهوری اسلامی ایران «هیچ علاقه‌ای به پایبندی به تعهدات حقوقی بین‌المللی از خود نشان نداده و صبر آنها را لبریز کرده است.»
خبرگزاری «فرانس ۲۴» نیز گزارش داد این گروه که رهبری آنها را کانادا به عهده دارد پیشتر نیز از تهران خواسته بود حداکثر تا ماه نوامبر برای جبران خسارت‌ها مذاکره کند، اما پاسخی دریافت نکرد. اکنون آنها در بیانیه‌‌ای توضیح داده‌اند «ما درخواست دیگری را ارائه کرده و از ایران دعوت کردیم تا در مورد موضوعات مربوط به ادعای ما و درخواست‌های ما برای جبران خسارات سرنگونی پرواز PS752 گفتگو کنیم.»
https://kayhan.london/1398/10/18/%D9%81%D8%A7%D8%AC%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%9B-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7
این گروه در بخش دیگری از بیانیه اشاره می‌کند که «در همبستگی با خانوادههای قربانیان ثابت قدم بوده و در هدفش برای پاسخگو کردن جمهوری اسلامی ایران در زمینه اقدامات و کوتاهی مقامات نظامی و غیرنظامی که باعث مرگ ۱۷۶ بیگناه شدند متحد است.»
https://kayhan.london/1398/10/18/%d9%81%d8%a7%d8%ac%d8%b9%d9%87%e2%80%8c%db%8c-%d9%87%d9%88%d8%a7%d9%be%db%8c%d9%85%d8%a7%db%8c-%d8%a7%d9%88%da%a9%d8%b1%d8%a7%db%8c%d9%86%db%8c%d8%9b-%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%d8%a7
نزدیک به دو سال از سرنگونی هواپیمای اوکراینی با موشک‌های نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌گذرد و خانوادههای قربانیان این پرواز معتقدند رژیم ایران تمایلی به مذاکره برای رسیدگی به ابعاد مختلف این جنایت فجیع و بی‌سابقه ندارد.
در واکنش به بی‌مسئولیتی تبهکارانه‌ی جمهوری اسلامی، حامد اسماعیلیون که همسر و فرزندش جان خود را در این فاجعه از دست داده‌اند، در توییتی با کنایه به نمایش مضحکی که دستگاه‌های تبلیغاتی رژیم با به اصطلاح فیلم دوربین مداربسته علیه گوهر عشقی به راه انداخته‌اند (مادر ستار بهشتی کارگر وبلاگنویس که جان خود را زیر شکنجه در زندان از دست داد)، خطاب به مقامات رژیم ایران می‌نویسد «شما که در هر کوی و برزن دوربین دارید فیلم دوربین‌های فرودگاه کثافت‌تان را منتشر کنید. نشان بدهید از ساعت ۵:۱۵ تا :۶:۱۲ در صبح هجدهم دی‌ماه با هواپیمای مسافربری چه کرده‌اید. برای ما که مدت‌هاست وقت‌تان سرآمده اما تا ارجاع این پرونده به ایکائو بیست روز فرصت دارید.»
شما که در هر کوی و برزن دوربین دارید فیلم دوربین‌های فرودگاه کثافت‌تان را منتشر کنید. نشان بدهید از ساعت ۵:۱۵ تا ۶:۱۲ در صبح هجدهم دی‌ماه با هواپیمای مسافربری چه کرده‌اید.
برای ما که مدت‌هاست وقت‌تان سرآمده اما تا ارجاع این پرونده به ایکائو بیست روز فرصت دارید.#دادخواهی— Hamed Esmaeilion (@esmaeilion) December 17, 2021
در بیانیه «گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی برای قربانیان هواپیمای سرنگون شده اوکراینی» اشاره نشده که منظور از ارجاع پرونده به محاکم بین‌المللی کدام دادگاه‌ها یا مراجع قانونی است اما اسماعیلیون به ایکائو (سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری) اشاره می‌کند. سازمانی که پیش از اینهم به بهانه وظایف و مسئولیت‌های خود در مقابل این جنایت بزرگ سکوت کرده است.
بهانه مسئولان ایکائو این است که آنها فقط مرجع قوانین و مقررات هوانوردی‌اند و مرجع قضایی نیستند. با این حال شورای ایکائو بارها از جمهوری اسلامی خواسته روند تحقیقات را تسریع کند ولی جمهوری اسلامی توجهی نکرده است. به نظر می‌رسد مقامات جمهوری اسلامی از پایین بودن ظرفیت ایکائو برای اعمال قوانین بین‌المللی در حوزه قضایی آگاهی دارد و از این نقص بزرگ سوء استفاده می‌کند.
https://kayhan.london/1400/02/08/%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%DB%B7%DB%B5%DB%B2-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%A6%D9%88-%D9%88-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7
متن کامل بیانیه چه بود؟
بر اساس گزارش وبسایت وزارت خارجه بریتانیا «گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی برای قربانیان هواپیمای سرنگون شده اوکراینی» روز ۱۶ دسامبر به صورت آنلاین تشکیل جلسه داد. در این جلسه «پاسخگو کردن جمهوری اسلامی ایران در مورد جبران خسارات سرنگونی پرواز ۷۵۲» و «اقدامات لازم برای اطمینان از مسئولیت‌پذیری و اجرای عدالت» مورد بررسی قرار گرفته است.
در این بیانیه با اشاره به بی‌پاسخ ماندن درخواست‌های قبلی برای مذاکره با مقامات جمهوری اسلامی آمده «ما درخواست دیگری ارائه کرده و از ایران دعوت کرده‌ایم تا در مورد موضوعات مربوط به ادعای ما و درخواست‌های ما جهت جبران خسارات برای سرنگونی PS752 در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۲ گفتگو کند.»
در ادامه بیانیه نیز آمده «با این حال، ظاهراً با توجه به بی‌میلی جمهوری اسلامی ایران برای رسیدگی سازنده و به‌موقع به این موضوع، پاسخ ما این است که آنها تا ۵ ژانویه ۲۰۲۲ فرصت دارند که تأیید کنند آیا مایل به مذاکره هستند یا نه. پس از آن باید فرض کنیم که تلاش‌های بیشتر برای مذاکره درباره جبران خسارات با ایران بی‌نتیجه است. گروه هماهنگی باید بطور جدی اقدامات دیگری را برای حل این موضوع در چارچوب قوانین بین‌المللی بررسی کند.»
طبق متنی که وزارت خارجه بریتانیا منتشر کرده هیچ اشاره‌ای به ارجاع پرونده به «ایکائو» نشده است. در این بیانیه آمده اگر جمهوری اسلامی تا مهلت مربوطه پاسخی نداد «گروه هماهنگی باید بطور جدی اقدامات دیگری را برای حل این موضوع در چارچوب قوانین بین‌المللی بررسی کند.» یعنی اگر مقامات رژیم ایران همچنان نخواستند پاسخ این گروه را بدهند، اقدامات دیگر در چارچوب قوانین بین‌المللی بررسی خواهد شد! کاری که قاعدتا با مهلت و بدون مهلت و بدون توجه به مصلحت‌اندیشی‌ها دست‌کم از سوی کشورهای دخیل (نه جمهوری اسلامی) در این دوسال می‌بایست انجام می‌شد!
جمهوری اسلامی ادعا کرده «اپراتور» هواپیما را «غیرعمد» سرنگون کرده اما هنوز نتوانسته این ادعا را اثبات کند اگرچه یک دادگاه نمایشی با چند متهم به راه انداخته تا اصل قضیه را لاپوشانی کند.
در واکنش به دروغگویی‌ها و کارشکنی‌های رژیم ایران، فرانسوا فیلیپ شامْپَین وزیر خارجه کانادا با تأکید بر اینکه «اعتبار زیادی برای گزارش ایران از سقوط هواپیمای اوکراینی قائل نیستیم» گفت «این سقوط فقط نتیجه خطای انسانی نیست.» با این حال «گروه هماهنگی» در نامه اخیر خود از مقامات جمهوری اسلامی دعوت کرده در مورد «ادعاهای ما» گفتگو شود.
در این میان، برخی معتقدند تأکید این بیانیه بیشتر روی «پرداخت غرامت» است تا روشن شدن ابعاد این جنایت فجیع و بی‌سابقه که توسط نیروی نظامی یک کشور بر فراز پایتخت آن روی داده است!
در توضیح این موضوع، حامد اسماعیلیون خطاب به رسانههای فارسی می‌نویسد: «غرامت را در انگلیسی compensation گویند. آنچه در بیانیه چهار کشور علیه جمهوری اسلامی آمده reparation است که معنایی فراتر از غرامت دارد و بخش اصلی آن “حقیقت” است. در فارسی معادلی برای آن نداریم اما هرچه هست غرامت معنا نمی‌دهد.»
خطاب به تمام رسانههای فارسی‌زبان:
غرامت را در انگلیسی compensation گویند. آنچه در بیانیه‌ی چهار کشور علیه ج ا آمده reparation است که معنایی فراتر از غرامت دارد و بخش اصلی آن "حقیقت" است. در فارسی معادلی برای آن نداریم اما هرچه هست غرامت معنا نمی‌دهد.#دادخواهی#ps752justice— Hamed Esmaeilion (@esmaeilion) December 17, 2021
اینکه تلاش برای یافتن و افشای حقایق در مورد شلیک موشک از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به هواپیمای مسافربری اوکراین تا کنون به نتیجه نرسیده به این دلیلِ روشن است که جمهوری اسلامی به عنوان متهم اصلی و ردیف اول این جنایت حاضر به همکاری نیست! به نظر می‌رسد این عدم همکاری برای فرار از پیامدهای چنین جنایتی، ناشی از یک اراده‌ی جمعی در میان خود سران جمهوری اسلامی و چه بسا نهادها و مقامات کشورهای دخیل در این پرونده است. توافقی نانوشته و ناگفته برای پوشاندن حقیقتی که بعد از بازخوانی جعبه‌های سیاه هواپیما در لابراتوار بررسی و تحلیل ایمنی هواپیمایی فرانسه (BEA) جزئیات آن استخراج شده است.
شاید روزی فرا برسد که قوانین ایکائو اصلاح شود اما منتظر ماندن تا آن روز کمکی به روشن شدن حقیقت «پرواز ۷۵۲» و قربانی شدن ۱۷۶ انسان نخواهد کرد. با این حال مکاتبه و ارائه گزارش‌های مستند از سوی خانوادههای قربانیان و رسانه‌ها به ایکائو و سازمان ملل می‌تواند کمک کند که مصالحه و مماشات دولت‌ها و همچنین لابی‌های متصل به جمهوری اسلامی برای مانع‌تراشی در روند پیگیری پرونده دشوار شود.
یکی از این ملاها و نوچه هایشون بپرسه که معمولا دولتهای متمدن پس از یک حادثه بلافاصله سخن گوی دولت در مقابل خبرنگاران حاضر و پس از گزارش چگونگی حادثه به جواب سوال خبرنگاران پاسخ میدهد. آخی اگر سرنگون کردن هواپیما عمدی نبوده و کار یک گاگول بسیجی بوده چرا سه روز طولش دادید که بله اشتباه گاگول ما بود خوب همانروز اعلام میکردید. منطقه اطراف فرودگاه امام کفتار حساس و پر از پادگان هاتونه چطور پشت دستگاه موشک دفاع هوایی یه گاگول بسیجی میزارین که از بیسوادی هواپیما در حین برخواست را موشک کروز در حال نشست ببینه؟