محمد بن عبدالرحمان آل ثانی وزیر خارجه قطر پنجشنبه ۲۷ ژانویه (۷ بهمن‌ماه) به تهران سفر می‌کند. این سفر در حالی صورت می‌گیرد که دو روز پیش از آن حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی تلفنی با وزیر خارجه قطر صحبت کرد. سفیر جمهوری اسلامی ایران در قطر نیز با معاون وزیر خارجه این کشور گفتگو کرده است.
همچنین قرار است شیخ تمیم بن حمد آل ثانی ۳۱ ژانویه (۱۱ بهمن) به واشنگتن سفر کند. روزنامه تلگراف گزارش داده بود دولت ایالات متحده در هفته‌های اخیر با قطر و سایر تولیدکنندگان بزرگ انرژی (به ویژه تولیدکنندگان گاز) تماس گرفته تا ببیند آیا آنها می‌توانند در صورت حمله روسیه به اوکراین و اعمال تحریم‌های ایالات متحده علیه روسیه کمک کنند یا نه.
در میان همه کشورهای اروپایی بیش از همه آلمان نگران توقف انتقال گاز از روسیه است. نگرانی دولت آلمان وقتی بیشتر می‌شود که غربی‌ها برای زیر فشار گذاشتن روسیه صحبت از لغو قرارداد پروژه خط لوله گاز معروف به «نوردستریم۲» می‌کنند.
نشریه «فوربس» می‌نویسد پوتین با فرصت‌طلب احتمالاً از دیدن این همه بلاتکلیفی از سوی ایالات متحده و آلمان شادمان است. این نشریه می‌نویسد اصول اصلی بازدارندگی، اعتبار و شدت عمل است. این دو عامل برای دشمن روشن می‌کند که هزینه تجاوز بیشتر از منافع آن است یا نه! اما انفعال آمریکا و اروپا به ویژه در مقابل پروژه خط لوله «NS2» و سایر مسائل مثل سوئیفت فقط سیاست‌های تهاجمی‌تر روسیه را به دنبال داشته است.
گفتگوی امیر قطر و بایدن در مورد انتقال گاز به اروپا با توجه به رقابت قطری‌ها با ایران بر سر منابع گازی پای تهران را هم به میان این ماجرا خواهد کشید.
ایران و قطر سال‌هاست بر سر برداشت گاز از میدان «پارس جنوبی» رقابت دارند. قطر به خاطر سرمایه‌گذاری کافی و تجهیزات مدرن همواره در برداشت گاز از میادین مشترک با ایران پیشتاز بوده که همین موضوع به دلیل ناتوانی‌های رژیم ایران یکی از اختلافات اصلی تهران و دوحه در زمینه انرژی است. در سال‌های اخیر به خاطر روابط سیاسی مناسب تهران و دوحه طرفین تلاش کردند در این مورد به تفاهم برسند.
اکنون که احتمال یورش روسیه به اوکراین جدّی شده، غربی‌ها به ویژه اروپایی‌ها نگران‌اند که مبادا رویارویی مستقیم با روسیه در زمینه انرژی برای آنها دردسرساز شود. ولادیمیر پوتین بر اساس سنّت قدیمی روس‌ها در استفاده از جنگ‌های زمستانی برای شکست دادن دشمن، در اوج سرمای اروپا برای لشکرکشی به مرزهای اوکراین برنامه‌ریزی کرده است. از این رو دولت‌های اروپایی نگران رویارویی با روسیه در ارتباط با اختلال ارسال گاز این کشور هستند. اختلالی که شهروندان و صنایع آلمان را با بحران کمبود یا قطع گاز روبرو می‌کند.
قطر برای تأمین احتمالی گاز اروپا در شرایط اضطراری با محدودیت‌های زیادی روبروست با این حال از تولیدکنندگان اصلی گاز دنیاست و غربی‌ها برای روزهای بحرانی روی دوحه حساب باز کرده‌اند. ایران نیز دارای یکی از بزرگترین ذخایر گازی جهان است اما تحریم‌ها از یکسو و عدم سرمایه‌گذاری و سوء مدیریت و تجهیزات فرسوده سبب شده تولید گاز در ایران حتا برای مصارف داخلی هم با محدودیت روبرو باشد. اکنون اما مقامات تهران خیز برداشته‌اند تا از فرصت به دست آمده در بحران میان روسیه و غرب برای پیشبرد مذاکرات وین استفاده کنند.
قطری‌ها در سال‌های گذشته سابقه میانجیگری بین رژیم ایران و سایر دولت‌ها را داشته‌اند. هیچ بعید نیست که در سفر امیر قطر به واشنگتن در مورد تخفیف غربی‌ها به جمهوری اسلامی در ارتباط با تحریم‌های نفتی و گازی مذاکراتی صورت گیرد. بعید نیست که در تهران مقامات ارشد از جمله ابراهیم رئیسی رئیس دولت سیزدهم، حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه و علی شمخانی دبیر شورای امنیت ملی جمهوری اسلامی بطور هدفمند و با در نظر گرفتن چنین موقعیتی است که با چراغ سبز علی خامنه‌ای در مورد «مذاکره مستقیم» با آمریکا صحبت می‌کنند.
البته برای صادرات گاز ایران به اروپا نیاز به ایجاد برخی تغییرات در فرآورده خروجی است که مستلزم سرمایه‌گذاری خارجی است و در کوتاه‌مدت ممکن نیست!
مهران امیرمعینی معاون مدیر بین‌الملل در بازاریابی و عملیات گاز شرکت ملی نفت ایران به ایلنا می‌گوید: «درآمدی که در ازای صادرات گاز به اروپا حاصل می‌شود چندان بالا نیست ولی منافع و مباحث سیاسی و استراتژیک بودن، بحث درآمد را کمرنگ کرده و تحت تاثیر قرار می‌دهد.»
او اشاره کرده که چند سال پیش قرار بود درباره خط لوله صادراتی گاز «ال‌ان‌جی» به اروپا با سوئیس مذاکره شود، اما به دلیل مباحث شرایط حاکم آن زمان از جمله قیمت و مباحث سیاسی به سرانجام نرسید.
اما چنانکه گفته شد، صادرات گاز به اروپا از ایران شدنی است اما نه در کوتاه‌مدت! امیرمعینی می‌گوید «پروژه‌های انتقال گاز با خط لوله بسیار پیچیده است» از جمله اینکه لوله انتقال باید از کشورهای مختلف عبور کند و همه کشورها باید برای تعیین تعرفه عبور گاز در مذاکرات حضور داشته باشند. همچنین مباحث زیست محیطی و مسائل سیاسی هم در این پروژه‌ها نقش مهمی دارند.
وی توضیح داد «چینی‌ها گفته‌اند که می‌توانیم در یکی از بنادر ایران سرمایه‌گذاری و گاز را تبدیل به ال‌ان‌جی کنیم، اما طبق بررسی‌هایی که داشتیم ظرفیت‌ها بالا نیستند. روش‌های مختلف همکاری و مشارکت وجود دارد، حتا بحث تبدیل گاز به سی‌ان‌جی و صادرات از کشتی‌های سی‌ان‌جی‌بر هم مطرح شده، اما در هر حال به طور جدی مذاکره‌ای صورت نگرفته است.»
گاز تولیدی داخل ایران حتا کفاف مصرف سالانه‌ی برخی صنایع را در فصول مختلف نمی‌دهد. از یک هفته پیش صادرات گاز ایران به ترکیه مختل شده. مقامات وزارت نفت جمهوری اسلامی ادعا می‌کنند علت این اختلال «نقص فنی» است. حتا در برخی از رسانه‌ها نیز صحبت از بدهی ترکیه به ایران شده که رجب‌طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در یک سخنرانی رسمی تأکید کرد هیچ بدهی گازی به ایران نداریم.
بیا بیا! یا برو برو؟!
رئیسی معروف به "قاضی مرگ" در سفر به مسکو هم #ایرانفروشی کرد، هم اینجوری با خفت از کرملین بیرون شد! pic.twitter.com/zX9s5hOrt9
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) January 27, 2022
از آن مهمتر نه فقط از نظر فنی بلکه از نظر سیاسی هم دست جمهوری اسلامی برای انتقال گاز به اروپا آنهم در شرایطی که روسیه از آن به عنوان ابزاری برای عقب زدن غرب در مسئله اوکراین استفاده می‌کند بسته است. رژیم ایران در قد و قواره‌ای نیست که بخواهد در یک کشمکش بین‌المللی با صادرات گاز به اروپا ابزار استراتژیک روس‌ها را تضعیف کند.
