هدی رئوف (ایندیپندنت عربی) – در شرایطی که روسیه در کنار نزاع خود با غرب و آمریکا درگیر جنگ اوکراین نیز هست، رژیم جمهوری اسلامی تلاش می‌کند تا از فرصت‌های پیش آمده از جنگ پوتین با همسایه غربی روسیه، سوء استفاده کرده و به تقویت حضور خود در سوریه بپردازد با این تصور که ادامه بحران‌های ناشی از جنگ اوکراین ممکن است در آینده به کاهش تدریجی نفوذ روسیه در سوریه بیانجامد.
پس از آغاز جنگ مسکو علیه کی‌یف، جمهوری اسلامی ایران و سوریه بلافاصله اعلام کردند، مشارکت استراتژیک خود را افرایش خواهند داد.
تهران و دمشق همچنین درباره تأثیر احتمالی رویدادهای جنگ اوکراین بر منطقه و ضرورت هماهنگی‌های بیشتر بحث و تبادل نظر کردند.
حضور رژیم ایران در سوریه تنها به حوزه نظامی محدود نمی‌شود بلکه تهران خواستار اجرای سریع تفاهم‌نامه‌های اقتصادی دوجانبه در بخش‌های انرژی، کشاورزی و حمل و نقل است. آنچه تهران را برای تکمیل پروژه‌های اقتصادی در سوریه ترغیب می‌کند، تصور آن درباره لغو تحریم‌هاست که فکر می‌کند پس از احیای توافق هسته‌ای صورت خواهد گرفت.
در این میان، حمایت علنی دمشق از روسیه، آن را در وضعیتی منفورتر از گذشته نزد کشورهای غربی قرار داده است. چنین اقدامی برای رژیم اسد حمایت سیاسی، دیپلماتیک و مالی جامعه بین‌المللی را محدود می‌کند. از این رو جمهوری اسلامی که به دنبال وضعیت بهتر در سطح بین‌المللی است، تلاش می‌کند، خلاء ناشی از گرفتاری روسیه در جنگ اوکراین را پر کند. از این رو، نزدیکی سوریه به کشورهای عربی بیش از پیش اهمیت می‌یابد و در نهایت به عنوان گامی در جهت عادی ساختن روابط منطقه‌ای این کشورها با رژیم دمشق دیده می‌شود که درواقع تلاش برای ایجاد تعادل در خلائی است که رژیم ایران می‌خواهد پر کند.
در این میان، کشورهای عربی به دنبال برگرداندن سوریه به جهان عرب و کاستن از وابستگی دمشق به تهران هستند.
انور قرقاش وزیر مشاور دولت امارات در امور خارجی ۱۰ مارس ۲۰۲۲درباره سفر اخیر بشار اسد رئیس جمهوری سوریه به امارات گفته بود، این سفر در راستای راهبرد امارات پیرامون افزایش نقش کشورهای عربی در حل و فصل بحران سوریه انجام گرفته است. او افزود که «شرایط پیچیده منطقه نیازمند اتخاذ یک رویکرد منطقی و عملگرایانه از سوی کشورهای عربی برای مقابله با بحران‌ها و فتنه‌ها است.»
اینهمه در حالیست که رژیم ایران علاوه بر افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در سوریه، کماکان به تلاش‌های خود برای تحکیم حضور نظامی‌اش با انتقال تسلیحات، سامانه‌های شناسایی، دفاع موشکی و پهپادها از خاک عراق به سوریه و سپس به لبنان ادامه می‌دهد.
از زمان آغاز جنگ اوکراین، دیدارهای بین هیئت‌های جمهوری اسلامی و رژیم بشار اسد افزایش یافته است. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه رژیم ولایت فقیه در سفر به دمشق تاکید کرد که اولویت جمهوری اسلامی تقویت روابط راهبردی در صحنه متحول جهانی است.
او با تاکید بر اینکه تهران با دمشق در یک سنگر ایستاده است، گفت که روابط با دمشق بهترین مراحل خود را طی می‌کند.
گرچه رژیم ایران همواره بر اولویت روابط اقتصادی تاکید کرده اما در صحنه میدانی، جمهوری اسلامی در حال جابجایی برخی شبه‌نظامیان وابسته به خود در بخش‌هایی از مرکز، شرق و شمال سوریه است.
از سوی دیگر بعید به نظر می‌رسد که روسیه از دستاوردهای خود در سوریه که دریچه‌ای برای تثبیت مجدد حضور آن کشور در خاورمیانه است، چشم‌پوشی کند. روسیه از طریق سوریه حضور نظامی دائمی خود را در شرق مدیترانه با دو پایگاه نظامی در سوریه- پایگاه هوایی حمیمیم در نزدیکی لاذقیه و پایگاه دریایی در بندر طرطوس- از طریق امضای یک توافق ۴۹ ساله با دمشق تضمین کرده است.
در هر صورت بعید است رژیم جمهوری اسلامی خلاء موجود در سوریه را برای تحکیم و گسترش نفوذ خود در عرصه‌های مختلف از دست دهد. به همین دلیل بازگشت به توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌های بین‌المللی از رژیم ایران، تنها ابزاریست که تهران را در تامین اهداف خود در دمشق یاری خواهد کرد.
*منبع: ایندیپندنت عربی
*نویسنده: هدی رئوف
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
