«دالان‌های بشردوستانه» در حالی برای شهروندان فراری از دو شهر در شرق اوکراین که توسط ارتش روسیه محاصره شده باز می‌شود که انتظار می‌رود صدها هزار نفر از این فرصت استفاده کرده و شهرهای بدون برق و آب و غذا را رها کنند.
در عین حال تجارب تاریخی سبب هراس می‌شوند: روسیه قبلاً در چچن و سوریه نیز چنین پیشنهادهایی داده بود که پیامدی جز نابودی مطلق شهرها نداشت. در اکتبر ۱۹۹۹ ولادیمیر پوتین که تازه به نخست‌وزیری روسیه منصوب شده بود، دستور تخریب گروژنی پایتخت چچن را صادر کرد.
چند ماه بعد، وقتی روزنامه‌نگاران جرأت کردند از شهر دیدن کنند، به معنای واقعی کلمه فقط با ویرانه‌هایی روبرو شدند که پوتین باقی گذاشته بود. آنها خانواده‌های گرسنه‌ای را دیدند که ماه‌ها در زیرزمین‌های سرد خانه‌های ویران شده‌شان زندگی کرده بودند.
در همین ارتباط خود پوتین نیز گفته بود که دستورات وی «طبق برنامه» اجرا شده است.
در آن «برنامه» ده‌ها هزار غیرنظامی کشته شدند. در سال ۲۰۰۳ سازمان ملل گروژنی را ویران‌ترین شهر جهان اعلام کرد. آیا شهرهای اوکراین مانند ماریوپل و ولنوواخا که اکنون توسط ارتش روسیه کاملا محاصره شده‌اند، به چنین سرنوشتی دچار خواهند شد؟
تاریخ به اندازه کافی گویاست: پیش از تخریب گروژنی نیز همین پیشنهادها به مردم آنجا داده شد بود: شهر را ترک کنید تا زنده بمانید! اعلام شد: ارتش روسیه در حال باز کردن یک «دالان بشردوستانه» است که از طریق آن مردم می‌توانند با امنیت از شهر خارج شوند.
این دقیقاً همان پیشنهادیست که روز شنبه ۵ مارس ۲۰۲۲ مردم دو شهر شرق اوکراین دریافت کرده‌اند.
۲۳ سال پیش عبارت «بشردوستانه» سبب گمراهی شد. در ۳ دسامبر ۱۹۹۹ اتوبوس دست‌کم ۴۰ شهروند فراری که حتا با پرچم سفید نیز مشخص شده بود، در همان دالانی که برای گروژنی سازمان داده شده بود زیر باران گلوله‌‌های ارتش روسیه کشته شدند.
علاوه بر این، پوتین پیش از باز شدن دالان اعلام کرده بود هر کسی که سرانجام در شهر بماند «تروریست» تلقی خواهد شد!
با وجود این شباهت‌های تاریخی، مذاکره‌کنندگان اوکراینی اکنون هر کاری که بتوانند برای استفاده از آتش‌بس‌های موقت و دالان‌های امن انجام می‌دهند تا مردم را از شهرهای محاصره شده در شرق کشور خارج کنند.
این کاملا قابل درک است. ماریوپل شهری با بیش از چهارصدهزار جمعیت تقریباً آب و برق ندارد. ارتباطات با دنیای خارج تا حد زیادی قطع شده. آذوقه به تدریج در حال تمام شدن است.
بامداد روز شنبه، ایرینا ورشچوک یکی از وزیران اوکراین گفت که در مجموع به ۲۱۵هزار نفر از ساکنان این دو شهر طی یک آتش‌بس موقت بین ساعت ۹ صبح تا ۴ بعد از ظهر فرصت تخلیه داده می‌شود.
اما تخلیه پیش از آنکه آغازشود باید قطع می‌شد. نیروهای روسیه همچنان به تیرباران و موشک‌پرانی خود ادامه دادند.
مورد مشابه دیگر مربوط به جنگ در سوریه و محاصره حلب در سال ۲۰۱۶ است. هواپیماهای نظامی روسیه بیمارستان‌ها، مدارس و سایر اهداف غیرنظامی را بمباران کردند و پس از آن به غیرنظامیان پیشنهاد شد از طریق سه «دالان سبز» شهر را ترک کنند.
اما خیلی‌ها جرأت ترک شهر را نداشتند زیرا با وجود وعده روسیه حملات ادامه یافته بود. مردم حلب به این دالان‌ها نام «دالان مرگ» داده بودند.
استفان دی میستورا فرستاده وقت سازمان ملل گفت: چگونه می‌توان انتظار داشت که مردم هزار هزار از دالان عبور کنند هنگامی که همزمان زیر بمباران و آتش توپخانه قرار می‌گیرند.
نتیجه نهایی این بود که حلب با کمک روسیه به تصرف رژیم بشار اسد درآمد. ۳۶هزار ساختمان در این شهر بطور کامل ویران شد.
حالا بدیهیست کسانی که می‌خواهند ماریوپل و ولنوواخا را ترک کنند البته که باید اجازه این کار را داشته باشند. سخن از نجات مردم از مرگ، گرسنگی و سرما است.
اما همزمان بسیاری نگران هستند که پس از تخلیه این شهرها چه رخ خواهد داد! آیا مردان مسلح در حال خروج توسط ارتش روسیه دستگیر خواهند شد؟ آیا کسانی که باقی می‌مانند «تروریست» تلقی شده و به اسارت گرفته و یا کشته می‌شوند؟ و آیا شهرهای خالی‌مانده مانند گروژنی در سال ۱۹۹۹ با خاک یکسان و به ویرانه تبدیل خواهند شد؟
*منبع: وبسایت خبرهای روز سوئد
*نویسنده: اینگمار نویوس
*ترجمه و تنظیم: فرامرز نوروزی
