هفته‌هاست که صحبت از خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست گروه‌های تروریستی خارجی (FTO) به عنوان یکی از شروط جمهوری اسلامی برای ادامه مذاکرات جهت احیای برجام و یا دست یافتن به توافقی مشابه می‌شود. جمهوری اسلامی خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از این فهرست و برداشته شدن کلیه تحریم‌ها علیه آن و زیرمجموعه‌هایش را یکی از خطوط قرمز خود اعلام کرده است.
اخیرا جو بایدن رئیس جمهوری و ژنرال مارس آلکساندر میلی فرمانده کل ستاد نیروهای مسلح آمریکا بدون اشاره به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مخالفت خود را با خارج ساختن «نیروی قدس» از فهرست گروه‌های تروریست خارجی اعلام کرده‌اند. از صحبت‌های این دو مقام ارشد ایالات متحده چنین به نظر می‌آید که گویی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و «نیروی قدس» دو نهاد کاملا متمایز از یکدیگر هستند، در حالی که واقعیت چنین نیست.
تشکیل «نیروی قدس» با فرمان علی خامنه‌ای
«نیروی قدس» یا «سپاه قدس» که نام خود را از عنوانی که جمهوری اسلامی با هدف فتح اسرائیل بر اورشلیم نهاده گرفته است، بر اساس بند هفت اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مبنی بر حمایت از نهضت‌های اسلامی در خارج از مرزهای ایران تشکیل شد. البته در ابتدا این وظیفه برعهده «واحد نهضت‌های آزادیبخش» با مسئولیت محمد منتظری بود که آن نیز زیرمجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به حساب می‌آمد. پس از کشته شدن محمد منتظری در بمب‌گذاری دفتر حزب جمهوری اسلامی در ۷ تیر ۱۳۶۰، این مسئولیت تا زمان انحلال آن واحد در سال ۱۳۶۱ به مهدی هاشمی برادر داماد حسینعلی منتظری واگذار شد. مدتی هم این «حمایت» از «نهضت‌های آزادیبخش اسلامی» را واحد اطلاعات سپاه بر عهده گرفت.
در سال‌های جنگ با عراق، قرارگاه‌های برون‌مرزی «بلال» به فرماندهی فریدون وردی‌نژاد و قرارگاه «رمضان» به فرماندهی مرتضی رضایی برای ساماندهی فعالیت‌های برون‌مرزی سپاه پاسداران تشکیل شدند. «لشکر ۹ بدر»، «تیپ ابوذر» و «تیپ ۶۶ نیروهای ویژه هوابرد» از جمله یگان‌های تحت امر این دو قرارگاه بودند.
دو سال پس از پایان جنگ در تابستان ۶۷، در سال ۱۳۶۹ علی خامنه‌ای که دیگر پس از مرگ خمینی در خرداد ۱۳۶۸ هم رهبر نظام و هم فرمانده کل قوا در جمهوری اسلامی شده بود، دستور تشکیل «نیروی قدس» را به عنوان پنجمین نیروی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در کنار نیروی زمینی، نیروی هوافضا، نیروی دریایی و سازمان بسیج مستعضفین صادر کرد. به بیان دیگر، «نیروی قدس» زیرمجموعه‌ی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به حساب می‌آید و نمی‌توان فعالیت‌های آنرا از دیگرفعالیت‌های زیرمجموعه‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تفکیک کرد.
مقامات آمریکایی هیچگونه توضیح و توجیهی برای تفکیک «نیروی قدس» از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ارائه نداده‌اند، چون نمی‌توان آنها را دو ساختار جدا دانست که مستقل از یکدیگر عمل می‌کنند. برخی منابع آمریکایی تلاش دارند این تفکیک را در حوزه عملکرد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در داخل مرزهای کشور است با حوزه عملیاتی «نیروی قدس» که در خارج از خاک ایران است، توجیه کنند. این نیز با واقعیت‌ها سازگاری ندارد. «نیروی قدس» کمک‌های تسلیحاتی خود را به بسیاری از گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه، از حزب‌الله لبنان تا انصارالله یمن و از حشدالشعبی در عراق تا حماس و جهاد اسلامی در نوار غزه انکار نمی‌کند. موشک‌ها، پهپادها و دیگر تسلیحاتی که از سوی «سپاه قدس» برای این گروه‌ها ارسال می‌شود، همگی توسط صنایع نظامی وابسته به وزارت دفاع و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تولید شده و «نیروی قدس» تنها وظیفه رساندن آنها به مقصد را دارد.
سکوت مشکوک مقامات آمریکا
در صحبت‌های مقامات آمریکا نیز این تناقض در بسیاری موارد به روشنی دیده می‌شود. آنتونی بلینکن وزیر خارجه دولت جو بایدن در گفتگو با شبکه تلویزیونی «ان‌بی‌سی» می‌گوید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی «یک سازمان تروریستی است.» ولی از پاسخ به پرسش دیگر روزنامه‌نگار این شبکه تلویزیونی در مورد باقی ماندن این «سازمان تروریستی» در فهرست تحریم‌ها طفره می‌رود.
باید در نظر داشت که نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به دلیل پشتیبانی نظامی و تسلیحاتی از دولت سوریه، انصارالله یمن و حزب‌الله لبنان در این فهرست ثبت شده است، در حالی که دلیل تحریم «نیروی قدس» و قرار دادن نام آن در فهرست گروه‌های خارجی تروریستی، فعالیت‌های این نهاد نظامی در عراق و مسئولیت در کشته شدن بیش از ۶۰۰ نظامی آمریکایی در این کشور است.
البته جای تعجب نیست که دولت جو بایدن بخواهد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را که وزیر خارجه‌اش آن را «سازمان تروریستی» می‌خواند، از این فهرست خارج سازد. رئیس جمهور آمریکا به محض ورود به کاخ سفید، حوثی‌های یمن را نیز که اهداف غیرنظامی در پادشاهی سعودی و امارات متحده عربی را با موشک و پهپاد هدف قرار می‌دهند، از این فهرست خارج ساخت. تصمیمی که روابط آمریکا با این دو کشور عربی را وارد بحرانی کرد که هنوز ادامه دارد.
تهدید سپاه پاسداران به کشتن مقامات آمریکایی
محمد خاکپور فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که برخی در آمریکا خواهان خروج آن از فهرست گروه‌های تروریستی خارجی هستند، در روزهای گذشته بار دیگر آمریکا را در رابطه با ترور قاسم سلیمانی فرمانده قبلی نیروی قدس تهدید کرد و گفت «اگر همه سران آمریکا هم کشته شوند، تقاص خون سلیمانی نخواهد بود.» وی افزود «انتقام با شیوه‌های دیگر» ادامه خواهد یافت.
ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به تهدید‌های محمد خاکپور در یک نشست رسانه‌ای در پاسخ به نگاه دوگانه دولت جو بایدن به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و «نیروی قدس» تنها به گفتن این جمله بسنده کرد که فعلا هر دو در فهرست تحریم‌ها قرار دارند! وی حاضر نشد به احتمال خارج کردن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست تحریم‌ها اشاره کند. این «فرار» مقامات آمریکا در پاسخ به پرسش‌های دقیق روزنامه‌نگاران این احتمال را تقویت می‌کند که مذاکرات با تهران در مورد خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی جدیست و با وجود تعلیق مذاکرات در وین همچنان ادامه دارد.
«نیروی قدس» بازوی خارجی سپاه پاسداران است
تفکیک بین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و «نیروی قدس» هیچگونه مبنای سیاسی و عقلانی قابل پذیرش ندارد. این تفکیک حتا عاری از آن مبانی است که بر اساس آن برخی کشورها بین شاخه سیاسی و بازوی نظامی حزب‌الله لبنان تفاوت قائل شده و یکی را تحریم کرده و دیگری را به رسمیت می‌شمارند. شاخه سیاسی حزب‌الله لبنان افرادی را در بر می‌گیرد که مسلح نیستند، در حالی که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و «نیروی قدس» که زیرمجموعه آن است، هر دو نیروهای مسلح هستند و تحت یک فرماندهی مرکزی قرار دارند. اهداف هر دو نیز نظامی است و طبق اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حق فعالیت سیاسی و حزبی را نیز ندارند. خود جمهوری اسلامی نیز از هر دو به عنوان بخش تفکیک ناپذیر نیروهای مسلح خود نام می‌برد و بر پایه همین اصل نیز معتقد است که دولت آمریکا نمی‌تواند نیروهای مسلح رسمی کشوری را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دهد.
در این سال‌ها ده‌ها گزارش در آمریکا توسط نهادهای دولتی و غیردولتی منتشر شده است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را نه تنها حامی تروریسم در منطقه، بلکه عنصری فعال در شبکه‌های تروریستی جهان معرفی می‌کنند. تنها یک نمونه از فعالیت‌های تروریستی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در سال‌های قبل از تشکیل «نیروی قدس»، حمله انتحاری به پایگاه‌های تفنگداران آمریکایی و فرانسوی در بیروت در اول آبان ۱۳۶۲ است. این دو حمله انتحاری با۳۰۵ قربانی (۲۴۱ نظامی آمریکایی، ۵۸ نظامی فرانسوی و ۶ غیرنظامی) بنا بر شواهد و مدارکی که در دادگاهی در کلمبیای آمریکا ارائه شدند، توسط حزب‌الله لبنان و به درخواست سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سازماندهی شده بود. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قبل از آغاز فعالیت «نیروی قدس» نیز در خارج از مرزهای ایران سرگرم عملیات تروریستی بود و با راه انداختن «سپاه قدس» بخش مهمی از مأموریت‌های خارج از مرزهای ایران را به این زیرمجموعه‌ی نظامی خود سپرد.
احمد رأفت
