جمهوری اسلامی وام مسکن جدیدی را برای مستأجرانی که از سال گذشته دارای فرزند سوم یا بیشتر شده‌اند اعلام کرده است. این در حالیست که وام‌های پیشین برای اقشار تنگدست یا جوانان دارای هزینه و اقساط زیادی است و بخش زیادی از جامعه‌ی هدف توان پرداخت آن را ندارند.
بانک مرکزی روز پنجشنبه اول اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ در بخشنامه‌ای، دستورالعمل تسهیلات قرض‌الحسنه «ودیعه یا خرید یا ساخت مسکن» برای خانواده‌های فاقد مسکن که از سال گذشته صاحب فرزند سوم یا بیشتر شده یا می‌شوند را به بانک‌های عامل ابلاغ کرد.
بر اساس این بخشنامه تسهیلات قرض‌الحسنه ودیعه یا خرید یا ساخت مسکن بنا به درخواست خانواده با بازپرداخت حداکثر بیست ساله برای خانواده‌های فاقد مسکن که در سال ۱۳۹۹ به بعد صاحب فرزند سوم یا بیشتر شده یا می‌شوند به میزان دو میلیارد ریال اقدام کند.»
این بخشنامه در حالی ابلاغ شده که گزارش‌ها از افزایش هزینه وام مسکن خبر داده و تأکید دارند خانوارهای کم‌درآمد حتی توان پرداخت اقساط پروژه «نهضت ملی مسکن» را ندارند.
یکی از وام‌هایی که برای خرید مسکن در ایران پرداخت می‌شود، وام مسکن برای زوج‌های جوان است. اگر چه مبلغ این وام حتی نیمی از هزینه یک آپارتمان در محله‌های جنوب شهر تهران را تأمین نمی‌کند اما هزینه دریافت این وام که متقاضی ناچار است در ابتدای دریافت وام به بانک بپردازد افزایش یافته است.
سقف وام ساخت و خرید مسکن از محل اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن در تهران برای زوجین ۴۰۰ میلیون تومان و به صورت انفرادی ۲۰۰ میلیون تومان، در مراکز استان‌ها و شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت برای زوجین ۳۲۰ میلیون تومان و به صورت انفرادی ۱۶۰ میلیون تومان و در سایر مناطق شهری با جمعیت ۲۰۰ هزار نفر و کمتر برای زوجین ۲۴۰ میلیون تومان و به صورت انفرادی ۱۲۰ میلیون تومان شده است.
مجردهای ساکن تهران نیز می‌توانند تا ۲۸۰ میلیون تومان تسهیلات دریافت کنند که شامل ۲۰۰ میلیون تومان تسهیلات خرید مسکن و ۸۰ میلیون تومان وام جعاله می‌شود. لذا برای دریافت ۲۰۰ میلیون تومان تسهیلات باید ۴۰۰ برگه تسهیلات مسکن خریداری کنند که هزینه این تعداد اوراق با تسه ۹۶ هزار تومانی، ۳۸ میلیون و ۴۰۰هزار تومان می‌شود. همچنین با در نظر گرفتن ۸۰ میلیون تومان وام جعاله که برای آن باید ۱۶۰ ورق به مبلغ ۱۵ میلیون و ۳۶۰ هزار تومان خریداری کنند، مجموع هزینه خرید اوراق به ۵۳ میلیون و ۷۶۰ هزار تومان می‌رسد.
زوج‌های تهرانی نیز برهمین اساس می‌توانند تا سقف ۴۸۰ میلیون تومان شامل ۲۰۰ میلیون تومان تسهیلات خرید مسکن برای هر نفر و ۸۰ میلیون تومان وام جعاله دریافت کنند؛ بنابراین زوجین باید ۸۰۰ برگه تسهیلات مسکن خریداری کنند که هزینه آن ۷۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌شود که همراه با هزینه ۱۵ میلیون و ۳۶۰هزار تومانی وام جعاله که برای آن باید ۱۶۰ ورق تسهیلات مسکن خریداری کنند، در مجموع باید ۹۲ میلیون و ۱۶۰هزار تومان پرداخت کنند.
در شهرستان‌ها نیز مجردها باید ۳۰ میلیون و ۷۲۰ هزار تومان و متاهل‌ها نیز باید ۶۱ میلیون و ۴۴۰ هزار تومان هزینه برای دریافت وام پرداخت کنند.
یکی دیگر از وام‌هایی که به متقاضیان مسکن پرداخت می‌شود وامی است که در طرح «نهضت ملی مسکن» پرداخت می‌شود؛ این طرح برای خانه‌دار شدن اقشار آسیب‌پذیر و کم‌درآمد تدوین شده اما به گفته رئیس کانون انبوه‌سازان پرداخت مبلغ اقساط وامی که به متقاضیان داده می‌شود از توان این اقشار خارج است.
جمشید برزگر رئیس کانون انبوه‌سازان با بیان این‌که دهک‌های پایین توانایی تأمین آورده و پرداخت اقساط طرح نهضت ملی مسکن را ندارند و با شرایطی که وزارتخانه اعلام کرده امکان اجرای پروژه وجود ندارد و اگر به همین منوال پیش بروند ممکن است طرح شکست بخورد.
به گفته جمشید برزگر ابتدای کار اعلام کردند که متقاضیان باید ۴۰ میلیون تومان در ابتدا بیاورند که بسیاری از افراد فاقد این توانایی هستند. پس، از این طریق طرح شکست می‌خورد. تأمین منابع برای اقشار کم‌درآمد باید توسط بنیادها، نهاد‌ها و دستگاه‌های متولی انجام شود. البته پرداخت تسهیلات به این گروه‌ها هم جواب نمی‌دهد، چون توانایی بازپرداخت اقساط را ندارند.
او همچنین یادآور شده که «طرح ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی مسکن مهر را ببینید که در قالب‌های مختلف مثل خودمالکی، بافت فرسوده، دولتی و … هنوز بعد از ۱۵ سال تمام نشده است.»
دولت ابراهیم رئیسی وعده ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی را داده است. اکنون رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی گفته که «طبق هدف‌گذاری‌های انجام گرفته در طرح نهضت ملی مسکن باید ۶۰۰ هزار واحد مسکونی در شهرهای جدید احداث شود.»
رستم قاسمی همچنین گفته که ایجاد بیش از ۴۰ شهر جدید در سرتاسر کشور در برنامه وزارت راه و شهرسازی قرار دارد!
