جمهوری اسلامی مدتی است بار دیگر مشوق‌های فرزندآوری را افزایش داده اما همچنان این طرح‌ها مورد توجه مردم قرار نمی‌گیرد و اعتنایی به آن ندارند. در آنسو هزینه‌های سنگین مادی و معنوی مراقبت‌های بارداری، زایمان و بزرگ کردن فرزند مهمترین عامل برای خودداری زوج‌ها از داشتن فرزند است.
در پی اصرار علی خامنه‌ای به افزایش جمعیت کشور مشوق‌های مختلفی از سوی دولت‌های گوناگون از جمله دولت سیزدهم برای فرزندآوری ارائه شده است. اعطای رایگان زمین و وام خرید مسکن به زوج‌های دارای بیش از سه فرزند، وام اتومبیل به زنانی که بیش از دو فرزند دارند، از اصلی‌ترین مشوق‌های فرزندآوری هستند.
یکی از مشوق‌های عجیب اما شامل «بازنشستگان» می‌شود. برای بازنشستگانی که تاریخ ازدواج خودشان و تاریخ تولد فرزندانشان قبل از سال ۱۴۰۱ باشد، مبلغ عائله‌مندی ۴۰۷ هزار و ۳۸۹ تومان و حق اولاد هم صد و ۵ هزار و ۶۱۹ تومان محاسبه خواهد شد. در صورتی که تاریخ ازدواج بازنشسته و تاریخ تولد فرزند یا فرزندان آنها در سال ۱۴۰۱ ثبت شده باشد، مبلغ عائله‌مندی ۸۱۴ هزار و ۷۷۹ تومان و حق اولاد نیز ۳۱۶ هزار و ۸۵۸ تومان خواهد بود.
جمهوری اسلامی یک «قرارگاه جمعیت» هم درست کرده که طرح‌هایی برای افزایش جمعیت را در دست بررسی و تصویب و اجرا دارد.
محمد جواد محمودی رئیس کمیته مطالعات جمعیت شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره بی‌اعتنایی خانوارها به مشوق‌ها و شکست طرح افزایش جمعیت گفته که «ازدواج‌ها صورت می‌گیرد اما خانواده‌ها تمایلی به فرزندآوری ندارند. ۸ سال بیشتر فرصت نداریم، اگر این قانون (قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت) اجرایی شود، به احتمال زیاد می‌تواند کمک کند.»
اینهمه در حالیست که اکثر زوج‌ها اعتنایی به طرح‌ها و مشوق‌های افزای جمعیت حکومتی ندارند و حتی اگر علاقمند به فرزندآوری هم باشند، گذشته از مسائل اجتماعی و فرهنگی مانند آموزش و چشم‌انداز آینده، با توجه به هزینه‌های سرسام‌آور زندگی، قید بچه‌دار شدن را می‌زنند.
به بیان دیگر هزینه‌های بارداری و زایمان و بزرگ کردن نوزاد و بعد افزوده شدن هزینه‌هایی مانند شهریه مهدکودک، مدرسه، آموزش‌های غیردرسی و… همگی باعث می‌شود بسیاری از زوج‌ها تمایلی به داشتن فرزند نداشته باشند.
https://kayhan.london/1401/01/26/%d8%aa%d9%84%d8%a7%d8%b4-%d8%a8%d8%b1%d8%a7%db%8c-%d8%a7%d9%81%d8%b2%d8%a7%db%8c%d8%b4-%d8%ac%d9%85%d8%b9%db%8c%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d9%87-%d9%87%d8%b1-%d9%82%db%8c
روزنامه همدلی در شماره روز شنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ با یک «حساب سرانگشتی» هزینه نگهداری از نوزاد را محاسبه کرده است.
بر اساس این گزارش، اگر هر نوزاد بطور متوسط روزانه پنج تا شش عدد پوشک مصرف کند، هزینه خرید روزانه پوشک خانوار دارای یک فرزند زیر سه سال ماهانه چهار میلیون و ۶٨۰ هزار تومان می‌شود. نگاهی به قیمت‌ها نشان می‌دهد که قیمت درج‌شده بر روی یک بسته ٢۰ عددی پوشک سایز چهار کودک ۵٣۰ هزار تومان است و به عبارتی خانوارها بابت هر عدد پوشک حدود ٢۶ هزار و پانصد تومان هزینه می‌کنند. به این ترتیب هزینه خرید روزانه پوشک خانوار دارای یک فرزند زیر سه سال ماهانه چهار میلیون و ۶٨۰ هزار تومان می‌شود.
جدا از «پوشک» که تنها یکی از کالاهای مورد نیاز نوزادان است، قیمت دیگر کالاهای ضروری نوزادان نیز افزایش سرسام‌آور یافته. بر اساس آمارهایی که فروردین امسال ارائه شده قیمت شیر خشک طی یک سال گذشته ۱۳۰ تا ۲۰۰ درصد افزایش یافته است. قیمت انواع شیرخشک در فروردین سال گذشته ۲۰ هزار تا ۳۰ هزار تومان بود اما در فروردین امسال به ۶۰ هزار تا ۷۰ هزار تومان رسید.
اگر یک نوزاد ماهانه ۱۰ قوطی شیرخشک مصرف کند، ماهانه ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان هزینه شیر وی خواهد بود.
هزینه پوشاک، اسباب‌بازی، ویزیت ماهانه پزشک، مکمل‌های غذایی و… نیز باید به این ارقام افزوده شود.
در چنین شرایطی مشخص است که خانوارها علاقه‌ای به داشتن فرزند ندارند. برخی آمارهای دولتی نیز نشان می‌دهد که مشوق‌های ارائه شده از سوی حکومت فاکتورهای اثرگذار برای تصمیم خانوار به فرزندآوری نیست.
مجید احمدی مسئول دبیرخانه کمیته فرهنگی «قرارگاه جمعیت» وزارت بهداشت با بیان اینکه «نظام فرهنگی و هنجار‌های اجتماعی مهمترین عامل موثر بر رفتار‌های جمعیتی خانواده‌ها است» گفته که «ارائه تسهیلات تنها حدود ۲۲ درصد در تصمیم خانواده‌ها به فرزندآوری اثر دارد و ۷۸ درصد دیگر متاثر از عوامل فرهنگی و نگرشی است.»
