فیروزه نوردستروم- جنایت‌های موسوم به «قتل‌های ناموسی» یکی از پیامدهای شوم پدیده «کودک‌همسر»ی است که در ایران به اتفاقی تکراری تبدیل شده. تنها در استان خوزستان از سال ۱۳۹۸ تا تابستان ۱۴۰۰، حدود ۶۰ زن به دلایل منتسب به «ناموس» توسط مردان خانواده کشته شده‌اند. در سایر استان ها نیز وضعیت بهتر از خوزستان نیست.
در شهریورماه مبینا سوری «کودک‌همسر» ۱۴ ساله لرستانی توسط همسر به اصطلاح «روحانی»اش به قتل رسید.
در بهمن‌ماه مونا حیدری «کودک‌همسر» ۱۷ ساله، دختری از یکی از طوایف عرب خوزستان توسط همسری که پسرعموی او نیز بود در منطقه خشایار اهواز سر بریده شد.
در خردادماه سال گذشته رومینا اشرفی، ۱۴ ساله در گیلان توسط پدرش و به وسیله داس به جرم عشق نوجوانی و فرار از خانه گردن بریده شد.
فاطمه برحی «کودک‌همسر» ۱۷ ساله خوزستانی توسط همسر پسرعمویش به جرم عدم تمایل به ازدواج اجباری، فرار از خانه و پناه بردن به یکی از خانه‌های امن بهزیستی سر بریده شد.
ریحانه عامری در کرمان توسط پدرش به جرم ورود اندکی دیرهنگام به خانه کشته شد.
گلاله شیخی زن جوان کردستانی به جرم رها نکردن کار و شغل و تسلیم نشدن در برابر خواست و صلاحدید همسرش توسط وی کشته و جسدش سوزانده شد.
به رگبار بسته شدن ۲ دختر ۱۷ و ۱۸ ساله در سیستان و بلوچستان توسط مردان فامیل به جرم فرار از روستای محل زندگی و سفر چند روزه به زاهدان نیز نمونه‌ای دیگر از جنایت‌های به اصطلاح «ناموسی» توسط مردان خانواده است.
با اینهمه لایحه «تامین امنیت زنان در برابر خشونت» که بارها در ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی، مورد جرح و تعدیل قرار گرفته امسال هم به بهانه بررسی بودجه سال ۱۴۰۱ به آینده موکول شد و تصویب نشد.
از قتل‌های موسوم به «ناموسی» در ایران آمار دقیق و قابل اطمینان وجود ندارد چرا که حکومت همواره تلاش کرده است با جلوگیری از رسانه‌ای شدن این رویدادها، صورت مسئله را پاک کند.
«کمپین توقف قتل‌های ناموسی» در واکنش به قتل رومینا اشرفی با ایجاد ارتباط بین فعالان حقوق زنان در داخل و خارج ایران با هدف تغییر قوانین به نفع زنان و آموزش و فرهنگ‌سازی عمومی شکل گرفت.
رضوان مقدم پژوهشگر، فعال حقوق بشر و حقوق زنان و سخنگوی «کمپین توقف قتل‌های ناموسی» در مورد شکل‌گیری این کمپین به کیهان لندن می‌گوید: «وقتی پدر رومینا او را با داس سر برید در شبکه‌های اجتماعی موجی از خشم بین مردم برانگیخت و جامعه پرالتهاب شد، مطالب زیادی مرتبط به این موضوع در شبکه‌های اجتماعی دست به دست گشت و آن زمان فکر کردم که قتل رومینا اشرفی اولین قتل ناموسی نیست؛ قتل‌های بسیاری قبل از آن اتفاق افتاده بود ولی چرا در مقابل آنها سکوت شده بود و چرا در مقابل قتل رومینا اینهمه جامعه برانگیخته شده است.»
این فعال حقوق زنان ادامه می‌دهد: «حدود ۱۵ سال پیش هم پدری دخترش را در اهواز کشت و سر بریده او را بر روی نیزه در شهر چرخاند اما فقط به چهار سال زندان محکوم شد؛ البته آنزمان به این شکل شبکه‌های اجتماعی فعال نبودند، در نتیجه این فاجعه در سکوت اتفاق افتاد اما در مورد قتل رومینا اینطور نبود، فکر کردم این موضوع هم بعد از چند روز به فراموشی سپرده خواهد شد. به این دلیل به فکر راه‌اندازی یک کمپین افتادم؛ با بسیاری از فعالان حقوق زنان که از قبل می‌شناختم تماس گرفتم؛ ایده را با آنها در میان گذاشتم؛ بسیار استقبال شد و « کمپین توقف قتل‌های ناموسی» به این شکل راه افتاد.»
بر اساس ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی، «در صورتی که پدر یا جد پدری که فرزند خود را بکشد قصاص نمی‌شود و به پرداخت دیه قتل به ورثه و تعزیر محکوم خواهد شد». در ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی هم آمده است: «هرگاه مردی همسر خود را در حال زنا با مرد اجنبی مشاهده کند و علم به تمکین زن داشته باشد، می‌تواند در همان حال آنان را به قتل برساند و در صورتی که زن مکره (ناراضی) باشد، فقط مرد را می‌تواند به قتل برساند. حکم ضرب و جرح نیز مانند قتل است».
رضوان مقدم با اشاره به مقاومت دستگاه قضایی و سیاست حاک در برابر تصویب لایحه‌های حمایت از زنان در برابر خشونت و منع آنچه به «کودک‌همسری» معروف شده توضیح می‌دهد: «در اولین مرحله سعی کردیم ببینیم کمپین باید بر روی چه مسائلی توجه کند. یک مسئله قانون و دیگری مسئله فرهنگ که باید بر روی تغییر قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان تمرکز شود و همچنین جایگزین کردن فرهنگ مبتنی بر برابری جنسیتی بجای کلیشه‌های جنسیتی.»
به گفته این پژوهشگر، کمپین بر روی این دو محور اساسی شکل گرفت و اولین گام‌ها نقشه راه کمپین بود و بعد بیانیه‌ای که مواضع کمپین آن را به اطلاع می‌رساند و یک «پتیشن» برای جلب افکار عمومی و پیوستن به کمپین و بیان حقوق و خواست‌هایی که مجامع بین‌المللی را متوجه «قتل‌های ناموسی» و تلاش برای توقف این جنایات بکند.
رضوان مقدم ادامه می‌دهد: «پتیشنی را با امضای بیش از ۳۰۰۰ تن شخصیت حقوقی از کنشگران حقوق زنان، کودکان، حقوق بشر، و ۵۴ گروه و نهاد سیاسی و مدنی برای آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، دکتر جاوید رحمان، و گزارشگر ویژه‌ی وقت خشونت علیه زنان خانم دوبرکا سیمونوویچ فرستادیم».
این فعال حقوق زنان ادامه می‌دهد: «اعضای کمپین در این پتیشن از گزارشگر ویژه وقت خشونت علیه زنان چند درخواست ارائه کردند از جمله اینکه کلیشه‌های جنسیتی از کتاب‌های درسی و آموزشی حذف شود و جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان بپیوندد. علاوه براین قوانین تبعیض‌آمیز که منشأ بسیاری از خشونت‌هاست هم بایستی تغییر کند».
به گفته رضوان مقدم، یکی از نتایج این پتیشن این بود که «سازمان ملل متحد ۲۵ نوامبر امسال روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان و« ۱۶ روز دنیا را نارنجی کنیم» بر موضوع «توقف قتل‌های ناموسی» تمرکز کرد. که این یکی از گام‌های مثبت بود اما در کنار این اقدامات جزوه‌های آموزشی بسیاری تهیه و توزیع کردیم، همچنین کارگاه‌های آموزشی و جلسات سخنرانی متفاوتی با حضور حقوقدان‌ها برگزار کردیم.»
«کمپین توقف قتل‌های ناموسی» علاوه بر یک وبسایت به سه زبان فارسی انگلیسی و آلمانی، در فیس بوک، توییتر، اینستاگرام و تلگرام هم با علاقمندان در ارتباط است. در کانال تلگرام این کمپین بیش از ۴ هزار عضو حضور دارند که به گفته‌ی رضوان مقدم، در آن ویدئوها و جزوه‌های آموزشی، فایل‌ها و کتاب‌های صوتی برای علاقمندان به اشتراک گذاشته می‌شود.
به گفته سخنگوی «کمپین توقف قتل‌های ناموسی»، اعضای این کمپین در نقاط مختلف کشور و بسیاری از کشورها پراکنده هستند و طیف وسیعی از افراد باتجربه قدیمی و جوان از استان خراسان تا آذربایجان غربی و شرقی گرفته تا قزوین، کردستان، تهران و لرستان در کار آموزش و آگاهی‌رسانی فعالیت می‌کنند. البته کارگاه‌های آموزشی به دلیل اپیدمی کرونا در ایران به صورت محدود برگزار شد.
این کنشگر حقوق زنان در پایان تاکید می‌کند: «تمام تلاش ما برای آگاهی‌رسانی و اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی این موضوع است که « زن شیئی نیست»! می‌بایست تفکر شیئی‌انگاری زنان را تغییر بدهیم و مردان را متوجه این مسئله کنیم که «زن ناموس هیچکس نیست» و اساسا «هیچکس ناموس هیچکس نیست». البته نه فقط مردان بلکه برخی از زنان هم این باور را دارند که درواقع علیه حقوق خودشان است. از طرفی نه تنها جامعه ایران بلکه جامعه بین‌الملل باید متوجه این مشکل شود چون «قتل‌های ناموسی» اکنون به یک بحران تبدیل شده که گاه در جامعه مهاجران کشورهای غربی نیز اتفاق می‌افتد.»
