روز گذشته نیز دوباره ۱۰ استان ایران دستخوش توفان ریزگردها بودند. تا حدی که تنها در خوزستان ۱۵۰۰ نفر را به بیمارستان و مراکز درمانی کشاند. علاوه بر خسارات جانی، گفته می‌شود ریزگردها از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ هر ساله در ۶ استان ایران خسارت ۷هزار میلیارد تومانی وارد کرده است.
روز گذشته ۱۰ استان با گرد و غبار گسترده و شدید درگیر بوده‌اند و با وجود اعلام تعطیلی مدارس و ادارات، فقط در استان خوزستان ۱۵۰۰ نفر و در جزیره قشم بیش از ۷۰۰ نفر به مراکز درمانی و بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند. گرد و غبار از جنوب، غرب و حتی به مرکز کشور و تهران رسیده و ادامه‌دار و شدیدتر از پیش شده است. تصاویر و ویدئوها نشان می‌دهند، آسمان شهرهای بزرگی مانند تهران، اهواز، آبادان با وجود آفتابی بودن هوا به رنگ خاکستری درآمده و به شدت تیره شده است.
دولت می‌گوید، توده غبارها از کشورهای همسایه سوریه و عراق آمده و چاره را در مذاکره با کشورهای همسایه اما در آینده‌ای نه چندان نزدیک و در تیرماه جستجو می‌کند.
ابراهیم رئیسی رئیس دولت سیزدهم (قاضی مرگ) به سازمان محیط زیست و وزارت خارجه ماموریت داده، «آلودگی هوا» را از طریق مذاکره با کشورهای همسایه حل کنند و در تماس تلفنی وزیر امور خارجه کشور با وزیران امور خارجه سوریه و عراق توافق شد که هیئتی متشکل از سازمان محیط زیست و وزارت امور خارجه برای بررسی میدانی معضل گرد و غبار به این کشورها سفر کنند.
رئیسی «هوای پاک» را از حقوق مردم دانست و با اشاره به افزایش آلودگی هوا در استان‌های مختلف کشور، اظهار داشت: «سلامتی مردم موضوعی حیاتی و آلودگی هوا برای مردم غیرقابل تحمل است.» رئیسی سپس به خودش تأکید کرد: مردم نمی‌توانند هر روز شاهد چنین وضعیتی باشند و انتظار دارند دولت با جدیت موضوع را پیگیری کند!
از سوی دیگر، با تصویب مجلس شورای اسلامی، گزارش مربوط به امتناع دستگاه‌های اجرایی مسئول قانون هوای پاک برای بررسی به قوه قضاییه ارجاع شده است.
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی نیز خواستار این شده تا یک کنوانسیون منطقه‌ای با مشارکت سازمان ملل متحد و سازمان‌های تخصصی مثل برنامه محیط زیست ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی تشکیل شود تا با پدیده ریزگرد و توفان گرد و غبار خاورمیانه مقابله شود.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی گزارش داده که امیرعبداللهیان در ارتباط با ریزگردها با وزیران خارجه عراق، سوریه، کویت و ترکیه نیز تلفنی گفتگو داشته و از وزیر خارجه عراق خواسته تا عربستان نیز به عنوان یکی از کشورهای منشأ ریزگردها در منطقه، «این ایده را مورد توجه جدی قرار دهد.»
طبق آنچه ستاد مقابله با ریزگردها از خسارات سالانه اقتصادی آلودگی هوا اعلام کرده، ریزگردها طی سال ۹۵ تا ۹۷ هر سال بیش از ۷ هزار میلیارد تومان به ۶ استان خوزستان، سیستان و بلوچستان، کرمانشاه، ایلام، خراسان جنوبی و هرمزگان خسارت وارد کرده‌اند.
در تحقیق این ستاد برآورد شده، ریزگردها در یک دوره ۱۰ ساله از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۶، در این شش استان، خسارتی بالغ بر ۵۸۳۳ میلیارد تومان برجای بگذارند. این برآورد در حالیست که نه تنها تعداد توفان‌ها و توالی آنها بیشتر شده بلکه دامنه‌ی آنها نیز به پایتخت و استان‌های شمالی کشور نیز رسیده است! با توجه به اینکه هیچ اقدامی نیز در این مدت برای مقابله با ریزگردها صورت نگرفته، برآورد ۵هزار میلیاردی طی ده سال با خسارت دو ساله ۷۰۰۰میلیارد تومانی اصلا واقعی به نظر نمی‌رسد مگر آنکه راهکارهای در این مدت به کار بسته شود که گردوغبار و ریزگردها مهار گردند.
به گفته این نهاد تحت نظارت سازمان حفاظت از محیط زیست، بیشترین میزان خسارت‌های اقتصادی در استان خوزستان و کمترین آن در استان ایلام روی خواهد داد.
این خسارت بیش از همه در استان خوزستان با رقم ۳ هزار میلیارد تومان بوده است. خسارت ناشی از آلودگی هوا و ریزگردها در استان سیستان و بلوچستان نزدیک به ۲ هزار میلیارد تومان و در دیگر استان‌ها رقمی زیر هزار میلیارد تومان گزارش شده است.
این ارقام با توجه به قیمت‌های سال ۱۳۹۷ تعیین شده‌اند و در صورت محاسبه تورم کنونی چندین‌برابر خواهد بود. این موضوع در گزارش این ستاد نیز یادآوری شده که در بلندمدت و تا سال ۱۴۰۶ مجموع خسارت‌های اقتصادی این پدیده به حدود ۶هزار میلیارد تومان می‌رسد، عددی بالغ بر ۲ میلیارد دلار (با دلار ۳۰هزار تومانی).
با چنین میزان خسارت بالای جانی و مالی که اکنون فراتر از شش استان بوده و تا ۱۰ استان را در بر گرفته، در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ بودجه‌ی مقابله با ریزگردها حذف شده است! اعتراض‌ها به این اقدام مجلس شورای اسلامی، سازمان برنامه و بودجه را بر آن داشت تا بودجه‌ای معادل ۳۱۶/۳ میلیارد تومان برای این امر در نظر بگیرد.
این در حالیست که به گفته مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، هم‌اکنون ۴۱۱ طرح عمرانی در بودجه سال ۱۴۰۱ وجود دارند که تاثیرات هولناکی بر پیکره محیط‌زیست ایران وارد خواهند کرد.
ریزگردها اکنون علاوه بر سیستان و بلوچستان، خوزستان، به استان‌های شمالی از جمله گیلان، مازندران، اردبیل و گلستان نیز نفوذ کرده و تهران را برای چندمین بار پیاپی در سال جاری، صدرنشین جدول آلوده‌ترین شهرهای دنیا و در رقابت با دهلی کرد.
در این بین، تأکید بر سیاست‌های نادرست کشورهای همسایه ترکیه، سوریه و عراق در مدیریت آب و منابع طبیعی از سوی مقامات مسئول در ایران، با این نگاه از سوی کارشناسان همراه است که منشأهای داخلی را نادیده نباید انگاشت. از سال‌ها پیش و در دولت حسن روحانی دکتر حسین آخانی استاد دانشگاه تهران و کارشناس محیط زیست بارها بر این امر تأکید داشت: «به مسئولان گفتم آدرس غلط ندهید. بخش قابل توجهی از گرد و خاک‌ها منشأ داخلی دارد».
سیاست کلان کشور در مواجهه با ریزگردها همانطور که از سوی سازمان محیط زیست در دولت قبلی و توسط معصومه ابتکار و عیسی کلانتری اجرا می‌شد، در دولت کنونی نیز استوار بر نشانی دادن به اثرگذاری سدسازی ترکیه بر دجله و فرات و خشک شدن تالاب هورالعظیم در مرز ایران و عراق است.
حال آنکه کارشناسان محیط زیست معتقدند، منشأ داخلی ریزگردها هم بطور مشخص در استان خوزستان به دلیل سدسازی‌های بی‌رویه روی رودخانه‌های کشور و همچنین خشک‌کردن عمدی تالاب‌ها برای استخراج نفت است.
آنهم در وضعیتی که سازمان محیط زیست نیز فاقد هرگونه قدرت اجرایی و بازدارندگی است و خود به نوعی آب به آسیاب طرح‌های تخریبی ریخته است.
