مصطفی فحص (شرق الاوسط) – از هفته‌ها وماه‌ها پیش سطح خوش‌بینی نسبت به دستیابی به توافق هسته‌ای میان تهران و گروه پنج بعلاوه یک بالا بود تا اینکه افشاگری‌های سیاسی و درز‌های رسانه‌ای افرادی که بطور مستقیم در مذاکرات هسته‌ای وین شرکت داشتند، افزایش یافت. از جمله این افشاگری‌ها اظهارات مسئولان نهادهای بین‌المللی بود که بیش از یک سال در پایتخت اتریش با هیئت‌های جمهوری اسلامی ایران گرد آمده و بارها اعلام کردند که به مرحله دستیابی به توافق هسته‌ای نزدیک شده‌اند.
خوش‌بینی به توافق هسته‌ای به حدی رسیده بود که تیم‌های مذاکره‌کننده بارها اعلام کردند که در حال انجام آخرین ویرایش و تغییرات جزئی روی پیش‌نویس توافق هسته‌ای برای اعلام رسمی آن هستند، اما با وجود همه این حرف‌ها اکنون هفته‌ها گذشته و هیچ توافقی اعلام نشده و مذاکرات نیز به تعویق افتاده است.
توافق هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران با غرب از هفته‌ها پیش با موانع شدیدی روبرو شد، بطوری که رفع این موانع یا دور زدن آنها چنان دشوار و حل‌نشدنی به نظر می‌رسد که ممکن است کل مذاکرات را به نقطه صفر برگرداند. این موانع به گونه‌ای است که برای دو طرف دولت بایدن و جمهوری اسلامی به کل این توافق تبدیل شده است!
یکی از این موانع اساسی توافق بر سر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و باقی نگه داشتن یا نداشتن این نهاد نظامی جمهوری اسلامی ایران در لیست گروه‌های تروریستی آمریکاست که به معضل اصلی برای توافق هسته‌ای تبدیل شده است.
به نظر می‌رسد تلاش مذاکره‌کنندگان اکنون بر متقاعد کردن تهران به تفکیک «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» از «نیروی قدس» که زیرمجموعه‌ی آن است متمرکز شده تا در ازای خارج کردن سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی، «نیروی قدس» اما همچنان در لیست تحریمهای آمریکا باقی بماند.
https://kayhan.london/1401/01/27/%d9%86%db%8c%d8%b1%d9%88%db%8c-%d9%82%d8%af%d8%b3-%db%8c%da%a9%db%8c-%d8%a7%d8%b2-%d9%be%d9%86%d8%ac-%d8%b2%db%8c%d8%b1%d9%85%d8%ac%d9%85%d9%88%d8%b9%d9%87-%d8%b3%d9%be%d8%a7%d9%87-%d9%be
سپاه قدس بازوی خارجی رژیم جمهوری اسلامی ایران در خارج است که ثبات و امنیت منطقه خاورمیانه را تهدید می‌کند. به همین دلیل مذاکره کنندگان غربی به ویژه آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند تا با جدا کردن سپاه قدس از کلیت سپاه پاسداران و باقی نگه داشتن «سپاه قدس» در لیست گروه‌های تروریستی این معضل را حل کرده و فشارهای خارجی و داخلی بر اشنگتن و تهران را کاهش دهند.
رویکرد دیگر برای رسیدن به توافق هسته‌ای، تفکیک فهرست تروریسم از تحریمهای اقتصادی است که به موجب آن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست تحریم‌ها باقی بماند ولی از لیست تروریسم خارج شود، اما این تلاش‌ها پس از اصرار تهران بر موضع خود مبنی بر لغو کامل تحریم‌ها ناکام ماند.
برای رژیم تهران «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» به عنوان ارگان رسمی و دولتی یک موضوع اساسی و ماهوی به شمار می‌رود و ماندن آن در لیست تروریستی یا در دایره‌ی تحریم‌ها راه حلی ناقص است که نمی‌تواند گره توافق هسته‌ای را باز کند.
اگر تهران ماندن سپاه پاسداران در لیست تروریستی یا تحریم‌ها را می‌پذیرفت و از خطوط قرمز خود چشم‌پوشی می‌کرد، ماه‌ها پیش به این توافق دست یافته بود.
روشن است که اظهارات رسمی رژیم ایران، کاهش سطح امید برای حل و فصل معضل اصلی یعنی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سایر موضوعاتی را که تهران می‌گوید واشنگتن می‌خواهد به مفاد توافق ۲۰۱۵ اضافه کند، تایید می کند. خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه رژیم ایران روز ۱۱ آوریل در مصاحبه‌ای گفت: «ما هنوز نمی‌دانیم که آیا به توافق خواهیم رسید یا خیر زیرا ایالات متحده آمریکا هنوز اراده‌ای برای این کار نشان نداده است.»
علاوه بر خطیب‌زاده برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی شروطی را برای احیای توافق هسته‌ای تعیین کردند از جمله دادن تضمین‌های قانونی از سوی کنگره آمریکا مبنی بر اینکه هیچ دولت آمریکایی در آینده از این توافق هسته‌ای خارج نشود!
در این میان، از نظر عملی، مسئله ماندن سپاه پاسداران در فهرست تروریسم و تحریم‌ها یک مشکل داخلی رژیم ایران نیست، بلکه به خط قرمزی برای احزاب در واشنگتن نیز تبدیل شده است.
موضوع خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از لیست گروه‌های تروریستی مستقیم در مناقشه دو حزب آمریکا در انتخابات میاندوره‌ای کنگره که در ماه نوامبر آینده برگزار می‌شود بازتاب یافته است.
ورود باراک اوباما و دونالد ترامپ، رؤسای جمهوری سابق آمریکا به رقابت‌های انتخاباتی این کشور، وضعیت را پیچیده‌تر کرده است، به ویژه اینکه افزایش محبوبیت جمهوریخواهان در نظرسنجی‌ها، دولت بایدن و جنبش اوباما در حزب دموکرات را وادار کرده تا محاسبات انتخاباتی را نیز در نظر بگیرند. علاوه بر این ظهور و تقویت جنبش «ترامپیسم» در حزب جمهوریخواه که توافق هسته‌ای را کاملاً رد می‌کند، تاثیر مستقیم بر موضوع سپاه پاسداران و نگه داشتن یا نداشتن آن در لیست تروریسم می‌گذارد.
این وضعیت دولت بایدن و کاخ سفید را مجبور می‌کند که نرمش خود را در مذاکره با تهران کاهش دهد. این شرایط پیچده باعث تقویت این باور شده که توافق هسته‌ای به مرحله پس از انتخابات مجلس قانونگذاری آمریکا موکول شده تا مفاد آن طبق شرایط طرف برنده انتخابات آمریکا مجدداً تنظیم شود.
بنابراین، منتفی نیست که دو طرف مذاکره کننده (جمهوری اسلامی و دولت بایدن) بر سر اصل امکان به تعویق انداختن اعلام توافق هسته‌ای به بعد از انتخابات قانونگذاری آمریکا به توافق برسند، به ویژه اینکه آنچه رژیم ایران در پیش‌نویس نهایی خواسته است، از نظر انتخاباتی به سود حزب دموکرات نیست و آنچه تهران در ارتباط با تضمین دولت بایدن به عدم عقب‌نشینی در آینده اصرار دارد، تنها پس از توزیع جدید قدرت در کنگره آمریکا قابل توافق است. به این ترتیب می‌توان گفت که هر دو طرف علاقمند به تأخیر اعلام توافق هسته‌ای هستند.
*منبع : شرق الاوسط
*نویسنده: مصطفى فحص
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
