در حالیکه در لوایح بودجه سالهای ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، اعتباری برای مقابله با ریزگردها در نظر گرفته نشده، همزمان با بروز وضعیت خطرناک گرد و غبار در اغلب نقاط کشور، ستاد مقابله با گرد و غبار وعدهی تخصیص بودجهای ۳۲۰ میلیارد تومانی پس از طی فرآیند تخصیص و تعیین سهمیه داده است.
علیمحمد طهماسبی بیرگانی دبیر ستاد سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار بیان کرد که برای مقابله با گرد و غبار نزدیک به ۳۲۰ میلیارد تومان اعتبار در بودجه ۱۴۰۱ اختصاص داده شده که پس از طی شدن فرآیند تخصیص و تعیین سهمیه هر یک از دستگاهها، توزیع آن آغاز میشود.
این وعده در حالی داده میشود که در بودجهبندی سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ هیچ بودجهای برای مقابله با ریزگردها در نظر گرفته نشده و بودجه این بخش حذف شده است. سمیه رفیعی رئیس فراکسیون محیط زیست با آغاز توفان گستردهی ریزگردها در ایران این موضوع را مورد انتقاد قرار داد و گفت که حتی مرکز مقابله با ریزگردهای سازمان محیط زیست نیز در قبال آن سکوت کرده و پیگیری در این زمینه نداشته است!
اگرچه این انتقاد به خود فراکسیون محیط زیست نیز وارد است که یکی از وظایف و مسئولیتهایش توجه به تخصیص بودجههای محیط زیست در لوایح سالانه است که از سوی دولت تنظیم میشود!
اکنون به گفتهی طهماسبی بیرگانی، عمده این وعدهی ۳۲۰ میلیارد تومانی در حوزه گرد و غبار به «سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری» برای اجرای طرحها در این زمینه و سپس به «وزارت نیرو» برای انتقال آب به کانونهای گرد و غبار جنوب شرق اهواز تخصیص پیدا میکند! این بدان معناست که بخش عمدهای از این بودجه ناچیز به وزارت نیرو به عنوان مسئول و مقصر اصلی وقوع توفان ریزگردها پرداخت میشود و به نظر میرسد هرقدر بیشتر باعث بروز و برخاستن ریزگردها شود، بیشتر بودجه میگیرد!
طهماسبی بیرگانی درباره میزان بودجههای این حوزه گفته است: «مجموع اعتبارات تخصیص یافته برای مقابله با پدیده گرد و غبار طی سالهای ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ مبلغ ۲۷۰۰ میلیارد تومان بوده و حدود ۵۳درصد این مبلغ به وزارت جهاد کشاورزی، ۱۷ تا ۱۸ درصد وزارت نیرو و ۷ تا ۸ درصد به سازمان حفاظت محیط زیست پرداخت شد.»
بر مبنای توضیحات دبیر ستاد مقابله با ریزگردها، وزارت کشاورزی به ویژه سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری بیشترین وظیفه مقابله را با این پدیده دارند ولی سیاستگذاریها و هماهنگی میان دستگاههای مربوطه توسط سازمان حفاظت محیط زیست، انجام میگیرد. ضمن اینکه وزارتخانههایی همچون نفت، امور خارجه و راه و شهرسازی و سازمان صداوسیما نیز در ستاد مقابله با ریزگردها عضویت دارند.
بر اساس آنچه از آب و هوای مناطق مختلف ایران بر میآید، به نظر میرسد هیچیک از جلسات ستاد مقابله تا کنون ثمری نداشته و چندین استان همواره درگیر مقابله با ریزگردها هستند. چنانکه سازمان هواشناسی عصر دوشنبه ۲۹ فروردین با صدور هشدار زرد از شکلگیری توده گرد و خاک در کشورهای همسایه غربی و انتقال این ذرات به داخل کشور خبر داد که از ساعات پایانی روز سهشنبه ۳۰ فروردین تا چهارشنبه ۳۱ فروردین با مخاطراتی نظیر کاهش کیفیت هوا و کاهش شعاع دید روی خواهد داد.
به این ترتیب استانهای آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، آذربایجان شرقی، اردبیل و زنجان روز سهشنبه و استانهای آذربایجان شرقی، اردبیل، آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، همدان، زنجان، البرز، مرکزی، قم و خوزستان در روز چهارشنبه بار دیگر با توفان گرد و غبار روبرو میشوند.
راهکار مقامات و دستگاههای مسئول تا کنون، صدور توصیه و اطلاعرسانی وضعیت بوده است. روالی که با از دسترس خارج کردن سامانههای هواشناسی در سطح شهرها، مختل شده تا شهروندان از وخامت آلودگی هوا مطلع نشوند. از سوی دیگر، نهادهای مسئول نیز باوجود تهدید جدی سلامت شهروندان، اقدام به تعطیلی یا اجرای طرح زوج و فرد و نوبتی کردن ادارات و مراکزی که مردم در آنها به کار و رفت و آمد مشغولند نکردهاند.
ضمن اینکه شهروندان این استانها باید به مخاطراتی چون کاهش شعاع دید، کاهش کیفیت هوا، اختلال در تردد و احتمال اختلال در پروازها نیز توجه داشته باشند تا سطح خسارات احتمالی پایین نگاه داشته شود.
در پس این توصیهها اما هیچیک از مقامات مسئول تا کنون اشارهای نکردند که بودجههای مربوطه، از جمله در ردیفهای متفرقه، دقیقا برای چه منظور صرف شده و چرا جز آلودگیهای مضاعف، هیچ تاثیری در بهبود شرایط موجود نداشته است.