علی پژهان جمعیت‌شناس با بیان این مطلب که «امروز سالانه ۱۷۰ هزار تن از کشور خارج می‌شوند، کسانی که در بهترین نقاط این کشور زندگی کرده‌اند اما حاضرند در خارج از کشور و در کمپ‌ها زندگی کنند تنها برای اینکه از این کشور رها شوند»، می‌گوید: «امروز مهاجرت تنها شامل نخبگان و تحصیلکرده‌ها نیست بلکه توده‌ها هم در حال مهاجرت یا تلاش برای آن هستند.»
وی در ادامه به وبسایت «رویداد۲۴» توضیح می‌دهد: «در دنیا افراد پس از تحصیلات عالی به کشور خود برمی‌گردند تا آنجا را بسازند و در آنجا کار کنند اما این مسئله در کشور ما وجود ندارد به ویژه اگر فرد در سنین پایین‌تر مهاجرت کند هرگز تعلق خاطری به میهن خود نخواهد داشت و این به راستی خطرناک است.»
به گفته علی پژهان، هنگامی که یک کشور تمامی نیرو‌های متخصص و نخبه خود را از دست می‌دهد «یک جمعیت آسیب‌دیده و زخمی» باقی می‌ماند و در چنین وضعیتی کشور هرگز به توسعه پایدار نخواهد رسید.
این جمعیت‌شناس با تاکید بر این نکته که فرار مغز‌ها نتیجه نبود تعادل در شئون توسعه است افزود: «هنگامی که شمار تحصیلکرده‌ها بیش از نیاز یک جامعه باشد بهترین‌های آنها معمولا حرکت می‌کنند و به جایی می‌روند که بتوانند در آنجا بهتر نفس بکشند، ما هم نمی‌توانیم مانع این مهاجرت‌ها شویم، اما باید بدانیم که برای کشور خسرانی بزرگ است. دولت بار‌ها امید مردم را ناامید کرده است و اعتماد مردم را از بین برده و هرگز به نیاز‌های مردم و جوانان توجه نکرده است مسلما در چنین وضعیتی کمتر کسی است که به مهاجرت فکر نکند.»
وی مسئله مهاجرت در کشور را موضوعی «اقتصادی» دانسته کرده و توضیح داده است «ایران امروز در بسیاری شاخص‌ها مدام در حال درجا زدن است و افراد تحصیلکرده در تلاشند خود را از این کشور رها کنند.»
پیش از این صالح قاسمی دبیر مرکز مطالعات جمعیت با بیان اینکه از جمعیت ۸۵ میلیون نفری ایران حدود چهار میلیون نفر خارج از ایران زندگی می‌کنند به خبرگزاری ایسنا گفته بود: «حدود ۴۷ درصد از این افراد در آمریکای شمالی، ۲۹ درصد در اروپا، ۱۴ درصد در کشور‌های آفریقایی و عربی و ۱۰ درصد در کشور‌های آسیا و اقیانوسیه ساکن شده‌اند.»
این کارشناس تحولات جمعیت ایران و جهان اضافه کرده بود:« بیشترین مهاجران ایرانی که مقیم خارج از ایران هستند به ترتیب در کشور‌های ایالات متحده، قطر، کانادا، کویت و آلمان ساکن هستند.»
https://kayhan.london/1400/08/22/%d9%85%d9%87%d8%a7%d8%ac%d8%b1%d8%aa-%d8%a8%db%8c%e2%80%8c%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86%d9%90-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86%db%8c%d8%a7%d9%86%d8%9b-%d8%b3%d8%b1%d8%b2%d9%85%db%8c%d9%86%db%8c-%da%a9
صالح قاسمی دبیر مرکز مطالعات جمعیت که از قرار معلوم فرار ایرانیان از کشور را مسئله «نامطلوبی» نمی‌داند و معتقد است که «جمعیتی از یک کشور به کشوری دیگر مهاجرت می‌کند و اساسا این موضوع مسئله نامطلوبی به شمار نمی‌آید» به یکی از سوالاتی که از دانشجویان ایرانی مقیم خارج از کشور پرسیده شده اشاره کرده و پاسخ آنها را بیانگر «حس وطن‌دوستی و تعصب آنها به ایران» دانسته و گفته بود: «۴۱ درصد در پاسخ به این سوال که آیا پس از اتمام تحصیلات، تصمیم شما، بازگشت به ایران است؟ پاسخ «بله» و ۱۳ درصد پاسخ «خیر» داده‌اند و ۴۶ درصد هم گفته‌اند که فعلا تصمیمی ندارند؛ لذا از این باب هم وضعیت مهاجرفرستی تحصیلی ایران در مقیاس جهانی وضعیت مطلوبی است!»
اینهمه در حالیست که همزمان با اعلام برگزاری دادگاه امیرحسین مرادی و علی یونسی دو نخبه دانشگاهی در بند، دبیرکل انجمن استعدادهای برتر ایران در بهمن ماه سال گذشته گفت: «از ۸۶ مدال‌آور المپیادی ایران، ۸۲ نفرشان از ایران مهاجرت کرده‌اند». از ۴ نفر المپیادی هم که مهاجرت نکرده‌اند، ۲ نفرشان امیرحسین مرادی و علی یونسی به اتهامات واهی در زندان بسر می‌برند.
از سوی دیگر سالنامه مهاجرتی ایران که توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اسلامی تهیه می‌شود، در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که جمعیت مهاجران ایرانی در دنیا بر اساس آخرین آمار موجود این معاونت، ۱/۸ میلیون نفر است.
https://kayhan.london/1400/10/16/%d8%a2%d9%85%d8%a7%d8%b1-%d9%85%d8%aa%d9%86%d8%a7%d9%82%d8%b6-%d8%a7%d8%b2-%d9%85%d9%87%d8%a7%d8%ac%d8%b1%d8%aa-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86%db%8c%d8%a7%d9%86%d8%9b-%d9%81%d9%82%d8%b7-%db%b1-%db%b8
گزارش دبیرخانه شورای عالی ایرانیان در سال ۱۳۹۹ نیز حاکیست که آمریکا با پذیرش ۱/۵ میلیون ایرانی، مهمترین مقصد مهاجران کشور بوده است. اما داده‌های تجمیع شده سازمان ملل متحد و بانک جهانی نشان می‌دهد که ۴۵۴ هزار ایرانی مهاجر راهی امارات عربی متحده شده‌اند که از این نظر امارات بالاتر از آمریکا که ۳۸۷ هزار و ۲۴۶ ایرانی به آن مهاجرت کرده‌اند، قرار دارد.
برپایه داده‌های هر دو گزارش داخلی و بین‌المللی، کانادا جزو سه کشوری است که بیشترین تعداد ایرانی‌ها به آن مهاجرت کرده‌اند. این جمعیت بر اساس گزارش دبیرخانه شورای عالی ایرانیان، ۴۰۰ هزار نفر و بر پایه گزارش‌های بین‌المللی ۱۶۶ هزار و ۲۹۴ نفر است.
همچنین گزارش دبیرخانه شورای عالی ایرانیان نشان می‌دهد که در مجموع بیش از ۶۶۶ هزار ایرانی به کشور‌های عضو اتحادیه اروپا مهاجرت کرده‌اند که بیشترین تعداد آنها یعنی ۳۱۹ هزار نفر از سوی آلمان پذیرش شده‌اند. اما گزارش‌های بین‌المللی حاکیست که کمی بیش از ۳۶۵ هزار ایرانی به کشور‌های عضو اتحادیه اروپا مهاجرت کرده‌اند که مقصد اکثر آنها یعنی بیش از ۱۵۲ هزار نفر کشور آلمان بوده است.
گزارش‌های بین‌المللی همچنین یادآور می‌شوند که تا کنون ۵۰ هزار و ۸۰۸ ایرانی به اسرائیل مهاجرت کرده‌اند و این کشور مقصد نهم ایرانی‌ها بوده است.
