منابع محلی از استان سیستان و بلوچستان خبر داده‌اند، پنج فعال اجتماعی و مجازی به دلیل فراخوان به تجمع برای حقابه هیرمند توسط نیروهای امنیتی بازداشت شده‌اند.
آنطور که «کمپین فعالین بلوچ» اعلام کرده، پنج فعال اجتماعی و مجازی امروز ۱۰ بهمن ماه ۱۴۰۰، به دلیل «دادن فراخوان برای تجمع و اعتراض» به عدم بازگشایی حقابه هیرمند از بندکمال خان در افغانستان و دیپلماسی ضعیف جمهوری اسلامی توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند.
این کانال خبری هویت بازداشت‌شدگان را علی ملایی، حسین بنیادی، حسن نخعی، احسان قنبردادی و مرتضی قاسمی را اعلام کرده است.
این پنج فعال با دادن فراخوان در صفحات مجازی از عموم مردم در شمال سیستان و بلوچستان خواسته بودند تا برای حقابه‌ی هیرمند در مرز میلک تجمع کنند.
مرز اگر باز نشه، پایانه تعطیل میشه!
جمعی از مردم شمال استان سیستان و بلوچستان روز جمعه ۸ بهمن ۱۴۰۰ برای دریافت حقابه هیرمند در مقابل پایانه مرزی میلک تجمع کردند pic.twitter.com/esyUQgQYwb
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) January 28, 2022
علی ملایی فعال اجتماعی و مسئول کمپین اعتراض به انحراف آب هیرمند پیشتر به روزنامه دولتی «ایران» گفته بود، «سد‌سازی و انحراف آب از سوی افغانستان باعث عدم تأمین آب شرب و کشاورزی ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر از اهالی منطقه می‌شود.»
او عدم پرداخت حقابه هامون در ۲۰ سال گذشته را باعث مهاجرت اجباری بسیاری از دامداران و کشاورزان نیز دانسته بود.
محمد سرگزی نماینده مجلس شورای اسلامی نیز با انتقاد از رفتار جمهوری اسلامی با طالبان در موضوع حقابه گفت: «ما اکنون به افغانستان برق صادر می‌کنیم، آب شهرستان زرنج و سوخت این کشور را تأمین می‌کنیم، ترانزیت و مهم‌ترین شاهراه ارسال کالا و سوخت به افغانستان محورهای ترانزیتی کشور ما است اما متاسفانه علیرغم تعاملاتی که ایران با طرف افغان دارد آنها به تعهدات خود در قبال حقابه هیرمند عمل نمی‌کنند.»
نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی با اشاره به موضوع حقابه ایران از هیرمند گفت: «احساس می‌شود افغان‌ها در بحث حقابه هیرمند متعهد به قرارداد ۱۳۵۱ نیستند، سال گذشته کمتر از ۵درصد آب را به سمت ایران روانه کردند و امسال با وجود بارندگی‌هایی هم که بوده هنوز هیچ آبی تامین نشده است.»
اگه محرومیت نگاه داشت !!!!
صدایشان باشیم!!#سیستان_و_بلوچستان pic.twitter.com/i2T7XAEf5W— مجتبی (@mr_mojtaba_sb) January 30, 2022
جمعی از مردم استان سیستان‌وبلوچستان روز جمعه ۸ بهمن‌ماه ۱۴۰۰، در اعتراض به تامین نشدن حقابه تالاب هامون از سوی افغانستان، در مرز میلک در محدوده شهرستان هیرمند ایران و در فاصله ۲۶۱ کیلومتری شمال شهرستان زاهدان دست به اعتراض زدند.
بنا به گزارش شاهدان عینی، مردم شمال استان سیستان و بلوچستان در تجمعی مسالمت‌آمیز خواستار باز شدن سد کمال‌خان و تامین حقابه هامون شدند.
معترضان عمدتا از شهرهای شمالی سیستان و بلوچستان، زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون بودند که تعدادشان بر اساس فیلم‌ها و تصاویر منتشر شده، حدود ۱۰۰ نفر بوده است. شهروندان استان سیستان و بلوچستان شعار می‌دادند: «آب هیرمند باز نشه، پایانه تعطیل میشه».
مردم معترض به بی‌آبی و تشنگی تابلوهایی در دست داشتند از جمله تابلوی «هیرمند، شاهرگ حیات سیستان».
از سوی دیگر، همچنین ده‌ها شهروند در مقابل کنسولگری افغانستان در زاهدان نیز تجمع کردند.
شهروندان این استان خواستار اجرای معاهده سال ۱۳۵۱ هستند که پیش از انقلاب اسلامی در دوران پهلوی با افغانستان بسته شد. بر اساس این معاهده، در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب معادل ۸۵۰ میلیون مترمکعب در سال حقابه ایران از رود هیرمند است. اما مقامات کابل در سال‌های اخیر به این عهد پایبند نکرده‌اند.
در ویدئویی که این روزها با هشتگ #قربانت_شوم_پهلوی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌چرخد، شهروندی به همین موضوع اشاره کرده و با اعتراض به بی‌لیاقتی مسئولین فریاد می‌زند: «این حقابه ما از زمان شاهه؛ مال ماست؛ خاکمون رو خشک کردن میگن برید از اینجا. قربانت شوم پهلوی که اینهمه بهت بدو بیراه میگن؛ اینا آتیشمون زدند!»
قربانت شوم پهلوی! اینا آتیشمون زدند!
یک شهروند به بی‌لیاقتی مسئولین و عدم دریافت حقابه هیرمند اعتراض می‌کند:
این حقابه ما از زمان شاهه؛ مال ماست؛ خاکمون رو خشک کردن میگن برید از اینجا. قربانت شوم پهلوی که اینهمه بهت بدو بیراه میگن؛ اینا آتیشمون زدند
جمعه ۸ بهمن ۱۴۰۰ pic.twitter.com/fMSJhacqx1— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) January 28, 2022
اشرف غنی رئیس جمهور سابق افغانستان فروردین امسال در مراسم افتتاح سد کمال خان گفته بود از این پس افغانستان آب را در مقابل نفت به ایران خواهد داد!
در پی انتشار فراخوان تجمع اعتراضی در شبکه‌های اجتماعی به ویژه در جنوب استان سیستان وبلوچستان، فرمانداری میلک و استانداری هرگونه تجمعی را در مرز غیرقانونی خواند.
مجید میراحمدی معاون امنیتی وزیر کشور در این رابطه گفت: «حقابه ایران از رود هیرمند که حقی قانونی است از مسیر گفتگوها در حال پیگیری است و هرگونه اقدامی خارج از این مسیر از جمله فراخوان و تجمعات نه تنها کمکی نمی‌کند، بلکه در روند تحقق این حق قانونی اخلال ایجاد خواهد کرد. بدون شک با کسانی که دست به اقدامات غیر قانونی زده‌اند، برخورد می‌شود.»
حالا با برگزاری این تجمع پنج تن بازداشت شده‌اند، در حالی که برگزارکنندگان در بیانیه‌ای بر قانونی بودن آن نیز تأکید کرده و نوشته‌اند، «این تجمع با استناد به حق قانونی تجمعات مسالمت‌آمیز بر اساس اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت با این حال برای جلب اعتماد و احترام به مقامات سیاسی محلی اقدام به درخواست مجوز شد ولی متاسفانه با استناد به اطلاعیه جعلی تشکیلاتی موهوم، پس از دوهفته مکاتبه و انتظار از دادن مجوز سرباز زدند که این موضوع را بی توجهی آشکار به حق مردم سیستان می‌دانیم».
سال‌هاست مسئولان کشور از رایزنی با افغانستان برای تامین حقابه وعده می‌دهند اما ضعف در دیپلماسی آب سبب شده تا این وعده‌ها هرگز رنگ عمل به خود نبیند. خشکسالی اما در تمام این سال‌ها تشدید شده و حالا بیشتر از همیشه معیشت و حیات ساکنان حاشیه هامون را در خطر نابودی قرار داده است.
آرزو اشرفی‌زاده مدیرکل دفتر تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست امروز یکشنبه ۱۰ بهمن ۱۴۰۰ با اشاره به مسئله تالاب هامون اظهار کرد: «سازمان محیط زیست قبلا مواضع خود را در این زمینه اعلام کرده است. اکوسیستم‌های طبیعی مرز و کشور نمی‌شناسند و همه کشورها باید به دستورالعمل‌های آن پایبند باشند. ورود آب از کشور افغانستان بسته به سیلاب است و خواسته ما این است که این آب مسیر طبیعی حود را طی کند.»
مدیرکل دفتر تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست افزود: «تبعات خشک شدن تالاب هامون هر دو کشور و منطقه را درگیر خواهد کرد و مشکلاتی مانند ریزگرد را در پی خواهد داشت. امیدواریم با دیپلماسی آب و پیگیری نهادهای مسئول این مشکل برطرف شود.»
مدرس خیابانی استاندار سیستان و بلوچستان ۲۶ دی‌ماه ۱۴۰۰ از رها ساختن آب‌بند کمال خان ظرف ۴۸ تا ۷۲ ساعت آینده از سوی حاکمان افغانستان خبر داده بود که این ادعا از سوی طالبان رد و گفته شد، آب این سد برای مصارف کشاورزان ولایت نیمروز باز خواهد شد.
پیشتر اول بهمن‌ماه نیز شماری از شهروندان زابل در مسجد جامع این شهر به دلیل بی‌توجهی مقامات به گرفتن حقابه از افغانستان با «حبیب‌الله دهمرده» نماینده این شهرستان تنش لفظی پیدا کردند.
