حدود دو ماه پس از توقف مذاکره وین، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی میگوید بازرسان این نهاد بینالمللی هنوز در تلاشاند تا پاسخهای تهران درباره پرسشهای باقیمانده مربوط به کشف آثار ذرات اورانیوم غنیشده با منشاء انسانی در سه سایت اعلام نشده را روشن کنند.
رافائل گروسی ۲۷ آوریل (۷ اردیبهشت) در مصاحبه با آسوشیتدپرس گفت جمهوری اسلامی تأسیسات تولید سانتریفیوژ را به مکانی منتقل کرده که احساس میکند بیشتر محافظت میشود. اشاره او به انتقال تأسیسات کارخانه تولید سانتریفیوژ در مجتمع «تسا» کرج به مخفیگاههای نطنز است. این مجتمع در تیرماه ۱۴۰۰ هدف حمله پهپادی اسرائیل قرار گرفت.
مقامات جمهوری اسلامی اقدام اسرائیل را «تروریسم هستهای» خواندند و خواستار محکوم کردن آن توسط آژانس بینالمللی انرژی اتمی شدند اما آژانس حمله به تأسیسات کرج را محکوم نکرد و جمهوری اسلامی هم اجازه دسترسی به تأسیسات و دوربینهای آنها را به بازرسان نداد. یکی از شروط عجیب و غیرقابل پذیرش مقامات جمهوری اسلامی برای نصب دوربین در مجتمع تسا کرج «عدم پیگری دلیل کشف ذرات اورانیوم در سه سایت اعلام نشده» بود. در جریان دور هفتم مذاکرات اتمی وین با فشار روسیه اما جمهوری اسلامی مجبور شد به بازرسان اجازه دسترسی به تأسیسات کرج را بدهد اما چند هفته بعد این کارگاه را به نطنز منتقل کرد.
گروسی که پیش از این به مقامات جمهوری اسلامی گفته بود «فتوا به حرام بودن سلاح اتمی کافی نیست، باید ثابت شود که به دنبال آن نیستند» اکنون تأکید کرده ایران برای غنیسازی اورانیوم از سانتریفیوژهای پیشرفتهتر استفاده میکند و کارگاه تولید این سانتریفیوژها را به تأسیساتی به تونلهای مخفی در زیرزمین حوالی نطنز منتقل کرده است.
محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ۱۷ فروردین در یک نشست خبری اعلام کرده بود ابهامات در مورد یکی از چهار مکان مورد نظر آژانس رفع شده و مذاکره درباره سه مکان دیگر در جریان است.
تأسیسات اعلامنشدهای را که گروسی به آنها اشاره میکند، موساد کشف کرد اما مقامات جمهوری اسلامی از جمله عباس عراقچی و محمدجواد ظریف ادعا میکردند «تورقوزآباد وجود خارجی ندارد و عدهای نتانیاهو را سر کار گذاشتند.» اما به نظر میرسد همان اسنادی که اسرائیل در اختیار آژانس نیز گذاشت، بستر پیگیریها و اصرار این نهاد بینالمللی را برای راستآزمایی و اطمینان از فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی بیشتر فراهم کرد.
« #تورقوزآباد » دروغ نبود! «شورآباد» دروغ نبود!
«آباده» هم دروغ نیست!
این #ماله_کش_اعظم و معاونش یا خبر ندارند که در این صورت
چه دیپلماتی هستند که اسرائیل از کارهایشان خبر دارند و خودشان
خبر ندارند؟!
یا خبر دارند و دروغ میگویند!#کیهان_لندن pic.twitter.com/X15pZUxeRR— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) September 9, 2019
در این میان، علی مطهری عضو پیشین هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی و از مقامات مادامالعمر رژیم ایران، در مصاحبه با باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران (ایسکا) که ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ منتشر شد گفته است «از همان ابتدا که وارد فعالیت هستهای شدیم هدفمان ساخت بمب و تقویت قوای بازدارنده بود، اما نتوانستیم محرمانه بودن این مسئله را حفظ کنیم و گزارشهای محرمانه از سوی مجاهدین خلق آن را افشا کرد.»
این در حالیست که مقامات جمهوری اسلامی همواره مدعی شدهاند به دنبال ساخت بمب اتم نیستند. با اینهمه پیشتر در آذر ۱۴۰۰ نیز عباسیدوانی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفته بود محسن فخریزاده برای تولید سلاح هستهای سیستم ایجاد کرد.
مقامات جمهوری اسلامی بارها از آنچه «نفوذ سیاسی و لابیگری اسرائیل» در تصمیمات آژانس خواندهاند انتقاد کردهاند. رافائل گروسی در جریان سفری به تهران که اسفند ۱۴۰۰ انجام شد گفت تا اختلافات آژانس و ایران حل نشود توافق در کار نیست.
روزنامه «والاستریت ژورنال» در گزارشی که ۲۶ آوریل (۶ اردیبهشت) منتشر شد به مسئله امتناع رژیم ایران از همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی در مورد سایتهای مشکوک اشاره کرده و پرسیده اگر آمریکا نتواند تمام فعالیتهای اتمی در ایران را راستآزمایی کند، چگونه میتواند درباره بازگشت به توافق هستهای مذاکره را پیش ببرد؟!
والاستریت ژورنال به گزارش سالانه دولت آمریکا در مورد پایبندی به توافقنامههای کنترل تسلیحات و منع گسترش سلاحهای هستهای اشاره کرده که در آن آمده است «ایالات متحده به این نتیجه رسیده که نگرانیهای جدی در مورد مواد و فعالیتهای احتمالی اتمی اعلام نشده در ایران باقی مانده است.»