محمد کربلایی کارشناس آب می‌گوید متأسفانه ما خیلی زود، وارد آینده نگران‌کننده مورد پیش‌بینی شده‌ایم و آنچه برای سالیان دورتر متصور بودیم در حال حاضر چه‌بسا بدتر به وقوع پیوسته است.
بحران کمبود آب طی چند دهه اخیر در سراسر جهان چنان جدی شده که سازمان ملل تصمیم گرفت یک روز را به همین عنوان نامگذاری کند. به این ترتیب در سال ۱۹۹۲ میلادی، این سازمان در کنفرانس محیط‌زیست و توسعه، تاریخ بیست و دوم مارس برابر با دوم فروردین را رسما روز جهانی آب نامید. درواقع قرار بود این روز جهانی، بهانه‌ای برای ترویج و آگاه ساختن جوامع در مورد آب و منابع و مدیریت این مایه حیات و همچنین توجه ویژه دولت‌ها و نهادهای مسئول به این معضل باشد. از همین رو هر سال با یک شعار بر اهمیت جنبه‌های گوناگون آب در زندگی بشر تأکید شده و اطلاع‌رسانی می‌شود.
شعار بین‌المللی امسال نیز «آب زیرزمینی، مرئی شدن نامرئی» است؛ به این معنی که آب‌های زیرزمینی اگرچه غیرقابل مشاهده هستند، اما تأثیرشان در همه جا قابل مشاهده است. اما حکومت ایران در حفظ و نگهداری از منابع آب‌های زیرزمینی چه اقداماتی داشته و کشور اکنون در چه شرایطی بسر می‌برد؟!
به گفته بسیاری از کارشناسان حوزه آب، مصرف آب در نیروگاه‌ها، تأسیسات، صنایع و همچنین حوزه‌های کشاورزی، و حتی مصرف خانگی بسیار بالاست. محسن موسوی کارشناس حوزه آب در همین ارتباط می‌گوید: «ما مجاز هستیم فقط ۷۰ درصد آب‌های زیرزمینی و سطحی تجدیدپذیر را مصرف کنیم. چه بهتر که این عدد به ۶۰ درصد برسد اما اکنون در برخی مناطق مثل فلات مرکزی ما از ۱۰۰ درصد هم فراتر رفتیم»!
این در حالیست که به گفته این کارشناس، برخی کشورها تنها ۲۰ تا ۴۰ درصد از این منابع را مصرف می‌کنند.
در ایران اما آنگونه که موسوی نیز تأیید می‌کند، «ما آب‌های زیرزمینی دینامیک را بلعیده و به سراغ منابع استاتیک رفته‌ایم». او درباره این دو اصطلاح توضیح می‌دهد: «آب‌های دینامیک تجدیدپذیر و آب‌های استاتیک تجدیدناپذیرند. آب‌های دینامیک روی استاتیک قرار گرفته‌اند. ما تنها مجاز به بهره‌برداری از منابع دینامیک تجدیدپذیر هستیم و تجاوز به آب‌های استاتیک غیرمجاز است.»
https://kayhan.london/1400/12/03/%d8%aa%da%a9%d8%b1%d8%a7%d8%b1-%d9%87%d8%b4%d8%af%d8%a7%d8%b1%d9%87%d8%a7-%d8%af%d8%b1%d8%a8%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d8%a8%db%8c%d8%a2%d8%a8%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%a8%d9%87%d8%a7%d8%b1-%d9%88
این کارشناس همچنین آب‌های استاتیک یا پایا را متعلق به نسل‌های آینده دانسته و گفته است: «در ایران همه آب دینامیک [جاری و در حال حرکت] مصرف شده است و نیمی از آب‌های استاتیک [پایا] نیز مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند.»
محمد کربلایی یکی دیگر از کارشناسان منابع آبی، در رابطه با این مصرف بی‌رویه، استان قم را مثال می‌زند که علاوه بر قرار گرفتن در اقلیم گرم و خشک، کاهش برف و باران، افزایش جمعیت، گسترش شهرنشینی، ارتقاء سطح رفاه و بهداشت، توسعه صنعت و کشاورزی و… نیز باعث شده تا برای تأمین آب پایدار، بعضا راه‌های غیراصولی و بسیار پُرخرج انتخاب کند.
به گفته این کارشناس، با کاهش کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی، تا کنون اقداماتی همچون احداث سدها، خطوط انتقال، تأسیسات، مخازن و تصفیه‌خانه‌های آب و به عنوان آخرین راه حل، انتقال آب از فاصله حدود ۳۰۰ کیلومتری با هزینه‌های هنگفت انجام شده است.
راهکارهایی که اگرچه به سبب آن بیش از ۸۰ درصد نیاز آبی قم را از خارج استان تأمین می‌کند، اما کربلایی تاکید دارد که در شرایط کنونی، این میزان آب ورودی به استان نیز پاسخگوی نیاز آبی استان نیست!
با وجود همه هزینه‌های هنگفت که برای تامین آب فقط یک استان کوچک شده، در حال حاضر هیچ محل و منبع جدیدی وجود ندارد. در صورتی که آب نیاز مداوم و مکرر حیات بوده و نبودش برای بقای انسان و هر موجود جاندار غیرقابل تصور است.
محمد کربلایی گفته است: «حجم ذخیره سد کوچری نسبت به سال گذشته بیش از پنجاه درصد کاهش یافته و به تبع آن، آب تخصیصی قم، کم شده و به ناچار استحصال آب‌های بی‌کیفیت زیرزمینی در دستور کار قرار گرفته و شور شدن آب را به دنبال داشته است.»
این اوضاع تاسفبار مختص یک استان نبوده و دیگر مناطق چون اصفهان، مشهد، تهران، کرمان، یزد، شیراز، فارس و همدان نیز از کمبود آب رنج می‌برند. البته باید گفت سایر استان‌ها نیز اوضاع مساعدی ندارند. گفته شده شرایط آب‌های زیرزمینی در سه استان شمالی کشور و به ویژه گلستان هم خوب نیست. مازندران به مرز احتیاط رسیده و در گیلان هنوز تا اندازه محدود می‌توان از آب‌های زیرزمینی استفاده کرد.
بر این اساس در اورمیه هم مصرف آب‌های زیرزمینی و هم مصرف آب‌های سطحی بالاست. استان‌هایی مانند خوزستان و سیستان و بلوچستان اساسا از نظر آب‌های زیرزمینی فقیر هستند و ناامیدانه باید گفت که در سیستان اصلا آب زیرزمینی وجود ندارد.
از طرف دیگر برداشت بیش از حد آب در فلات مرکزی باعث شده تا هرساله فرونشست وحشتناک زمین به میزان ۲۰ سانتیمتر که حدود ۱۰۰ برابر استاندارد جهانی است اتفاق بیفتد.
https://kayhan.london/1400/11/26/%d9%87%d8%b4%d8%af%d8%a7%d8%b1-%d9%86%d8%b3%d8%a8%d8%aa-%d8%a8%d9%87-%d9%81%d8%b1%d9%88%d9%86%d8%b4%d8%b3%d8%aa-%d8%b2%d9%85%db%8c%d9%86-%d8%af%d8%b1-%d9%85%d9%86%d8%a7%d8%b7%d9%82-%d8%a8%d8%a7-%d8%aa
به دنبال همین فاجعه به تازگی، علیرضا شهیدی رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشاف معدنی با بیان اینکه میزان آبی که درون زمین فرو می‌رود با میزان آب استخراج شده متناسب نیست، اظهار داشت: همین امر باعث بروز پدیده فرونشست در همه جای کشور بجز استان‌های گیلان و مازندران شده است.
در مجموع به نظر می‌رسد در مقایسه با سایر نقاط جهان، ایران در وضعیت به شدت نابسامان‌تری بسر برده و بحران نبود آب به زودی بطور جدی‌تر دامنگیر مردم خواهد شد. همچون دیگر گرفتاری‌هایی که ایران به آن دچار شده، برای این موضوع هم نمی‌توان به درایت و برنامه‌های حکومتی چشم امید داشت. به همین دلیل، مدیریت منابع آب و تقاضا و مصرف آن در همه عرصه‌های خانگی و صنعتی و کشاورزی بسیار مهم و حیاتی است.
همانطور که محمد کربلایی می‌گوید متأسفانه ایران خیلی زود، وارد آینده نگران‌کننده مورد پیش‌بینی شده و آنچه برای سالیان دورتر تصور می‌شد در حال حاضر و چه‌بسا بدتر از پیش‌بینی‌ها به وقوع پیوسته است.
