یکی از موضوعات اصلی نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روز دوشنبه ۶ ژوئن (۱۶ خرداد) گفتگو و تصمیم‌گیری در مورد نقض فاحش برجام توسط جمهوری اسلامی ایران و عدم پاسخگویی آن به پرسش‌ها و ابهامات بازرسان این آژانس است.
کشورهای آمریکا، فرانسه، بریتانیا و آلمان با ارائه پیش‌نویس قطعنامهای، خواستار پاسخگویی فوری تهران در مورد آثار اورانیوم کشف شده در سایت‌های اعلام نشده هستند.
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی می‌گوید، «مداخلات سیاسی در امور فنی آژانس را کاملا غیرسازنده می‌دانیم.» به نظر می‌رسد منظور امیرعبداللهیان اقدامات اسرائیل از جمله علنی کردن بخشی از مدارک و اسناد مربوط به فعالیت‌های مخفی اتمی جمهوری اسلامی با ابعاد نظامی است که رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در سفری نامنتظره به تل‌آویو کشاند. این اسناد را موساد از ایران سرقت کرد و در سال ۲۰۱۷ وقتی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر این کشور بود در اختیار آژانس گذاشت.
نفتالی بنت نخست وزیر اسرائیل در دیدار اخیر به گروسی گفت، «اسرائیل مسیر دیپلماتیک برای مانع شدن از تولید سلاح هسته‌ای از سوی رژیم ایران را به هر راه دیگری ترجیح می‌دهد، اما اگر جامعه بین‌المللی در متوقف کردن اقدامات جمهوری اسلامی و جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به بمب اتم شکست بخورد اسرائیل حق هرگونه اقدام را برای خود محفوظ می‌داند.»
در این میان، امیرعبداللهیان دست به دامان روسیه شد و در گفتگوی تلفنی با سرگئی لاوروف وزیر خارجه این کشور که درگیر تجاوز نظامی خود به اوکراین است، پیش‌نویس قطعنامه علیه جمهوری اسلامی را اقدام «غیرسازنده» و «فضاسازی رسانه‌ای» خواند و گفت که این کار روند مذاکرات را مختل می‌کند.
روسیه و جمهوری خلق چین اعلام کردند مخالف صدور قطعنامه علیه جمهوری اسلامی هستند.
ژائو لیجیان سخنگوی وزارت خارجه چین در توییتر نوشت: «گفتگوها در مورد احیای برجام در مقطع بسیار مهمی قرار دارد. رویکرد تقابلی در شورای حکام همکاری‌‌ها را تضعیف و روند مذاکرات را مختل می‌کند. چین با فشار کشورهای مربوطه برای قطعنامهای در ژوئن مخالف است.» این در حالیست که چین برخلاف روسیه و نمایندگانش که گویی به نمایندگی از جمهوری اسلامی ابراز نظر می‌کنند، معمولا سکوت را ترجیح داده است.
FM Spox:🇨🇳opposes relevant countries’ moves to pressure🇮🇷by pushing a resolution at the June BoG of #IAEA. The talks on restoration of #JCPOA are at a crucial juncture. Confrontational approach at #IAEABoG will only undermine cooperation b/w🇮🇷&IAEA & disrupt negotiation process. pic.twitter.com/ocePge9Kyw
— Permanent Mission of China in Vienna (@ChinaMissionVie) June 2, 2022
در سه نشست فصلی پیشین شورای حکام آژانس، هربار کشورهای مربوطه از صدور قطعنامه علیه رژیم ایران خودداری کردند به این امید که جمهوری اسلامی با آژانس همکاری کند و مذاکرات برجام مختل نشود.
جوزپ بورل رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در توییتی نوشته است «مجدداً با امیرعبداللهیان صحبت کردم. احتمال دستیابی به توافق و بازگشت به برجام در حال کاهش است. اما ما هنوز هم می‌توانیم با تلاش بیشتر این کار را انجام دهیم. من به عنوان هماهنگ کننده، در هر زمان آماده‌ام تا رسیدن به راه حل برای آخرین مسائل باقیمانده را تسهیل کنم.»
Spoke again to @Amirabdolahian.
The possibility to strike a deal and return to #JCPOA is shrinking. But we still can do it with an extra effort.
As coordinator, I stand ready any time to facilitate a solution to the latest outstanding issues.
— Josep Borrell Fontelles (@JosepBorrellF) June 4, 2022
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات وین که پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین چندان سر و صدا نمی‌کرد، در واکنش به این توئیت بورل نوشت: «اگر شورای حکام آژانس هفته آینده قطعنامهای درباره ایران تصویب کند، چشم‌انداز‌های حصول موفقیت مذاکرات وین و احیای برجام دشوارتر خواهد شد. اگر اتحادیه اروپا خواستار یک توافق است، باید بجای یک قطعنامه تلاش‌های دیپلماتیک اضافه به کار ببندد.»
وی در توئیت دیگری نوشت: درواقع، پیش‌نویس قطعنامه غرب درباره ایران بی‌معناست چرا که ذاتاً هیچ تأثیر مثبتی بر روابط میان آژانس اتمی و ایران نخواهد داشت. اگر کشورهای غربی خواستار ارسال سیگنالی درباره نیاز به تعامل نزدیکتر هستند (که روسیه هم از آن حمایت می‌کند)، شفاهی هم می‌تواند اتفاق بیافتد.» اولیانوف در تمام تقریبا یک سال گذشته که پس از روی کار آمدن دولت بایدن در آمریکا مذاکرات وین جریان داشت، مرتب تکرار می‌کرد که همین امروز و فردا برجام زنده شده و توافق در مرحله نهایی است و به زودی اعلام می‌شود!
If next week the #IAEA BoG adopts the Western resolution on #Iran, the prospects of successful completion of the #ViennaTalks and restoration of #JCPOA will become more elusive. If #EU wants to reach an agreement, it should (instead of a res.) undertake extra diplomatic efforts. https://t.co/ZgOjkV8BCW
— Mikhail Ulyanov (@Amb_Ulyanov) June 4, 2022
از سوی دیگر، در آمریکا که بازیگر مهم یک توافق احتمالی است، شماری از اعضای کنگره آمریکا پیش‌نویس طرحی را ارائه داده‌اند که طبق آن هرگونه توافق هسته‌ای با ایران باید به تأیید دو سوم اعضای سنای آمریکا برسد. بر اساس این طرح، توافق اتمی فقط زمانی مورد قبول خواهد بود که جمهوری اسلامی تمامی توافق‌هایش را که شامل انتقال پول از چین می‌شود فسخ کند، شراکت استراتژیک و نظامی خود را با چین لغو کند، تمامی روابط با نیروهای نیابتی از جلمه حماس را پایان ببخشد و نقل و انتقالات پول نقد به آنها را متوقف کند و تمامی تسلیحات، مواد و زیرساخت‌های هسته‌ای، موشکی، سایبری و شیمیایی را از بین ببرد.
در ایران مقامات جمهوری اسلامی واقعیت‌هایی را که مانع «احیای برجام» شده می‌دانند. خبرگزاری «برنا» می‌نویسد «کاهش محبوبیت بایدن در فضای سیاست داخلی آمریکا و عدم مقبولیت وی نزد اعضای کنگره آشفتگی در مذاکرات وین را چند برابر افزایش داد.»
تحلیلگران در ایران به نظام هشدار می‌دهند «خطر ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت» وجود دارد و «ضعف دیپلماسی» دردسرساز شده و «امکان احیای آبرومندانه برجام از دست رفته است.»
یک کارشناس حکومتی دیگر نیز می‌گوید «یکی از خطوط قرمز ایران در این دوره از مذاکرات وین، بسته شدن پرونده PMD [نظامی بودن برنامه اتمی جمهوری اسلامی] بود زیرا که اگر این پرونده بسته نشود، هر کشوری می‌تواند ادعا کند که ایران در هر نقطه‌ای مشغول فعالیت هسته‌ای نظامی است… اما آمریکا نمی‌خوهد خطوط قرمز ایران را رعایت کند.» او پیش‌بینی کرده «اگر قطعنامه احتمالی شورای حکام منجر به بسته شدن پرونده PMD به عنوان یکی از خطوط قرمز ایران نشود، ماجرای مذاکرات احیای برجام به پایان می‌رسد و مذاکرات صرفاً به صورت کجدار و مریز تا آبان ماه و انتخابات کنگره آمریکا ادامه پیدا می‌کند.»
این اظهارات تأییدکننده و اعتراف به آن است که جمهوری اسلامی اتفاقا طبق «پرونده پی‌ام‌دی» که مدعی ابعاد نظامی برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی است، فعالیت‌های هسته‌ای نظامی هم دارد اما این فعالیت‌ها جزو «خط قرمزهای نظام» است! در حالی که مقامات رژیم مدام اصرار می‌کنند که فعالیت‌های اتمی ایران فقط صلح‌آمیز است!
در ایران بار دیگر مقامات حکومتی و رسانه‌های وابسته موضوع «خروج از NPT» را در صورت صدور قطعنامه علیه جمهوری اسلامی مطرح کرده‌اند.
