همزمان با پنجم تیرماه روز جهانی مبارزه با مواد مخدر، روزنامه «سپید» گزارش داده است که سالانه ۴ هزار نفر در ایران بر اثر اعتیاد به مواد مخدر جان خود را از دست می‌دهند.
روز یکشنبه پنجم تیرماه روز جهانی مبارزه با مواد مخدر نامگذاری شده است. روزنامه پزشکی «سپید» در گزارش خود از وضعیت اعتیاد در ایران نوشت که سالانه ۴ هزار ایرانی بر اثر اعتیاد جان خود را از دست می‌دهند.
بر اساس گزارش دفتر مقابله با مواد مخدر سازمان ملل متحد، حدود ۲۷۵ میلیون نفر از جمعیت جهان در سال ۲۰۲۱ حداقل یکبار موادمخدر مصرف کرده‌اند و بیش از ۳۶ میلیون نفر دچار اختلالات روانی ناشی از سوء مصرف مواد شده‌اند.
حمیدرضا صرامی مدیرکل سابق دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با موادمخدر گزارش داد، «چهار میلیون و ۴۰۰ هزار نفر مصرف‌کننده مستمر و غیرمستمر در کشور وجود دارد که با بُعد خانوار آنان، حدود ۱۵ میلیون نفر از جمعیت کشور به صورت روزمره دغدغه و نگرانی در عرصه مواد مخدر دارند.»
به گفته این پژوهشگر حوزه مواد مخدر، عواملی همچون تفریح، جلب توجه، اختلال افسردگی و اضطراب، اختلال خواب، اختلالات جنسی از جمله عوامل مصرف مواد در جمعیت عمومی کشور است که در عرصه پیشگیری باید برای هر کدام از این عوامل برنامه‌ریزی هوشمندانه کرد.
طبق توضیحات این کارشناس، مصرف مواد مخدر در نوجوانان دهه ۹۰ به نسبت دهه ۸۰ رشد داشته و از نیم درصد به ۲/۱ درصد رسیده است. دلایل سطح بالاتر مصرف مواد مخدر نوجوانان در دهه نود عواملی همچون «لذت‌طلبی افراطی، تفریح، اباحه‌گری در خانواده، عدم نظارت والدین، ضعف مهارت‌های خودکنترلی، عدم تاب‌آوری و ضعف دانش در مورد عوارض و تبعات مصرف مواد» از سوی این کارشناس برشمرده شده است.
شیوع مصرف مواد مخدر در جوانان در دهه ۸۰ «یک درصد» بوده که در دهه ۹۰ به ۴/۷ درصد رسیده و «دلایل آن در نگرش مثبت به مواد، اضطراب، پرخاشگری، عزت نفس پایین و ضعف اطلاعات نسبت به عوارض مصرف مواد بوده است.»
به گفته‌ی این کارشناس مواد مخدر، نرخ شیوع مصرف مواد در جمعیت کارگری ایران «۲۲ درصد» که از «کار سنگین، سختی شغل، مشکلات خانوادگی، تفریح و مشکلات اختلالات خواب» ناشی می‌شود.
صرامی هشدار داد پیشگیری نکردن از اعتیاد و بی‌توجهی به آن، موجب همسرآزاری، طلاق، کودک‌آزاری، قتل عمد، نزاع و خشونت، جرائم «منکراتی»، جرائم مالی، اخراج از کار و هزینه‌های سرسام‌آور مستقیم و غیرمستقیم شده است.
هزینه‌ی اعتیاد برای اقتصاد کشور آنگونه که این پژوهشگر می‌گوید، سالانه ۱۶۷ هزار میلیارد تومان است که پیشگیری از آن، به معنای جلوگیری از یک بحران اجتماعی و اقتصادی است.
در ایران تریاک همچنان صدرنشین بیشترین مواد مخدر مصرفی است که شامل بیش از ۵۰ درصد مصرف مواد می‌شود. همچنین دومین ماده پرمصرف به ویژه میان نسل جوان در حال حاضر گُل است و سپس شیشه سومین ماده مصرفی در کشور است، اما در مورد مصرف تریاک باید به این نکته مهم نیز اشاره کرد که این ماده چون به صورت سنتی و از زمان‌های دور مصرف آن رایج بوده، می‌توان گفت بیشتر افرادی که در رده سنی ۴۰ تا ۶۰ سال هستند، تریاک مصرف می‌کنند.
افزایش آمار مصرف در حالیست که مجازات فروش مواد مخدر در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی اعدام است. در ماه‌های گذشته روند اعدام‌ها برای قاچاقچیان مواد مخدر رشد تصاعدی داشته است. از روز ۲۷ اردیبهشت تا روز ششم خرداد، دست‌کم ۱۲ نفر به اتهام جرائم مرتبط با مواد مخدر به دار آویخته شده‌اند.
بر اساس اعلام سازمان ملل، ۷۵ درصد کشفیات تریاک جهان، ۶۱ درصد مرفین جهان و ۱۷درصد هروئین جهان مربوط به ایران است.
مقامات مسئول مبارزه با مواد مخدر همواره مدعی اجرای طرح‌های ساماندهی معتادان متجاهر و درمان و بازگرداندن‌شان به جامعه هستند. امری که به نظر می‌رسد نتایج مطلوب و بازدارنده‌ای نداشته است.
شهرام شمس عضو کانون درمانگران مواد مخدر در اینباره گفته است: «این برنامه‌هایی که شهرداری و نیروی انتظامی برگزار می‌کنند و هر از گاهی تعدادی را جمع‌آوری می‌کنند و به کمپ‌ها اعزام می‌کنند به دلیل اینکه به لحاظ ذهنی و روحی کاری انجام نمی‌‌گیرد پس از پاک شدن بدن، افراد دوباره به سمت این مواد جذب می‌شوند.»
شمس تاکید کرد: «درمان سوء مصرف مواد مخدر کار یک روز و دو روز و حتی یکسال نیست، علاوه بر دارو، نیاز به مصاحبه و مشاوره‌های روانپزشکی وجود دارد. وقتی می‌‌خواهیم هزینه‌ای انجام دهیم باید با محوریت بهزیستی و وزارت بهداشت راه علمی طی شود.»
این درمانگر مواد مخدر با بیان اینکه «اگر قرار بود یک‌شبه چهره اعتیاد را پوشاند بسیاری از جاهای دیگر از ما بسیار جلوتر بودند»، گفت: «اعتیاد یک بیماری تک‌بعدی نیست، تورم، بهروه‌وری و شغل افراد و برنامه‌ریزی‌های دولت و سیاست‌های کشور نیز در آن دخیل است. لذا این برنامه‌ها فقط به هدر دادن بودجه‌های بیت‌المال است و از این افراد باید پرسید چند مشاوره پزشک دارند آیا دستورالعمل‌های آن را وزارت بهداشت تایید کرده است یا خیر؟ اگر سوء استفاده شود باید به چه مرجعی مراجعه کرد؟»
