بعد از حمله روسیه به اوکراین چشم‌انداز امنیتی در اروپا تغییر یافته است. سوئد و فنلاند که مدت‌ها از پیوستن به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) اجتناب کرده بودند، اکنون در حال بررسی عضویت در این ائتلاف نظامی هستند.
این در حالیست که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه گسترش ناتو را تهدید جدّی برای روسیه می‌داند و این یکی از بهانه‌ها و توجیهات جنگ پوتین علیه اوکراین است. در همین ارتباط مقامات مسکو به سوئد و فنلاند نیز در مورد پیامدهای جدّی نظامی و سیاسی در صورت پیوستن آنها به ناتو هشدار داده بودند.
پیش از این دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین گفته بود «در صورت پیوستن دو کشور، ما باید جناح غربی خود را از نظر تضمین امنیت‌مان پیچیده‌تر کنیم.»
روزنامه «تایمز» گزارش داد فنلاند و سوئد تا تابستان سال ۲۰۲۲ برای پیوستن به ناتو درخواست می‌دهند. یک مقام ارشد آمریکا پیوستن این دو کشور به ناتو را نتیجه اشتباه راهبردی عظیم پوتین دانست.
در همین ارتباط سانا مارین نخست‌وزیر فنلاند گفت: «زمان آن رسیده که فنلاند درباره موضع خود نسبت به ناتو تجدید نظر کند.» وی افزود روسیه آن همسایه‌ای نیست که فنلاند تصور می‌کرد و از همین رو درباره پیوستن به ناتو با دقت و محتاطانه، اما سریع تصمیم‌گیری خواهد شد.
ماگدالنا اندرسون نخست‌وزیر سوئد نیز پیش از این گفته بود که سوئد گزینه عضویت در ناتو را به‌هیچ وجه رد نمی‌کند.
فنلاند که مرز طولانی با روسیه دارد، در سال ۱۹۳۹ مورد تهاجم «ارتش سرخ» قرار گرفت. این کشور هرگز پس از پایان جنگ سرد عضو هیچ ائتلاف نظامی نشد.
ایو دالدر سفیر پیشین آمریکا در ناتو بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ در مصاحبه با رادیو «NPR» آمریکا که ۱۰ آوریل (۲۱ فروردین) منتشر شد می‌گوید «فنلاند و سوئد در طول جنگ سرد بی‌طرف بودند و نمی‌خواستند بخشی از بلوک غرب و یا شرق باشند اما دموکراسی‌هایی با اقتصاد سرمایه‌داری بودند که ترجیح می‌دادند بخشی از اتحادیه اروپا باشد. درواقع آنها دلیلی برای پیوستن به ناتو نداشتند هرچند که با این سازمان همکاری داشتند و شرکای بسیار قوی ناتو به شمار می‌روند. آنها در مواردی در عملیات نظامی در افغانستان و سایر عملیات‌های نظامی ناتو نیز حضور داشتند اما واقعاً هیچ فوریتی برای پیوستن آنها به این پیمان وجود نداشت تا اینکه روسیه به اوکراین حمله کرد.»
دالدر می‌گوید وضعیت سوئد نسبت به فنلاند کمی متفاوت است چون مرز مشترک با روسیه ندارد با این حال کشتی‌ها و زیردریایی‌های روسی در دریای بالتیک سوئد گاهی آنها را مورد آزار و اذیت قرار داده و حتا آنها را تهدید کرده‌اند. بنابراین در آنجا نیز اکنون تغییر در گفتمان امنیتی در حال شکل‌گیری است.
سفیر پیشین آمریکا در ناتو می‌گوید پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو مخاطراتی را برای ناتو نیز به همراه دارد زیرا متعهد به دفاع از این کشورها می‌شود. اما اگر روسیه به فکر حمله به فنلاند می‌بود با پیوستن این کشور به ناتو می‌داند که در صورت درگیری با ناتو و آمریکا طرف خواهد بود و با توجه به وضعیت اسفبار نیروهای مسلح روسیه در اوکراین این احتمال که قصد درگیری با ناتو را داشته باشد کم می‌شود.
برخی تحلیلگران معتقدند خسارات سنگینی که ارتش روسیه در حمله به اوکراین متحمل شد و تحریم‌های گسترده بین‌المللی که مسکو با آن روبرو شده، پیامدهای احتمالی پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو را کاهش داده است. ضمن اینکه از یکسو تصور غیرواقعی از قدرت ارتش روسیه و نیروهای نظامی نیز در اوکراین کاملا شکسته شد و از سوی دیگر در جامعه روسیه تمایل برای زندگی در صلح بسیار قویست و اگر فشار و سرکوب‌های دولت پوتین نباشد، این تمایل در ابعاد گسترده به نمایش گذاشته خواهد شد.
