نمایندگان مجلس شورای اسلامی با کلیات طرح «تغییر شیوه بررسی لایحه بودجه» موافقت کردند. بر اساس این طرح، لایحه بودجه در مهلتی معین ابتدا به کمیسیون تلفیق می‌رود و پس از تصویب کلیات لایحه بودجه در این کمیسیون به صحن علنی مجلس خواهد رفت.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز یکشنبه ۵ دی ۱۴۰۰ با کلیات طرح «تغییر شیوه بررسی لایحه بودجه» موافقت کردند. این طرح با ۱۷۶ رای موافق، ۶۲ رای مخالف و ۷ رای ممتنع از ۲۵۶ نماینده حاضر تصویب شد اما همچنان مخالفانی جدی دارد. تصویب این طرح در حالی کار لابی دولت برای تصویب لایحه بودجه را در مجلس شورای اسلامی راحت می‌کند که نظارت و اعمال نظر نمایندگان را بر این لایحه محدود خواهد کرد.
بر اساس طرحی که امروز با اکثریت آرای نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب شده، لایحه بودجه در مهلتی معین ابتدا به کمیسیون تلفیق می رود و پس از تصویب کلیات لایحه بودجه در این کمیسیون، به صحن علنی مجلس خواهد رفت.
در صورت رد کلیات لایحه بودجه در کمیسیون تلفیق، این لایحه به دولت برگشت داده خواهد شد تا مواردی که سبب رد آن شده، مورد بررسی و بازنگری قرار بگیرد.
سمیه محمودی سخنگوی کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در جلسه روز یکشنبه در توضیح اهمیت این طرح گفته که «قانون فعلی نحوه بررسی بودجه در مجلس به این شکل است که لایحه بودجه تقدیم مجلس می‌شود و مستقیما به کمیسیون تلفیق رفته و بعد از بررسی و تصویب کلیات و جزئیات آن، به صحن می‌آید. با توجه به ابهامات موجود در وقت و هزینه که برای مجلس پیش می‌آید و اتفاقی که در زمان بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ افتاد و کلیات آن در صحن رأی نیاورد، تصمیم گرفتیم به منظور تعامل بیشتر مجلس با دولت و صرفه‌جویی در وقت و هزینه آیین‌نامه را به این نحو اصلاح کنیم که ابتدا کلیات لایحه بودجه در کمیسیون تلفیق طی بازه زمانی مشخص بررسی شده و به صحن بیاید و در صورت تصویب آن، مجدد به کمیسیون تلفیق بازگشته و جزئیات نیز در بازه زمانی مشخصی بررسی شود.»
سمیه محمودی افزوده که در صورت عدم تصویب کلیات لایحه بودجه در صحن علنی، این لایحه به دولت ارجاع می‌شود تا تغییرات مورد نظر صورت گرفته و مجدداً به صحن مجلس بازگردد.
سخنگوی کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی مدعی شده که «این طرح هیچ حقی را از نمایندگان ضایع نمی‌کند و همانند گذشته می‌توانند پیشنهادات خود را مطرح کنند و صرفا به جای یک شوری، به صورت دو شوری بررسی می‌شود تا همکاری میان مجلس و دولت بیشتر شده و در وقت و هزینه صرفه جویی شود.»
محمدحسین حسین زاده بحرینی رئیس کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی و از مودافعان این طرح نیز مدعی شده که «حقوق نمایندگان در جای خودش محفوظ است و این طرح فقط در تلاش است از وقت مجلس بهینه استفاده شود؛ در واقع اگر قرار است مجلس کلیات را رد یا تصویب کند در ۵ روز نخست مشخص می‌شود لذا در متن این پیشنهاد تصریح شده وقتی کلیات به کمیسیون تلفیق بازگردد آن وقت به جزئیات رسیدگی می‌شود و نهایتا صحن نیز جزئیات را بررسی خواهد کرد و تک تک پیشنهادات در صحن و کمیسیون تلفیق مطرح می‌شود. فرآیند بودجه‌نویسی تغییر نمی‌کند لذا این پیشنهاد اقدامی خردمندانه و هوشمندانه محسوب می‌شود.»
این طرح اما مخالفانی نیز دارد از جمله سیدناصر موسوی لارگانی که گفته «یکی از مهمترین فعالیت‌های مجلس در طول یک سال بررسی لایحه بودجه سالانه و تصویب آن است که با تصویب این طرح وظیفه اصلی را از صحن علنی برای چکش کاری و رفع برخی از ایراداتی که از چشم اعضای کمیسیون تلفیق پنهان مانده را م‌گیریم.»
سید ناصر موسوی لارگانی گفته که «با تصویب طرح بررسی دوشوری لایحه بودجه، ابتکار عمل را از صحن علنی سلب می‌کنیم» و «با تصویب چنین طرحی اختیار را به اعضای کمیسیون تلفیقی که یک کمیسیون فرابخشی است، می‌دهیم که شاید ممکن است اعضای حاضر در این کمیسیون تخصص تصویب بودجه را نداشته باشند، لذا بهتر بود به جای کمیسیون تلفیق ابتدا لایحه بودجه در کمیسیون برنامه و بودجه که یک کمیسیون دائمی و تخصصی است، مورد بررسی قرار می‌گرفت.»
او افزوده که «با تصویب چنین طرحی با دست خودمان کاری می‌کنیم که دستمان در صحن علنی کوتاهتر شود. در فرصت کوتاهی که کمیسیون تلفیق بودجه برای بررسی لایحه در اختیار دارد نمی‌تواند به صورت کامل تمامی موارد موجود در لایحه را مورد بررسی قرار دهد، این در حالیست که در شرایط بررسی یک شوری موافق و مخالفان در صحن صحبت کرده و نظرات کارشناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد.»
محمد خدابخشی از دیگر مخالفان این طرح گفته که «بر اساس جلساتی که با کمیسیون آیین نامه داخلی مجلس داشتیم، مقرر بود نظر کمیسیون برنامه هم در جریان بررسی دوشوری لحاظ شود، اما متاسفانه علی رغم توافقی که در کمیسیون صورت گرفت، گزارش بارگذاری شده خلاف آن است.»
محمد خدابخشی افزوده که «بودجه سالانه کشور براساس شاخص ها، سالانه بدتر می شود و ریشه بسیاری از مشکلات نیز در لایحه بودجه است و باید اصلاح ساختاری در آن صورت گیرد.»
محمدرضا صباغیان بافقی نیز در مخالفت با کلیات این طرح گفته که «با تصویب چنین طرحی، صحن چک سفید امضا در اختیار کمیسیون تلفیق قرار می‌دهد و نمایندگان از جریان بررسی حذف می‌شوند و هر آنچه که نظر کمیسیون تلفیق است مطابق با ماده ۱۵۰ آیین نامه داخلی تصویب شود. بر اساس این ماده در شور دوم برای اصل مواد مذاکره‌ای به عمل نمی آید و تمامی موارد بررسی شده در کمیسیون تلفیق باید به رأی گذاشته شود. این یعنی مجلس را خلع سلاح و ماشین امضا می‌کنیم، همانند بررسی مواد اعاده شده از شورای نگهبان.»
عبدالحسین روح الامینی نجف آبادی نیز با انتقاد از اینکه با این تغییر آیین‌نامه با فوت و فنی دست نمایندگان بسته خواهد شد، گفته که «برای مثال بنده پیشنهادی در خصوص ۷ اژدهای هفت سر شرکت ملی نفت، شرکت ملی گاز، بانک سپه و بانک ملی ارائه کردم که ۵ درصد از درآمدهای این شرکت‌ها به حوزه‌های بهداشت و درمان و دانشگاه اختصاص پیدا کند؛ اما اگر اجازه چنین پیشنهادی در صحن در زمان ارائه بودجه وجود نداشته باشد، حق ارائه پیشنهاد از طرف نمایندگان سلب خواهد شد.»
اینهمه در حالیست که تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد نمایندگان مجلس شورای اسلامی، کمیسیون‌های تخصصی و کمیسیون تلفیق بودجه در عمل هیچکاره هستند و تصویب یا عدم تصویب لایحه بودجه، مانند بسیاری موارد دیگر در جمهوری اسلامی، به اراده و تصمیم علی خامنه‌ای گره خورده است. علی خامنه‌ای لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ را با دستور از دست نمایندگان مجلس شورای اسلامی خارج کرد و به بهانه کرونا بدون اینکه این لایحه در مجلس شورای اسلامی مورد بررسی و رأی گیری و تصویب قرار بگیرد، برای قانونی شدن به شورای نگهبان فرستاده شد. سال گذشته نیز بار دیگر به خواست علی خامنه‌ای لایحه بودجه ۱۴۰۰ به شکلی نیم‌بند بررسی و تصویب شد و به اجرا درآمد! به نظر نمی‌رسد تصویب بودجه سال آینده نیز راه و روند دیگری را طی کند!
تفت دادن پیاز درون روغن بوی و رنگ دلپذیری خواهد داشت تا وقتی که نسوزد
حضرات آتش به اختیار فقط به لف و لیس مشغولند و چنان آتش حماقت در مملکت داری را شعله ور کرده اند که بوی گند آن مشام دنیا را آزرده است
این واقعیت که در هر کشوری یک سیستم سایه اداره امور را در دست دارد بلامنازع است، متأسفانه برای مملکت ما هم به همین شکل در جریان است
اینها ماریونت هستند ، حتمأ مثال ماریونت چندان ربط مستقیمی به موضوع ما نداشته باشد ولی این مثل میتواند منظور من از نقطه نظرات عملکرد حکام فعلی را روشن نماید