به افرادی که در جریان جنگ ایران و عراق بر اثر استنشاق گاز خردل دچار مشکلات ریوی شده‌اند، در اصطلاح «شیمیایی» گفته می‌شود، ولی امروزه عبارت «کیمیکال» به نام یک ماده مخدر بین نوجوانان و جوانان شایع شده است. «نخ» هم دیگر صرفا یک ابزار خیاطی نیست، ماده‌ای مخدر اما مجاز، شبیه برنج خوراکی سوخته است که با یک خراش سطحی جذب پوست می‌شود و نشئه می‌کند.
بطور میانگین هفته‌ای ۲ تا ۳ بار خبر کشف مواد مخدر در نقاط مختلف ایران، توسط مقامات مسئول منتشر می‌شود، چنانکه در ۹ ماه سال ۱۴۰۰، میزان «۸۰۰ تُن» کشف این مواد بطور رسمی اعلام شد.
دی‌ماه پارسال نیز مجید کریمی رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی، از کشف ۳ تُن تریاک و هروئین طی ۲۴ ساعت در ۳ استان یزد، سیستان و بلوچستان و خوزستان خبر داده بود.
مقامات مسئول از اعلام آمار اعتیاد اجتناب می‌کنند و از سال ۱۳۹۴ تا کنون آمار ارائه شده حول و حوش ۵ درصد از جمعیت فعال کشور است. رضا تویسرکان‌منش مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر، سال ۱۳۹۸ گفته بود: حدود دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفر مصرف‌کننده مستمر مواد مخدر وجود دارد که معادل ۵ درصد جمعیت فعال کشور است.
بر این مبنا، یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر نیز به صورت غیرمستمر و تفننی مواد مخدر مصرف می‌کنند. در مجموع چهار میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در کشور مواد مخدر مصرف می‌کنند. رقمی که پیش‌بینی می‌شود تا کنون افزایش نیز پیدا کرده است.
طبق گفته‌ی ناصر اصلانی معاون ستاد مبارزه با مواد مخدر در شهریور ۱۳۹۹، حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از معتادان اصلا شناسایی نشده‌اند.
کارشناسان معتقدند مصرف مواد مخدر در سال‌های گذشته علاوه بر اینکه افزایش چشمگیر داشته به سنین پایین‌تر نیز رسیده است. تا جایی که با برخی اسامی معمول در مدارس با ارزانترین قیمت دست به دست می‌شود.
ولی اسکندر مومنی دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر میانگین سن اعتیاد در ایران را «۲۴ سال» اعلام کرده و نرخ ۵ درصدی شیوع اعتیاد در جمعیت فعال کشور را تایید می‌کند.
در این میان، بر اساس آمارهای دولتی، سالانه چهار تا پنج هزار نفر و روزانه ۱۲ تا ۱۳ نفر در ایران در اثر مصرف مواد مخدر جان خود را از دست می‌دهند.
عبدالوهاب حسنوند رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران نیز با ابراز تعجب از کشف ۳ تُن انواع مواد مخدر طی ۲۴ ساعت می‌گوید که این امر تا کنون سابقه نداشته و بسیار جای نگرانی دارد.
این نگرانی‌ها وقتی بیشتر می‌شود که برخی از این افیون‌ها بطور کاملا مجاز و قانونی به دست مصرف‌کننده می‌رسد. رایج‌ترین آنها متادون و بوپرونورفین هستند که از ابتدای دهه هشتاد خورشیدی با ارزانترین قیمت در دسترس بوده و اتفاقا عنوان «قرص ترک اعتیاد» را نیز یدک می‌کشند. قرصی که برای «ترک اعتیاد» می‌بایست تحت نظارت پزشک و درمانگران متخصص مصرف شود!
خطرناک‌تر از آن، ماده مخدری به نام «نخ» است که هنوز در طبقه‌بندی مواد مخدر قرار نگرفته و زیرپوشش مواد غذایی و خوراکی وارد کشور می‌شود. این مخدرها به گونه‌اند که بسیاری از خانواده‌ها آنها را نمی‌شناسند و حتی مصرف این مواد را اعتیادآور نمی‌دانند.
«نخ» در کنار ماده دیگری به نام «برنز» در زمره تجارت‌های پرسود دوران کرونا قلمداد شده و هنوز برای مقابله جدی از ورود آنها به کشور تصمیمی گرفته نشده است. مخدر برنز روی یخ تبخیر و پس از آن استنشاق می‌شود.
نخ نیز با خراش روی پوست جذب بدن افراد می‌شود. نخ شبیه «برنج خوراکی سوخته» است و تکه‌های بزرگ آن با پیچیدن دور سیگار توسط معتادان استعمال می‌شود. گفته می‌شود برنز و نخ از تایلند وارد ایران شده است.
علاوه بر افغانستان که سال‌هاست نامش با ورود مواد مخدر به ایران گره خورده، دیگر کشورهای شرق کشور از جمله پاکستان، هند، فیلیپین، اندونزی، مالزی و… نیز مبدا واردات مواد توهم‌زا به ایران هستند. طی یک دهه گذشته، مخدری در بسته‌هایی با عکس هنرپیشه‌های هندی و پاکستانی، به شکل آدامس، پاستیل و پودرهایی با طعم نعنا و خوشبوکننده دهان وارد نیز می‌شوند.
این آدامس‌ها و خوشبوکننده‌ها «پان» یا «پان پراگ» نام دارند که البته با اسم‌هایی چون تایتانیک، آدامسی، جی ال، بی‌تی، بزاق، نسوار، راجا، ناس بهداشتی یا خارجی، پان عربی، راجا عربی، پان پتی، والاخطرناک، بمب، دپی، کوپرهندوستان، ناس افغانی، دندان سفت‌کن، ملوان زبل، پان اسفناج، پان چایی، سرحال‌کننده، سیگارچرس، ناس کابلی و… هم مشهور است.این مواد بسته به میزان، نوع و بسته‌بندی بین ۵۰ تا ۳۰۰هزار تومان هم قیمت دارند.
«شیمیایی» یا «کیمیال» ترکیبی از ماری‌جوانای سنتی و مواد شیمیایی دیگر است که پس از استفاده، فلج موقت بدن، تشنج تا تجربه نزدیک به مرگ را برای مصرف‌کننده در پی دارد و یک گرم ۸۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
گفته می‌شود فروشندگان آن را ۵۰ هزار تومان هم می‌فروشند. گویا هرکسی «شیمیایی» بکشد، فقط بی‌حال می‌شود. این هم به خاطر مقداری مرگ موش است که در ترکیبات کیمیکال‌های ایرانی وجود دارد.
به گزارش رسانه‌های داخلی، این مواد از سال ۱۳۸۸ به ایران وارد شده و استفاده بلندمدت از آن خطرناک است.
گفته می‌شود افغانستان بزرگترین صادرکننده مواد مخدر به ایران و سراسر جهان است. سود قابل توجه این تجارت موجب شده تا کشت چنین محصولاتی طی بیست سال گذشته ۵۰ برابر شود.
البته چند وقتی است طالبان کشت خشخاش را ممنوع کرده. محمد ترحمی مدیرکل حقوقی و امور اموال ستاد مبارزه با موادمخدر کشور می‌گوید که ابلاغ ممنوعیت کشت خشخاش در افغانستان سبب افزایش چندین برابری قیمت مواد مخدر و روانگردان‌ها در بازار سیاه ایران شده است.
ترحمی نسبت به این اتفاق نگاه خوشبینانه دارد و معتقد است: «سختی دسترسی که از ابعاد مقابله‌ای در مهار بروز و شیوع اعتیاد به مواد مخدر است با کاهش تولید و در نتیجه کاهش عرضه و افزایش قیمت مواد مخدر تحقق خواهد یافت.»
پیش‌بینی می‌شود با توقف احتمالی فروش مواد مخدر از سوی طالبان، که البته به دلیل سود نجومی آن، بعید به نظر می‌رسد، الگوی مصرف مواد به سمت مخدرهای ارزان‌قیمت و ناشناخته پیش برود. این امر توصیه کارشناسان را در پی دارد که معتقدند، سیستم مبارزه با مواد مخدر باید شبکه درمانی خود را گسترش دهد و برنامه‌های کاهش آسیب با سرعت بیشتری ادامه پیدا کند.
ضمن اینکه کمبود مواد مخدر در ایران می‌تواند باعث افزایش مصرف داروهایی از قبیل اکسی‌کدون و کدئین ترامادول شود و وضعیت دارو در کشور را از آنچه هست وخیم‌تر کند.
از سوی دیگر، یک گزارش تلویزیونی از قیمت مواد مخدر و مصاحبه با افراد مبتلا به اعتیاد در سطح خیابان‌های تهران از صداوسیمای جمهوری اسلامی نیز واکنش برانگیز شده است. این گزارش ریزقیمت مواد مخدر موجود در ایران را اعلام داشته و از مصرف‌کنندگان جویا شده بود که با این گرانی قیمت چه می‌کنند! تهیه این گزارش از سوی افکار عمومی بازتاب منفی گسترده‌ای پیدا کرد. واکنش‌ها حاکی از این بود که گزارشی از مصرف مواد مخدر توسط صداوسیمای جمهوری اسلامی که گویی درباره یک کالای خوراکی یا دارویی معمولی تهیه شده، برای عادی ساختن مصرف این مواد مرگبار و خانمان‌برانداز با هدف توسعه تجارت آن توسط گروه‌های مافیایی وابسته به حکومت بوده است.
